Istanbul – Tot vorig jaar had Turkije een probleem met de Financial Action Task Force (FATF), een in 1989 op initiatief van de G-7 opgerichte internationale organisatie die toeziet op de bestrijding door de aangesloten landen van witwaspraktijken en de financiering van terrorisme.
Turkije is aangesloten bij FATF, maar bleef – als enig NAVO-land – in gebreke ten aanzien van de gestelde normen. De TATF eiste de invoering van een wet tegen witwassen en financiering van terrorisme, maar Ankara maakte daar geen haast mee. Dit leidde ertoe dat Turkije samen met landen als Algerije, Ecuador, Ethiopië, Indonesië, Myanmar, Syrië en Jemen op de ‘grijze lijst’ van de TATF werd geplaatst.
Geen best gezelschap voor een land dat geregeerd wordt door een partij die zich erop voorstaat ‘AK’ (zuiver) te zijn. Maar het werd nog erger, want toen er vervolgens nog niets gebeurde dreigde de ‘zwarte lijst’ van de FATF waarop Iran en Noord-Korea het hoogst genoteerd staan.
Wanneer niet aan de eisen werd voldaan zou Turkije bovendien door de FATF geschorst worden als aangesloten land. Dat laatste had tot ingrijpende gevolgen kunnen leiden. Turkije had dan bijvoorbeeld voor een belangrijk deel uitgesloten kunnen worden van het internationale bankverkeer, wat een forse dreun had ingehouden voor de economie.
Er moest dus wel iets ondernomen worden. Daarom voerde de Turkse regering vorig jaar op de valreep een ‘wet op de financiering van terrorisme’ in. Daarmee werd tegemoet gekomen aan de normen van de TATF en aansluiting gevonden bij antiterrorisme wetgevingen in de EU. De FATF was tevreden en haalde Turkije van de grijze lijst.
Zonder de dreiging van de FATF vond men in Ankara kennelijk dat de teugels wel weer iets gevierd konden worden. Die indruk ontstond althans toen de regering vorige maand een nieuwe regeling introduceerde over de in- en uitvoer van cash geld.
Daarmee komt een einde aan de in 2013 geïntroduceerde regels die aansloten bij de Europese wetgevingen. Volgens de nieuwe regeling kunnen passagiers niet langer verplicht worden om aangifte te doen bij de douane van grote hoeveelheden in- of uitgevoerd cash geld.
Volksvertegenwoordiger Umut Oran van de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP) vroeg in het parlement waarom de regeling van 2013 gewijzigd werd. Volgens hem worden zo verdachte financiële transacties mogelijk, met meer risico op witwaspraktijken, het financieren van terrorisme en belastingontduiking als gevolg.
Minister van Handel en Douane Nurettin Canikli verklaarde dat landen ‘waar geen bankdiensten bestaan’ zoals Iran, Irak en Syrië, klaagden over de controle op in- en uitvoer van cash geld.
Voor Canikli maakt het niet uit of geld cash of via een bank Turkije binnenkomt. ‘Fout geld’ komt het land sowieso niet binnen, zei hij. Hoe dat voorkomen kan worden als er geen controle op de invoer van cash geld meer bestaat, vertelde Canikli er niet bij.
Verder zei Canikli dat de vorige regeling te onduidelijk was, waardoor douanepersoneel niet ‘flexibel’ op kon treden. Bij de douane is men echter niet blij met de gewijzigde regels. In 2013 werd daar personeel opgeleid om de invoer van cash geld te volgen. Nu weet men echter niet meer wat wel en niet strafbaar is. Dat zal naar verluidt leiden tot willekeur en vervolging op basis van vaagheid. Een hooggeplaatste douane-employee voegde daar de volgende veelzeggende uitspraak aan toe:
‘hopelijk worden de regels herzien als de economie zich hersteld heeft’
De nieuwe regeling wordt door waarnemers in verband gebracht met de zogenaamde ‘net error ommissions’ (NEO). Dat wil zeggen, grote hoeveelheden geld zonder duidelijke herkomst die naar de Turkse economie vloeien. Ieder land kent NEO’s, maar in Turkije zijn ze de laatste tien jaar sterk in omvang toegenomen.
Nog opvallender is dat NEO’s een sterke piek vertonen in jaren waarin verkiezingen worden gehouden. CHP-volksvertegenwoordiger Mehmet Seker maakte daar een punt van toen hij op 10 maart jl. voor het parlement sprak.
In ieder geval wordt aangenomen dat NEO’s cash Turkije binnenkomen. De nieuwe regeling over de in- en uitvoer van cash geld zal dat een stuk eenvoudiger maken.
Maar verder wordt Turkije op deze manier uiteraard wederom aantrekkelijk voor witwassen en het financieren van terrorisme. In combinatie met de sympathie bij de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) voor als terroristisch te boek staande organisaties als al-Nusra in Syrië geeft dat uiteraard te denken.
Of Turkije als gevolg van de nieuwe regels over de in- en uitvoer van cash geld terug zal keren op de grijze lijst van de FATF moet afgewacht worden.
Istanbul/Peter Edel
