Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Er valt zo veel te melden over Turkije dat het voor een publicist vaak moeilijk is om een onderwerp te kiezen. Daarom in dit artikel drie heel verschillende onderwerpen.
Idlib
We beginnen met de meest schokkende gebeurtenis deze week: de aanval met gifgas in de Syrische stad Idlib. Op Rusland na lijkt de wereld het er over eens te zijn dat de Syrische president al-Assad deze gruweldaad op zijn geweten heeft. Zullen we dat ooit zeker weten? Staat verre van vast, want na vier jaar is er nog steeds geen definitief antwoord op de vraag wie verantwoordelijk was voor de gifgasaanval in het eveneens Syrische Ghouta.
Dat al-Assad nu al de schuld krijgt komt onhandig uit voor de Turkse president Erdogan. Met het oog op het snel naderende referendum twijfelt hij aan de loyaliteit van de meest conservatieve islamisten binnen de achterban van zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Die konden het gezien hun zwak voor jihadistische rebellen in Syrië eerder al niet waarderen dat Erdogan overeenkomsten aanging met Rusland, dat te boek staat als bondgenoot van het regime in Damascus. Zijn zwijgzaamheid over de verovering van Aleppo door het Syrische regeringsleger viel hier evenmin in de smaak.
Nu komt er nog eens bij dat de Russen al-Assad de hand boven het hoofd houden wat betreft Idlib. De meest fanatieke islamisten zullen het Erdogan daardoor nog meer aanrekenen dat hij een deal sloot met Moskou.
Andere soep
Dit verhaal kent echter een andere kant. Ogenschijnlijk draait het wat betreft Syrië alleen nog om het bestrijden van Koerdische milities voor Erdogan en lijkt hij er vrede mee te hebben dat al-Assad aanblijft. Schijn kan echter bedriegen, want niet al te lang geleden liet de AKP nog vallen dat diens vertrek het uiteindelijke doel blijft. Dat was andere soep. Rusland toonde zich ontstemd en eiste onmiddellijke opheldering.
Nadat de chemische troep door de straten van Idlib stroomde is het vertrek van al-Assad opeens weer een actueel thema. Niet in de laatste plaats in de VS. Daar zei president Trump vooralsnog dat het hem in Syrië alleen te doen is om de Islamitische Staat (IS) en dat al-Assad niet weg hoeft. De wispelturige Trump zou na het drama van Idlib echter zomaar van gedachten kunnen veranderen.
Al-Nusra
Een ander interessant punt is dat Idlib gecontroleerd wordt door de jihadistische groepering Fatah al-Sham, een derivaat van al-Qaeda, dat zich voorheen Jahbat al-Nusra noemde. De VS moesten er lang om zeuren bij Turkije om er voor te zorgen dat al-Nusra daar op de lijst terroristische organisaties werd geplaatst. Dat gebeurde uiteindelijk, maar eind vorig jaar klonken geluiden dat Erdogan deze jihadisten toen nog steeds als ‘vrienden’ beschouwde.
Al-Nusra kan in Turkije op meer sympathie rekenen. Zo wordt de islamistische liefdadigheidsinstelling IHH ervan beschuldigd wapens te verstoppen in hulpgoederen bestemd voor de door al-Nusra gecontroleerde dorpen en steden.
IHH is nauw verbonden aan de AKP. Dat Turkije de betrekkingen met Israël herstelde viel er echter slecht en Erdogans overeenkomsten met Rusland al evenmin. Dit illustreert het lastige parket waar Erdogan in zit, met aan de ene kant islamistische hardliners en aan de andere Rusland.
Scenario
Voor de langere termijn zijn tal van scenario’s denkbaar. Als Washington zijn beleid aanpast en wederom voor het vertrek van al-Assad gaat is het bijvoorbeeld niet ondenkbaar dat Ankara zich daarbij aansluit, waardoor vanzelf afstand tot Moskou zou ontstaan.
Erdogan veroordeelde de gifgasaanval in Idlib scherp en kwam de islamisten zo tegemoet. Hij leek er daarbij niet bij stil te staan hoe zijn Russische partner daarover denkt, maar op dit moment telt voor Erdogan alleen het referendum. Toch kan die ongevoeligheid ten opzichte van Moskou een teken aan de wand zijn.
Oproep tot massamoord
Tweede onderwerp. Erdogan is een vaak voorkomende verschijning op de sociale media. Deze week ging een video met een toespraak van hem viral. Daarin sprak hij zich zelfs voor zijn hard uit over de Gülen-beweging, met termen als het ‘wegsnijden van een kankervirus.’
Ook zei hij dat ‘we hen het recht op leven niet zullen geven.’ Nu ben ik de eerste om kritiek op de Gülen-beweging te hebben, dat had ik zelfs al ver voor Erdogan. Wat hij nu zegt gaat echter ver, want een rechter zou hier zomaar een oproep tot (massa)moord van kunnen maken.
Geen Turkse rechter zal dat echter doen. Die zijn er van doordrongen wat zich vorige week voltrok nadat een rechtbank de vrijlating had bevolen van een aantal gearresteerde journalisten. Hun vrijheid duurde kort, want de volgende dag zaten ze op bevel van een andere rechter weer in de gevangenis. En de rechter die het waagde hen vrij te laten? Die werd deze week geschorst. Ja, zo gaat dat in de Turkse rechtsstaat…
Selectief
Verder kan ik me niet aan de indruk onttrekken dat bij het wegsnijden van dat ‘kankervirus’ nogal selectief te werk wordt gegaan. De voetbalclub Galatasaray dreigt onder beheer van de overheid te worden geplaatst omdat de directie ervan niet direct besloot het lidmaatschap op te zeggen van een aan de Gülen-beweging verbonden voetbalheld. Ondertussen is het echter een publiek geheim dat zich in de fractie van de AKP in het parlement nog tal van Gülenisten ophouden, en daar wordt dus niets aan gedaan.
Ook naar het buitenland wordt met twee maten gemeten wat betreft de Gülen-beweging. De Belgische universiteit van Leuven werd zwaar onder vuur genomen vanuit Turkije vanwege banden daarmee. Het was daarentegen geen enkel probleem voor de AKP dat buitenlandminister Cavusoglu vorige maand een publiek optreden in Washington deed met een professor van de niet minder aan de Gülen-beweging verbonden Georgetown Universiteit. Laatstgenoemde universiteit past in de plannen van de AKP, de K.U. Leuven niet, dat is het verschil.
Economische groei
Derde onderwerp, het recentelijk gepresenteerde groeicijfer van de economie over vorig jaar. Dat kwam uit op 2,9 procent en deed daarmee veel economenmonden openvallen. Zij vonden het zeer opmerkelijk dat de krimp van 1,8 procent in het derde kwartaal van 2016 in de laatste drie maanden omsloeg naar een groei van 3,5 procent. Vooral omdat de werkloosheid in die periode alleen maar toenam.
Er is echter een verklaring, want eind vorig jaar kondigde het Turkse bureau voor statistiek (TUÏK) aan een nieuwe berekening te gaan hanteren, met als gevolg aanmerkelijk zonniger cijfers (*).
Die kan Erdogan met het oog op het referendum natuurlijk hartstikke goed gebruiken om de meute te manipuleren. Met die 2,9 procent in zijn hand liet hij er dan ook geen gras over groeien en haalde hard uit naar kredietbeoordelaars die de Turkse economie een negatieve beoordeling gaven.
Kwestie van creatief boekhouden dus, dat relatief positieve groeicijfer van de economie. Een staat die zich dit meent te kunnen permitteren moet in staat geacht worden even creatief om te springen met stemmen bij een referendum. Ik ben er dan ook nog steeds van overtuigd dat Erdogan zijn presidentieel systeem gaat krijgen over tien dagen…
(*) Wie wil weten hoe echt gesteld is met de Turkse economie doet er goed aan dit artikel te lezen.
Update
Een artikel is een momentopname, maar dat is het nu wel heel erg. Op 6 april schreef ik dat Trump zijn opstelling ten opzichte van al-Assad zomaar zou kunnen veranderen en nog geen dag later lijkt dat met de Amerikaanse bombardementen op Syrië al het geval. De stukjes passen opeens erg soepel in elkaar. Dat Trump het congres passeerde en niet wachtte op meer informatie over de gifgasaanval bij Idlib voor hij de aanval inzette is veelzeggend. Er zijn er al die van een false flag spreken, zoals de voormalige Amerikaanse politicus Ron Paul. Dergelijke woorden klonken vier jaar geleden ook na de gifgasaanval op Ghouta. Niet de enige overeenkomst, want zoals al-Nusra destijds in Ghouta zat, zo zit het nu in Idlib.
Zonder ergens conclusies aan te verbinden herhaal ik nog maar eens dat Erdogan al-Nusra eind vorig jaar nog zijn ‘vrienden’ noemde.
In 2013 was Trump ironisch tegen een Amerikaanse interventie in Syrië. Nu is hij echter president; een president bovendien die onder vuur ligt. Dan komt een confrontatie in Syrië met al-Assad, en als het helemaal fout loopt zelfs met Rusland, natuurlijk als een welkome bliksemafleider. En het gifgas bij Idlib daardoor niet minder.
Even veelzeggend is dat Erdogan niet alleen zijn steun betuigde aan de VS, maar Trump ook aanmoedigde om het hier niet bij te laten. Mochten de VS inderdaad verder gaan tegen al-Assad dan wil Erdogan bovendien graag meewerken, zei hij. Anders gezegd, de opportunist Erdogan ruikt wederom een kans om een met hem sympathiserend regime in Syrië te vestigen. Daarmee zet hij de klok in feite terug. Dat wil zeggen, naar het beleid van voormalig buitenlandminister en premier Ahmet Davutoglu voor wie het verdrijven van al-Assad en een pro-Turkse regering in Damascus vooropstond.
Maar hoe dan ook, met zijn opgepoetste stellingname tegen al-Assad kan Erdogan punten scoren bij radicale islamisten in de AKP-achterban, en dat zou hem wel eens goed van pas kunnen komen bij het referendum.
Er zijn legio vragen. Wat zal de nieuwe situatie betekenen voor de sowieso breekbare verstandhouding tussen Ankara en Moskou? Gezien de uitspraken van Erdogan kan het bijna niet anders dan dat die erg op de helling komt te staan. En wat betekent het voor de Amerikaanse plannen tot een operatie tegen IS bij Raqqa? Wordt die op de lange baan geschoven wanneer al-Assad eens te meer de primaire vijand wordt in Syrië? Dat zou tot luid applaus van IS leiden.
De Amerikaanse operatie in Syrië heeft Turkije in ieder geval twee tegenvallers gebracht, al kunnen die van korte duur zijn. De dollar daalde, maar desalniettemin de Turkse lira eveneens. Bovendien steeg de olieprijs, wat nadelig is voor de handelsbalans van Turkije.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
De lira is vandaag sterker geworden. Je ziet spoken en brengt foute informatie. Heel veel bla bla om aan het eind een niet goeie conclusie te trekken.
Nou, dan hoef ik de rest van de column niet te lezen als de conclusie niet eens klopt. Je snapt er gewoon niks van.
Tuurlijk de hoer van Erdo?an heeft gesproken.
Dat dit allemaal maar mag op dit forum. Waar zijn de gedragsregels? Iemand voor hoer uitschelden omdat je geen antwoord meer hebt?
Je geeft me nog net geen klap op me bek, maar ik kan me zo voorstellen dat als ik voor je had gestaan je dat ook nog wel had gedaan. Dus dat is hoe Nederlanders met vrouwen omgaan? Echt een goed voorbeeld voor die ‘asociale’ Turken… Not.
Vandaag (10 april, 16.35 uur) is de koers van de lira weer iets gedaald en betaal je voor 1 euro 3,947 TL. In april 2016 was dat 3,20 TL, dat is dus een waardevermindering van ruim 23% in één jaar.
In april 2016 bedroeg het inflatiecijfer 6,6%; in februari van dit jaar was dat gestegen tot 9,9% http://nl.inflation.eu/inflatiecijfers/turkije/actuele-hicp-inflatie-turkije.aspx
en het zou mij niets verbazen wanneer het cijfer nu al dik boven de 10% ligt. De website Global Rates heeft de inflatiecijfers van 63 landen vermeld. http://nl.global-rates.com/economische-statistieken/inflatie/2017.aspx
En jawel hoor: Turkije is de treurige koploper. Of is dat niet waar Hatife? Alleen wanneer jij aantoont dat Fetullah Gülen, de paus of sinterklaas deze grafiek heeft verzonnen, buig ik nederig het hoofd.
.
De reacties van Hanife en veel andere Nederlandse-Turken doen mij denken aan die van de Nederlandse communisten in de jaren vijftig. Die beweerden indertijd glashard dat het in de Sowjet-Unie economisch heel goed ging; geen vuiltje aan de lucht. Wie daar op grond van harde cijfers een andere mening over had, kreeg te horen dat men spoken zag en er helemaal niets van begreep.
Tussen de Nederlandse stalinisten van weleer en Hanife ligt het verschil van een halve eeuw. De overeenkomst is dat beiden in alternatieve feiten geloven.
O ja – ik ben het geheel met Hatife eens dat Geert zich schandalig uit. Wat mij betreft horen dit soort reacties niet thuis op deze site. Dat heeft overigens niets met Nederlandse Nederlanders te maken, want een korte blik op deze site leert dat Turkse Nederlanders het soms nog bonter maken.