Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Turkije is een aantrekkelijk land voor de auto-industrie. Merken als Renault, Ford en Fiat produceren er. Dat heeft alles te maken met de lage lonen vergeleken met die in West-Europa. Bovendien heeft Turkije met zijn vleugellamme vakbonden niet de reputatie dat er regelmatig stakingen uitbreken.
In da laatste is sinds vorige week verandering gekomen, want als gevolg van een conflict over lonen en werkomstandigheden brak vorige week donderdag een staking uit bij de Renault fabriek in de stad Bursa.
Het had een domino-effect, want vervolgens legden arbeiders in fabrieken van Fiat en Ford het werk neer. Zo werd het naar Turkse maatstaven een grote staking. Het tijdstip kan overigens niet helemaal toevallig zijn geweest, met een autobeurs in Istanbul.
Op 21 mei gingen de werknemers van Fiat na onderhandelingen met de directie weer aan de slag, maar verder duurde de staking, die zich uitbreidde naar toeleveringsbedrijven van de auto-industrie, voort.
Türk metal
De onvrede van de arbeiders richt zich niet alleen op de werkgevers, maar ook op de vakbonden, zoals de metaalbond Türk metal. Uit woede over de slappe wijze waarop die de belangen van haar leden vertegenwoordigt werd door circa 7000 leden het lidmaatschap opgezegd (wat doet denken aan de onvrede over vakbonden onder mijnwerkers na de mijnramp in Soma vorig jaar).
Arbeiders hebben er geen begrip voor dat de bonden bij het toeleveringsbedrijf Bosch wel tot een overeenkomst met de directie konden komen, maar niet met de directies van andere fabrieken. Overigens zijn de lonen bij Bosch na die overeenkomst nog altijd lager dan bij Fiat en Ford.
Zeventiende positie
De Turkse auto-industrie ontstond in de jaren zestig, maar is vooral de laatste tien jaar sterk gegroeid. De in economisch opzicht belangrijke geografische locatie van Turkije is daarbij een belangrijke factor.
Volgens een internationale organisatie van motorvoertuigen producenten had Turkije vorig jaar een zeventiende positie onder autoproducerende landen. Van iedere 77 geproduceerde motorvoertuigen in de wereld kwam er een uit Turkije. In 2014 werden 1,17 miljoen auto’s afgeleverd, wat 45.000 meer was dat in het voorgaande jaar. De Turkse auto-industrie kent zo een sterke concurrentiepositie, met name tegenover die in Oost-Europa.
Export
80 procent van de in Turkije geproduceerde auto’s word geëxporteerd, naar Europa, Afrika en Europa. Dat geeft de auto-industrie een belangrijk aandeel in de Turkse export. Productiestops door stakingen kunnen dat in gevaar brengen.
Dit verklaart waarom niet alleen de directies van de fabrieken, maar ook de regering zich uiterst bezorgd toonde over de stakingen. Vicepremier en economiesupervisor Ali Babacan leverde daarom zijn bijdrage aan de onderhandelingen tussen werknemers en directies. Een paar dagen geleden zei hij te hopen op een snelle en redelijke oplossing. Industrieminister Fikri Isik drong aan op een onmiddellijke hervatting van de productie en zei dat de onderhandeling door kunnen gaan terwijl er gewerkt wordt.
De schrik bij de regering groeide toen Renault verklaarde de investeringen in Turkije als gevolg van de stakingen te kunnen heroverwegen. Jean Christophe Kugler, de directeur van de euroaziatische tak van Renault, omschreef Turkije als een markt met een groot potentieel. Hij voegde daar echter aan toe dat stakingen niet alleen een dreiging inhouden voor Turkije, maar ook voor de mondiale industrie.
AKP
Volgens de laatste berichten zijn de arbeiders bij Ford en fiat ook weer aan het werk gegaan. Vervolgens brak echter in twee steden een staking uit bij Türk Traktör, zoals de naam al aangeeft een producent van tractors.
Hoe dan ook, het blijft opvallend dat er voor Turkse begrippen plotseling zulke massale stakingen kunnen uitbreken. Die dienen daarom wellicht in een breder perspectief begrepen te worden.
De in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) kan rekenen op de steun van veel arbeiders, die het zoals gesteld volgens West-Europese normen met een erg laag loon moeten stellen.
De lager gesitueerde groepen in Turkije identificeren zich met de AKP vanwege de conservatieve opvattingen van de partij, maar vaak ook door de provinciale achtergrond die zij met de leiders ervan delen.
Na dertien jaar bestuur door de AKP zien arbeiders echter dat zich binnen het milieu rond die partij waar zij zich aan verbonden voelen, een puisant rijke elite heeft ontwikkeld, terwijl zij zelf in sociaaleconomisch opzicht nog altijd een grote achterstand hebben op hun collega’s in West-Europa. De AKP vervreemdt zich zo geleidelijk van een belangrijk deel van haar achterban. Dat een ongekend grote staking binnen de Turkse auto-industrie uitbrak kan hier een symptoom van zijn.
Daar tegenover staat het door de AKP geboden aalmoes, in de vorm van sociale programma’s in wijken en districten waar ze haar meeste stemmers vindt. Er bestaat onder de lager gesitueerde groepen een grote afhankelijkheid van deze door waarnemers als massa-cliëntelisme beschouwde steun. Het is daarom de vraag in hoeverre de toegenomen sociale onrust die achter de stakingen schuilgaat invloed zal hebben op de erg belangrijke parlementsverkiezingen van 7 juni. Helemaal uitgesloten is dat echter niet.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, uitgeverij EPO, Antwerpen)
Leuk verhaaltje Peter.
En wat is nu jouw oplossing?
.
In je verhaal verwijs je 2 keer naar de hogere lonen in West-Europa, ofwel de lagere lonen in Turkije onder arbeiders in de auto industrie.
.
Omdat ik weet dat je in je hart een goedzak bent en alle Turken het beste gunt en je er in je verhaal eigenlijk met zoveel woorden ook naartoe redeneert, neem ik even aan dat jij alle arbeiders in de Turkse auto industrie aan hoger loon gunt. En dan ook maar gelijk een loon net zo hoog als dat van hun collega’s in West-Europa.
.
Dus:
Al die arbeiders een loon van minimaal € 1.800,00 oftewel 5.000,00 YTL, oplopend naar 15.000,00 YTL per maand netto schoon aan de haak, naarmate het aantal dienstjaren langer is.
Uiteraard minimaal 20 vakantiedagen per jaar, oplopend naar 35 vakantiedagen richting het pensioen.
En een bloemetje naar Peter Edel natuurlijk.
.
Oh, en dat alle fabrieken hun deuren sluiten na 3 jaar omdat de Fiat’s en Renault’s van deze wereld direct hun faciliteiten doorrollen richting Iran, India, Egypte en Brazilië vanwege de te hoge productiekosten in Turkije… ach, dat zien we dan wel weer.
.
Typische kortzichtige CHP redenatie zonder economisch inzicht hou je er weer op na Edel. Die jongens van de CHP zijn daar ook zo goed in, om bepaalde groepen in Turkije voor zich te winnen door ze gouden bergen te beloven, die ze willen financieren met de door de AKP opgebouwde reserves, en als die op zijn met nieuwe leningen bij het IMF en de Wereldbank.
Want bij die instanties hebben we inmiddels dankzij de AKP geen schulden meer, dus kunnen we nog wel eens aankloppen voor een PL’etje.
En na 15-20 jaar brokken maken, schatkist graaien en elite / leger financieren door de linkse seculiere partijen, mag een nieuwe AKP de troep weer op gaan ruimen.
.
Zie daar de analogie zoals die in Nederland ook geldt: De VVD mag het huishoudboekje op orde brengen, waarna de PvdA voor Sinterklaas gaat spelen. Of zoals PvdA voorzitter Hans Spekman triomfantelijk riep: ‘nivelleren is een feest’.
Hetzelfde nivelleren dat Edel voorstaat.
Hij vind het immers zielig voor de fabrieksarbeiders dat zij ‘achterop geraakt zijn’.
Altijd weer het negatieve benadrukken, daar is Edel goed in.
Hij zou ook kunnen zeggen: ‘Deze Turken hebben dankzij de omstandigheden werk en een eerlijk inkomen.’
Net zoals de mijnwerkers in Soma.
Goh, ik heb mij suf gezocht – maar ik heb nergens op internet gevonden dat de Turkse arbeiders 5.000 TL en 35 vakantiedagen eisen. Wél dat in één Turkse autofabriek de arbeiders onder het minimumloon van 949 TL per maand wordt uitbetaald. http://www.doorbraak.eu/protestbrief-tegen-stakingsverbod-turkije/
.
Stratenmaker had ook kunnen schrijven dat wanneer het enorme leger van Turkse werklozen wordt ingezet om bijvoorbeeld met behoud van hun SGK-rechten voor niets te werken, dat de concurrentiepositie van Turkije aanzienlijk zal versterken. Het wordt tijd dat Erdogan eens gaat praten met Rutte en Asscher – die kunnen hem alles vertellen over het gratis inzetten van werklozen.
@Kees,
.
Jij begrijpt als geen ander de karikatuur die ik schetste, je bent een slimme vent.
En natuurlijk zet ik de boel een beetje aan om het dramatische effect wat te vergroten.
.
Maar in essentie zul je vast wel begrijpen wat ik probeer uit te leggen.
.
Voorbeeld:
Zoals we allemaal weten is Duitsland als een van de minst geschonden landen door de crisis gekomen. Terwijl de meeste andere West-Europese landen in zak en as de ene bezuiniging na de andere door moesten voeren en van recessie in recessie vielen, kwam Duitsland er redelijk vanaf.
De reden lag in de vroege jaren 90. Na de val van de Muur en de hereniging van de 2 Duitslanden hebben met name de West-Duitsers ernstig moeten inleveren tbv hun oosterburen. Loonoffers, en zelfs speciale herenigings-belasting. In die jaren streefde Nederland Duitsland voorbij qua BBP per hoofd van de bevolking, want Nederland vierde economische hoogtijdagen in de jaren 90.
Dit fenomeen is Nederland in de recente crisis duur komen te staan.
Door de enorm hoge loonkosten is de werkloosheid in Nederland navenant gestegen, terwijl de toename in Duitsland nauwelijks noemenswaardig is.
.
Welnu, er is blijkbaar een correlatie tussen loonkosten en werkloosheid en dat is wat Edel en de CHP-achtigen ontgaat. Zij denken dat je een bepaald salaris zou moeten krijgen, omdat je toevallig bepaalde kosten voor levensonderhoud hebt. Terwijl je uiteraard alleen het geld kunt krijgen dat je werkelijk hebt verdiend. Wanneer je niet voldoende produceert of niet voldoende uren maakt of geen producten maakt waar vraag naar is, dan kun je niet zomaar meer geld gaan vragen. Je baas kan dat alleen maar honoreren door in dat geval schulden te gaan maken, want hij heeft geen drukpersje in de kelder staan. En uiteindelijk bezwijkt het bedrijf onder de schulden en gaat failliet.
En dan is iedereen werkloos.
Ik neem aan dat dat niet is wat we willen?
Nou Stratenmaker, zo slim ben ik ook weer niet. Afgaande op je eerdere commentaren op sociaal-economische kwesties, dacht ik echt dat je het meende. En eigenlijk denk ik dat nog steeds – maar dat moet ik eerst toelichten.
.
Het is natuurlijk waar dat de Turkse lonen in de auto-industrie niet in één klap kunnen worden opgetrokken naar de Europese; daarvoor zijn de economische verschillen te groot. Daarom mis ik voor een goed oordeel de berichtgeving over de hoogte en de omvang van de looneisen – misschien kan Peter Edel daar iets meer over zeggen.
.
Het is eveneens waar dat er een samenhang bestaat tussen loonkosten en werkloosheid. Maar dat heeft ook te maken met het kapitalistische systeem. Zoals bij een lekkage het water naar het laagste punt stroomt, zo zal er binnen kapitalistische verhoudingen altijd naar worden gestreefd om de loonkosten zo laag mogelijk te houden – of dat nu in Nederland of in Turkije is.
Tegelijk probeert het kapitalisme zo efficiënt mogelijk te produceren – zeker wanneer de loonkosten hoog zijn. In samenhang met een steeds vrijere, door het neoliberalisme gedicteerde regelgeving (waarvan de bankencrisis een gevolg was en een volgende crisis al weer op de loer ligt) leidt dit tot massawerkloosheid en de afbouw van allerlei collectieve arrangementen en verworvenheden die onder de noemer vallen van de z.g. verzorgingsstaat. In Nederland zien we dat langdurig werklozen tegen behoud van een minimumuitkering tot dwangarbeid worden verplicht. Bovendien zijn er steeds meer signalen die er op duiden dat in bepaalde sectoren arbeidsverdringing plaatsvindt: ook dat is een manier om de loonkosten zo laag mogelijk te houden. En wat te denken over het toenemende leger van al dan niet vrijwillige zzp-ers die elkaar de tent uitvechten voor een contractje. Hoezo hoge loonkosten?
Natuurlijk valt over dat alles nog veel meer over te zeggen, maar dan wordt dit verhaal te lang.
.
Naar mijn oordeel is er in Turkije nog iets anders aan de hand. Daar zijn de loonkosten vaak zó laag, dat ondernemers niet of nauwelijks een prikkel hebben om te innoveren. Want waarom zou je investeren in een dure machine of kostbare hulpmiddelen wanneer Mehmet voor een schijtloontje zich uit de naad werkt? Natuurlijk geldt dat niet voor alle sectoren in Turkije (zoals de hoogontwikkelde auto-industrie) maar wel in het kleinbedrijf. Dat zou allemaal nog niet zo erg zijn wanneer de Turkse werkloosheid niet zo groot was, maar die is enorm (en waarschijnlijk veel groter dan de officiële cijfers doen vermoeden).
.
Wat ik hier schrijf berust niet zozeer op boeken- en krantenwijsheid, maar vooral op eigen waarneming. In Nederland is een schilder onbetaalbaar, in Turkije komen ze langs voor een paar honderd euro. Om mijn vakantiehuis tegen inbraak te beveiligen kon ik voor 900 euro mijn huis laten voorzien met mooie, handgemaakte traliehekken – de fraaie smeedijzeren krullen kreeg ik er gratis bij. Intussen verbaasde ik mij over de gebrekkige hulpmiddelen: krakkemikkige ladders, simpele gereedschappen en een lastrafo met blote draden. Dat heeft ongetwijfeld ook te maken met een laconieke arbeidscultuur (‘allah korusun’) maar echt lekker oogt het niet. Daarbij moet worden bedacht dat ik spreek over het rijke, Egeïsche deel van Turkije – ik maak me sterk dat in het oosten de arbeidsomstandigheden en de beloning nog ellendiger zijn. Op dit moment hoor ik trouwens van allerlei kanten klachten over het steeds duurdere levensonderhoud in Turkije.
.
Ik beweer niet dat dit allemaal de schuld is van de AKP – want voorheen was het niet minder treurig (en wat dat betreft heb ik weinig vertrouwen in de CHP en de gecorrumpeerde vakbeweging). Maar ik denk wel dat naast de noodzaak van vrije meningsuiting daarover de discussie zou moeten gaan. In die zin kan ik mij meestal niet herkennen in je opvattingen en raak ik helemaal het spoor bijster wanneer je karikaturiseert. Wat ik al zei: zo slim ben ik niet.