Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Eerste indrukken zijn vaak de beste. Na de aanslag in Ankara op 17 februari herkende ik de signatuur van de PKK. Aanslagen op bussen met militair personeel vormen het handelsmerk van deze Koerdische organisatie. Militairen worden door de PKK als een legitiem doelwit beschouwd (*).
Kort na de aanslag wees premier Davutoglu de YPG, de militaire vleugel van de Koerdische Democratische Eenheidspartij (PYD) in Syrië, aan als verantwoordelijk voor de aanslag.
TAK
Twee dagen later eisten de Koerdische Vrijheidshaviken (TAK) de verantwoordelijkheid op voor de aanslag. De regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) bleef er koud onder. Voor de AKP zijn TAK, PKK, en YPG/PYD lood om oud ijzer.
Wat betreft TAK en de PKK is voor dat laatste veel te zeggen. TAK noemde ik twee maanden geleden al in verband met een aanslag op Istanbuls luchthaven Sabiha Gökcen. Daar overwoog ik al dat deze veronderstelde afsplitsing van de PKK in feite niet anders is dan een andere verschijningsvorm ervan. Het enige herkenbare verschil is dat TAK zich op aanslagen in grote steden richt.
Het gaat echter te ver om de YPG/PYD volledig op een hoop te gooien met TAK en PKK. Het zijn verbonden organisaties, maar met met een afzonderlijke leiding. De YPG/PYD pleegde ook nimmer aanslagen met explosieven in auto’s. Bovendien richt de YPG/PYD zich volledig op Syrië. Ankara stelt weliswaar dat de Turkse strijdkrachten Noord-Syrië beschieten als vergelding voor beschietingen van de YPG/PYD op Turkije, maar voor dat laatste ontbreekt ieder bewijs. Daar komt bij, heeft de YPG/PYD er iets bij te winnen door de Turkse regering te geven wat zij nodig heeft ten aanzien van het westen? Dat wil zeggen, het bewijs dat de YPG/PYD een in Turkije actieve terroristische organsiatie is.
Was de aanslag dan een solidariteitsbetuiging van de PKK met YPG/PYD? Dat is mogelijk, maar staat niet vast. Per slot van rekening is er in Zuidoost Turkije ook nog een oorlog gaande tussen Turkse strijdkrachten en Koerdische jongeren. Daar kan deze aanslag ook alles mee te maken hebben. Een combinatie is uiteraard ook mogelijk.
Neccar/Sönmez
Toen TAK de verantwoordelijkheid voor de aanslag in Ankara opeiste werd daarbij ook de naam van de dader genoemd. Dat was niet dezelfde naam die Davutoglu de morgen na de aanslag aan de pers doorgaf.
Davutoglu hield het op de in Syrië geboren Salih Neccar (of Nesser), maar volgens TAK was het de 26-jarige, in de Turkse provincie Van geboren Abdülbaki Sönmez, die 27 militairen en een burger de dood in sleepte toen hij zich in een auto opblies.
Minister van Binnenlandse Zaken Efkan Ala zei dat identiteit van Neccar vast kwam te staan op basis van vingerafdrukken. Die zouden in een database hebben gestaan sinds Neccar in 2014 vanuit Syrië naar Turkije kwam. In eerdere regeringsverklaringen werd Neccar aan YPG/PYD verbonden met de informatie dat hij in de Syrische stad Kobani tegen de Islamitische Staat (IS) vocht.
Ala noemde de claim van TAK over de dader irrelevant, maar een aanklager in Ankara gaf de politie opdracht om het DNA van Sönmez’ vader (die overigens zei dat zijn zoon sinds vijf jaar vermist werd) te vergelijken met dat van de dader. Is er een overeenkomst dan ontstaat de mogelijkheid dat Sönmez de naam van Neccar gebruikte.
Metin A.
In verband met de aanslag in Ankara zijn nu 21 personen aangehouden. Een van hen, Metin A., zou de door de PKK met explosieven volgeladen auto in Ankara aan de dader hebben overgedragen. A. zou bij eerdere PKK-aanslagen soortgelijke taken hebben vervuld.
Metin A. was naar verluid in Ankara toen de aanslag plaatsvond. Hij zou daarbij aanwijzingen aan de dader hebben gegeven. Dat zal nodig zijn geweest, want het zal niet mee zijn gevallen om de auto in de buurt van de bussen met militairen te manoeuvreren. Niet in de laatste plaats omdat het in de straat waar de aanslag plaatsvond onmogelijk is een auto te parkeren. De dader moest dus blijven rijden. Autoriteiten verklaarden dat de aanslag oorspronkelijk voor de ochtendspits gepland stond, maar dat het toen vanwege het verkeer niet lukte. Dat klinkt plausibel.
Na de aanslag bleef A. volgens zeggen tot 00.20 in Ankara. Daarna vertrok hij naar de provincie Bolu, waar hij nog geen twee uur later werd gearresteerd. Opmerkelijk snel, maar verklaarbaar aan de hand van berichten dat de reeds gesignaleerd staande A. door een inlichtingendienst werd gevolgd.
Stank
Turkse veiligheidsdiensten doen direct na een aanslag vaak opmerkelijk veel aanhoudingen, wat suggereert dat de aangehouden personen eerder al bekend en verdacht waren. Dit verklaart de ook nu weer hoorbare kritiek dat veiligheidsdiensten de aanslag niet wisten te voorkomen.
Over de situatie in 2007 schreef ik het in De diepte van de Bosporus het volgende:
‘De Turkse generaals koesteren de oorlog met de PKK, het geeft hen een raision d’être: liever vechten met Koerdische strijders dan praten met Koerdische politici. Volgens samenzweringstheorieën lieten militairen PKK-aanslagen moedwillig plaatsvonden, ook al hadden ze die kunnen voorkomen.’
Sinds 2007 is veel veranderd. Tegenwoordig weten militairen hun plaats en stellen ze zich ondergeschikt ten opzichte van het civiele gezag. Bij aanslagen komt de stank echter ook nu nog uit twee richtingen.
(*) Om misverstanden te voorkomen: voor mij zijn militairen geen legitiem doel. Beter gezegd, voor mij is geen enkel doel legitiem.
Update: Onder voorbehoud, maar er is een bericht opgedoken over het hierboven genoemde DNA-onderzoek in verband met de aanslag in Ankara. Daaruit zou blijken dat de dader niet Salih Neccar is, maar Abdülbaki Sönmez.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
