Istanbul – Niet al te lang geleden kreeg iedereen in Turkije na het stemmen nog een blauwe stip op zijn of haar vinger. Op deze simpele doch efficiënte manier werd voorkomen dat iemand meerdere keren stemde. Het kwam nogal archaïsch en derde-wereld-achtig over en het werd afgeschaft, ook omdat verondersteld werd dat de verkiezingen voldoende fraudebestendig waren.
Bij de laatste verkiezingen is de twijfel echter toegenomen. Volgens opiniepeilingen denkt meer dan veertig procent van de bevolking dat het er komende zondag niet eerlijk aan toe zal gaan. Ook de oppositiepartijen uiten zorg over fraude. Bülent Tezcan, de vicevoorzitter van de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP), stelde voor om die stip op de vinger weer in te voeren. Het zou eerlijke verkiezingen zeker bevorderen, al blijft het een wat genante maatregel.
Het anonieme, doch aan de Gülen-beweging verbonden twitteraccount Fuat Avni gooide een knuppel in het hoenderhok over fraude tijdens de verkiezingen. Fuat Avni deed dat door een lijst van 324 stembureauleden te presenteren, die naar beweerd wordt zullen frauderen bij de verkiezingen.
Coalitie
Selahattin Demirtas, de leider van de Democratische Volkspartij (HDP), zei in een interview met de krant Posta niet te verwachten dat de achterban van de rechts-nationalistische Partij van de Nationale Beweging (MHP) terug wil keren naar de tijd waarin het regelmatig tot confrontaties kwam tussen de Turkse strijdkrachten en de Koerdische PKK.
Er leeft in de maatschappij verlangen naar vrede, zo stelt Demirtas en daarom zal de MHP daarbij aansluiten. De HDP-leider benadrukte daarmee dat ook wanneer de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) na de verkiezingen een deel van haar macht kwijtraakt, geen einde zal komen aan het vredesproces.
Een coalitie met de MHP sluit Demirtas uit, zoals hij dat ook ten aanzien van de AKP nog eens onderstreepte. Hij wil daarover echter wel onderhandelen met de CHP. De vicevoorzitter van die partij twitterde daarop dat zijn partij niet nadenkt over een coalitie met de HDP, of een andere partij.
Een onderlinge coalitie ligt lastig voor de oppositiepartijen. Niet alleen door de politieke verschillen, maar ook vanwege het massieve AKP-blok dat in die situatie binnen het parlement zal ontstaan. Er wordt weliswaar verwacht dat de AKP zal verliezen, maar ook dat het de grootste partij zal blijven. Daarom wordt de mogelijkheid van nieuwe verkiezingen op korte termijn steeds vaker gesuggereerd.
Taraf
Volgens de krant Taraf ontstaat binnen de AKP steeds meer wrevel over de machtige positie die president Erdogan voor zich opeist binnen de partij en de politiek in het algemeen. Zeventig procent van de AKP-leden zou tegen het presidentieel systeem zijn waar hij naar streeft.
Volksvertegenwoordigers die er drie termijnen op hebben zitten, en zich daarom volgens de statuten van de AKP niet meer verkiesbaar kunnen stellen, zouden een initiatief zijn begonnen om de partij terug te brengen naar de lijn zoals die in de eerste jaren van haar bestuur werd gevolgd.
Taraf stelt dat deze oppositiegroep binnen de AKP na de verkiezingen meer op de voorgrond wil treden. Mede door Erdogan het stemmenverlies van de partij aan te wrijven.
De dissidenten binnen de AKP zouden al gesprekken voeren met vertegenwoordigers van de VS, de EU en de NAVO. In het geheim, want voor Erdogans toorn wordt gevreesd. Daarnaast is er sprake van contacten met oud-president Abdullah Gül, al wordt daarbij opgemerkt dat hij niet officieel bij de groep betrokken is.
Er bestaat volgens Taraf het voornemen om Gül een comeback te laten maken naar de actieve politiek. Dat wil zeggen, in de top van de partij. Vast staat dat Gül graag een terugkeer zou zien naar het beleid van hervormingen en democratisering zoals de AKP dat aanvankelijk voerde.
Fidan
Hakan Fidan, de chef van de nationale inlichtingendienst MIT, staat volgens Taraf in het geheim sympathiek tegenover het anti-Erdogan initiatief. Het is de laatste tijd erg stil rond Fidan. Eerder dit jaar bood hij zijn ontslag aan en leek hij de politiek in te gaan. Op aandringen van Erdogan kwam hij toen op zijn besluit terug.
Sindsdien is er niet of nauwelijks nog iets over Fidan vernomen. Ook niet toen de krant Cumhuriyet vorige week foto’s plaatste waaruit bleek dat de lading van een MIT-transport naar Syrië begin vorig jaar voor een groot deel uit wapens bestond.
Overigens eiste een aanklager gisteren levenslang in een tenlastelegging tegen Cumhuriyet-hoofdredacteur Can Dündar. Hij werd op aandringen van Erdogan aangeklaagd. Redacteuren van Cumhuriyet betuigden hun solidariteit met Dündar door op de voorpagina te verklaren dat zij achter de veelbesproken publicatie staan.
Davutoglu
Taraf meent dat het initiatief tegen Erdogan binnen de AKP zelfs heimelijk door premier Davutoglu wordt gesteund. Tekenen over meningsverschillen tussen hem en Erdogan waren er zeker eerder dit jaar, maar al voor de verkiezingscampagne begon was daar niets meer van te merken. Kan schone schijn zijn. Davutoglu zal de AKP geen schade willen berokkenen door op onenigheid te wijzen.
Vooralsnog neemt Davutoglu uitsluitend de oppositiepartijen onder vuur in zijn toespraken. Die zijn volgens hem samen met de Gülen-beweging, de radicaal linkse DHKP/C en de Koerdische PKK in een samenzwering tegen de regering betrokken.
De opmerking van HDP-leider Demirtas dat hij bereid is tot onderhandelingen met de CHP over een coalitie is uiteraard koren op de molen bij Davutoglu. Verder lijkt het door Davutoglu gesuggereerde verbond erg vergezocht. De oppositiepartijen en genoemde organisaties zijn gekant tegen een presidentieel systeem voor Erdogan, dat staat vast, maar verder zijn de onderlinge verschillen zo groot dat van een hechte samenwerking geen sprake kan zijn.
Istanbul/Peter Edel
Eerdere afleveringen van het Dagboek over de Turkse verkiezingen staan onder de rubriek ‘Turkije’.
