Dit jaar 894 Turkse journalisten ontslagen (COLUMN)

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Het is nog altijd kommer en kwel voor Turkse journalisten. Press for Freedom, een met Brits geld gesubsidieerd project, volgt nauwgezet de perikelen rond de sterk beperkte mediavrijheid in Turkije. Daarbij werden tussen januari en april van dit jaar 33 aanhoudingen van journalisten geconstateerd, terwijl er twaalf een aanklacht aan de broek kregen wegens belediging van president Erdogan.

Cumhuriyet

Press for Freedom stelt verder vast dat in de eerste maanden van dit jaar twaalf journalisten zich voor een rechter moesten verantwoorden. Daaronder bevinden zich ook Can Dünder van Erdem Gül van Cumhuriyet, de krant die vorig jaar gegevens publiceerde waaruit bleek dat de nationale inlichtingendienst MIT wapens transporteerde naar niet zo gematigde groepen in Syrië.

President Erdogan wekte alleszins de indruk dat hij zich verheugde op een levenslange gevangenisstraf voor Dündar en Gül. Daarvoor had echter bewezen moeten worden dat beide zich schuldig maakten aan spionage. Rechter en aanklager konden dat er echter met de beste wil van de wereld niet van maken, omdat er geen enkel bewijs voor handen was dat beide journalisten voor een ander land hadden gespioneerd. In plaats daarvan spioneerden ze voor hun lezers, wat precies is wat (onderzoeks)journalisten doen.

Het bleef bij een gevangenisstraf van vijf jaar voor Dündar en Gül, wegens het ‘verkrijgen van staatsgeheimen.’ Dit betekende dat ze veroordeeld werden omdat MIT faalde bij het geheimhouden van haar duistere praktijken.

Ontslag

De vervolging en veroordeling van de Cumhuriyet-journalisten kreeg wereldwijd veel aandacht. Veel minder bekend is de andere ellende waar Turkse journalisten mee te maken krijgen. Zo meldt Press for Freedom dat dit jaar al 894 journalisten ontslag kregen aangezegd. Alleen in april waren dat er al minstens 160.

Dit gebeurt zowel bij de (talrijke) regeringsgezinde kranten, als bij de (veel minder talrijke) niet-regerinsgezinde kranten. Bij niet tot het mediadomein van de president behorende kranten volgt ontslag van journalisten vaak uit angst. Dat wil zeggen, angst bij kranteneigenaren voor de belastingdienst, die langs kan komen wanneer er te vaak ongezouten kritiek op de regering of Erdogan wordt geleverd. Dat leidt tot zelfcensuur op redacties en tot ontslag van journalisten die weigeren zich aan te passen.

Güngör

Bij de regeringsgezinde kranten worden journalisten de laan uitgestuurd wanneer ze onvoldoende aansluiten bij de standpunten van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) en die van Erdogan. Het kan echter ook gebeuren dat ze ontslagen worden wanneer ze zich te openlijk uitspreken over binnen AKP-kringen levende conflicten.

Dat laatste overkwam de columnist Nasuhi Güngör van de krant Sabah. Begin deze maand hield hij op de TV hield een pleidooi voor het vertrek van premier Davutoglu. Güngör draaide er niet omheen dat Davutoglu een hindernis vormde bij het invoeren van het presidentieel systeem waar Erdogan zo naar verlangt.

Güngör zal daar naar de zin van Erdogan veel te duidelijk over zijn geweest. De president hield liever het sprookje in stand dat Davutoglu in volledige harmonie en zelfstandig tot het besluit was gekomen om op te stappen. De redenen daartoe hield Erdogan liever buiten beschouwing. Ergo, Güngör kon vertrekken bij Sabah.

Geweld

Press for Freedom rapporteert nog meer misstanden waar journalisten mee te maken krijgen in Turkije. Zoals een toename van geweld. Dit jaar waren er al 200 geweldsincidenten tegen journalisten, en 21 tegen mediaorganisaties.

Daarnaast werden dit jaar vier Syrische journalisten in Turkije vermoord. De laatste in dit rijtje was Zahir al-Sherqat. Hij werd in april vermoord, vermoedelijk door leden van de Islamitische Staat (IS). De dood van al-Sherqat bracht het Internationaal Persinstituut (IPI) ertoe om er bij Ankara op aan te dringen dat het IS-geweld in Turkije efficiënter bestreden moet worden.

Websites

Press for Freedom stelt dat 104.904 websites ontoegankelijk zijn gemaakt in Turkije, en dat die van het pro-Koerdische nieuwsagentschap Dicle sinds de verkiezingen van juni vorig jaar 37 keer werd geblokkeerd. Dertien aan Dicle verbonden journalisten werden gearresteerd.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)