Toen vorig jaar na de lokale verkiezingen de stemlokalen waren gesloten en het tellen van de stemmen was begonnen viel in wijken van verschillende Turkse steden de elektriciteit uit. Het droeg bij aan twijfel over een eerlijk verloop van de verkiezingen.
Volgens energieminister Taner Yildiz werd de stroomuitval veroorzaakt door katten die in transformatorhuisjes kropen.
Om herhaling te voorkomen deed de Turkse vereniging van dierenartsen/chirurgen deze week een oproep aan straatkatten (echt waar, al was het uiteraard met een knipoog):
‘We waarschuwen onze vrienden, de katten: blijf uit de buurt van transformatorhuisjes. Anders zullen we onze vriendschappelijke betrekkingen met jullie heroverwegen. Ja, we hebben dit beroep gekozen omdat we veel van jullie houden, maar we moeten jullie waarschuwen: veroorzaak geen stroomstoring om de autoriteiten in problemen te brengen, of om de miljoenen teleur te stellen die willen stemmen in de hoop in voorspoed samen te kunnen leven. Blijf uit de buurt van transformatorhuisjes!’
De Vereniging van Turkse Straatkatten (SKD) was niet voor commentaar bereikbaar.
Randje
Los van de gedragingen van het bontvolk, blijft de Democratische Volkspartij (HDP) in het middelpunt van de belangstelling staan. Terwijl de meeste peilers het aannemelijk achten dat die partij de kiesdrempel van tien procent zal halen, houdt partijleider Selhattin Demirtas opeens een slag om de arm en zegt dat hij er niet gerust op is.
‘We zitten op het randje’, zei Demirtas. Bijzonder, want een paar weken geleden straalde hij nog veel vertrouwen uit. Toen zei hield hij zelfs meer dan tien procent voor mogelijk. Vanwaar die plotselinge voorzichtigheid?
Mogelijk is Demirtas geschrokken van de berichten dat de HDP het eenvoudig gaat redden. Hij weet dat een stem op zijn partij vaak eerder op een stem tegen de regerende Partij voor Gerechtigheid en ontwikkeling (AKP) neer zal komen. Angst voor wat president Erdogan met een presidentieel systeem aan kan richten heeft daar alles mee te maken.
Wanneer de indruk ontstaat dat de HDP het sowieso wel gaat redden, dan kunnen strategische stemmers overwegen om toch maar voor de partij te gaan waar ze onder andere omstandigheden op zouden stemmen. Wellicht meent Demirtas zich van hun steun te verzekeren door de spanning erin te houden.
Strategische stemmen levert een vertekend beeld op over politieke voorkeuren. Bijvoorbeeld wanneer winst voor de HDP ten koste gaat van de Republikeinse Volkspartij (CHP), wat zeer zeker mogelijk is. Dit is een direct gevolg van de hoge kiesdrempel. Was die lager en stond het vooraf al vast dat de HDP in het parlement zou komen, dan viel een meer natuurlijke verkiezingsuitslag te verwachten.
Het zou echter te ver gaan om succes voor de HDP geheel aan strategische stemmen te verbinden. Daarnaast spelen ook andere, meer structurele factoren. Dat religieus georiënteerde Koerden het vertrouwen in de AKP verliezen is er daar een van.
Aardige jongen
Tegenstanders van HDP lijken in ieder geval nog steeds te vrezen dat de pro-Koerdische partij aan de positieve kant van ‘het randje’ zal eindigen. De HDP blijft ook doelwit van aanslagen. In de oostelijk gelegen provincie Bingöl werd gisteren een campagnebus van de HDP onder vuur genomen, waarbij de chauffeur omkwam.
Op dezelfde dag trok premier Davutoglu onverminderd fel van leer tegen de HDP.
Tijdens een openbare partijbijeenkomst van de AKP in Istanbuls wijk Sancaktepe verweet hij Demirtas de ‘aardige jongen’ uit te hangen. Daarnaast speelde Davutoglu wederom in op de religieuze gevoelens onder Koerden:
‘Demirtas neemt de rol op zich van aardige jonge democraat, maar tijdens zijn toespraken dreigt hij met wat er gebeurd wanneer de HDP de kiesdrempel niet haalt. In Godsnaam, kan iemand die over bloed praat en zegt dat onze Kaäba [het primaire heiligdom van de islam in Mekka] gelijkstaat aan Taksim [plein in het centrum van Istanbul] de Koerden vertegenwoordigen? Ze proberen Demirtas positief over te laten komen, maar kan hij onze vrome ZaZa [Koerden die gekenmerkt worden door een eigen taal] en Koerdische broeders vertegenwoordigen. Zijn achtergrond ligt niet in dit land, maar in het buitenland.’
Vreemd, dat laatste. Demirtas werd geboren in de oostelijk gelegen Turkse provincie Elazig, waar hij opgroeide in een ZaZa sprekende familie.
Angst
President Erdogan denkt ondertussen nog steeds een gunstig resultaat voor de AKP af te kunnen dwingen door de natie de stuipen op het lijf te jagen. Na zijn eerdere aanval op de New York Times kregen nu ook de BBC en CNN ervanlangs bij hem:
‘Hetzelfde werd ondernomen door de BBC en CNN. Weet je wat weet het probleem is? Ze willen Turkije verdelen, verzwakken en opslokken. Maar we zullen niet toestaan dat dit gebeurt.’
‘Journalisten, Armeniërs en homoseksuelen zijn oproerkraaiers’, zei Erdogan verder. Gek toch dat ze dit in het westen maar niet willen begrijpen…
Esayan
Ondanks Erdogans verbale aanvallen op Armeniërs vindt hij bij sommige onder hen steun. Neem de Armeens/Turkse journalist Markan Esayan. Hij schreef aanvankelijk columns voor de tot het Gülen-imperium behorende Engelstalige krant Today’s Zaman. Nadat de oorlog tusen Gülen en Erdogan was ontbrand verliet hij die krant echter om in dienst te treden bij het regeringsgezinde dagblad Sabah.
Daar wakkert Esayan angsten die Erdogan graag ziet. Esayan speelt daarbij handig in op de emoties rond de verschillende staatsgrepen in Turkije:
‘De onafhankelijkheid van ons land, dat honderd jaar op zijn knieën heeft gewacht om op te kunnen staan, kan niet belemmerd worden. We zullen deze verkiezings-achtige coup stoppen bij de stembus.’
Voor de Erdogan-kliek is er zo langzamerhand weinig meer dat niet als een staatsgreep geïnterpreteerd wordt. Wanneer geprotesteerd wordt tegen de afbraak van een park heet dat een staatsgreep en nu kan een coup ook al in een stemlokaal plaatsvinden. Je moet er maar op komen. Nog even en we krijgen te horen dat straatkatten zich aan de kant van de HDP hebben geschaard en een staatsgreep beramen…
Het moet nog maar blijken of de AKP (veel) gaat verliezen komende zondag, maar een presidentieel systeem? Dan moet het toch raar lopen, en die schaduw hangt nu al boven dat dure paleis in Ankara. Wellicht dat de paranoïde retoriek daarom zo weinig vertrouwen toont en zelfs wanhoop verraadt.
Istanbul/Peter Edel
Foto: Peter Edel
