De rapporteur van het Europees Parlement over Turkije spreekt zich uit

Istanbul – Er ligt nu een overeenkomst tussen de Turkse regering en de EU over de opvang van Syrische vluchtelingen in Turkije. Er zal echter nog veel onderhandeld moeten worden. Ankara stelt een aantal op zich niet onredelijke eisen: versoepeling van de visum-eisen voor naar Europa reizende Turken, opening van onderhandelingspunten over EU-toetreding en aanwezigheid van Turkse leiders bij topontmoetingen van de EU.

Geen van deze eisen heeft tot nu toe echter geleid tot harde garanties van de EU. Het blijft bij intenties. Ook de toezegging over drie miljard euro financiële steun voor de opvang van vluchtelingen staat nog niet helemaal vast. Zo werd het door de media wel vaak gebracht, maar vooralsnog blijft het bij 500 miljoen die eventueel tot drie miljard uitgebreid kan worden. Dat is een verschil.

Kati Piri

Donald Tusk, de voorzitter van Raad van Europa waarschuwde dat alleen tegemoetgekomen aan de eisen van Turkije wanneer dat land erin slaagt de stroom vluchtelingen naar Europa substantieel terug te brengen.

De harde opstelling van Tusk leidde tot verontwaardiging bij Kati Piri, de rapporteur van het Europees Parlement over Turkije:

‘Wie denken we dat we zijn? Als we zelf moeilijk doen over de opvang van 160.000 vluchtelingen, wie zijn wij dan om Turkije dat twee miljoen vluchtelingen opvangt de les te lezen? Ik was geschokt over wat Tusk zei. Dreigen leidt nergens toe. Uiteindelijk moeten we toch tot overeenstemming zien te komen.’

Mevrouw Piri had meer op haar lever:

‘Ik weet dat Europa zich oncomfortabel voelt nu het iets nodig heeft van president Erdogan. We hebben iets van Turkije nodig. Uiteraard probeert Erdogan zoals altijd zijn zin te krijgen, door een verband te leggen met een veilige zones in Syrië, waarvan ik denk dat ze alleen maar tot meer vluchtelingen zullen leiden omdat niemand daar wil wonen.’

Over de Turkse eis over EU-lidmaatschap zei Piri:

‘We kunnen uitbreiding [van de EU] niet verbinden aan migratie wanneer we onderhandelen. Dat is erg gevaarlijk.’

Piri verwijt de Europese Commissie dat verband te leggen:

‘Maar de Europese Commissie legt dat verband wel. Daar zeggen ze dat Turkije geen veilig land is en dat het daarom geen EU-lid kan worden. Het is gevaarlijk om zomaar te zeggen, we geven een miljard euro aan Turkije. Dat is jullie geld niet. Dat geld is voor toetreding. Dit is geen eerlijke manier van omgang met onderhandelingspartners.’

Piri meent hoe dan ook dat de EU op Turkije aangewezen is ten aanzien van crisis over de vluchtelingen uit Syrië:

‘Er is geen keuze. Turkije heeft een sleutelrol in de oplossing, in ieder geval wat betreft een deel van het beheersen van de vluchtelingenstroom.’

Voortgangsrapport

Kati Piri is verantwoordelijk voor het voortgangsrapport van het Europees Parlement over de toetreding van Turkije tot de EU. Het voortgangsrapport zou op 14 oktober verschijnen, maar dat werd uitgesteld. Het is onduidelijk waneer het alsnog verschijnt. De Britse premier Cameron drong er bij de EU-landen op aan om het uit te stellen tot na de verkiezingen in Turkije op 1 november, maar daar moet nog over beslist worden.

Aanvankelijk werd aangenomen dat het verschijnen van het voortgangsrapport werd uitgesteld omdat het anders samen zou vallen met een Europese topontmoeting. Er werd echter ook over gespeculeerd dat het rapport aangepast moet worden omdat de EU in het licht van de onderhandelingen over de opvang van Syrische vluchtelingen een minder harde toon wil aanslaan over mensenrechtenproblemen in Turkije, zoals de druk op de media.

Uit de woorden van Kati Piri blijkt niet dat het voortgangsrapport minder aandacht zal hebben voor problemen met de vrijheid van meningsuiting in Turkije:

‘De vrijheid van de media heeft altijd onder druk gestaan in Turkije, maar het is nooit zo erg geweest. Uitgaande van een schaal een tot vijf staat Turkije op een… Een kleine meerderheid in het Europees Parlement is voor toetreding van Turkije tot de EU, maar in die groep heerst veel verontrusting over wat er gebeurt in Turkije. Ik reken mezelf ook tot die groep.’

Cruciale fase

Volgens Piri bevinden de onderhandelingen met Turkije over toetreding zich in een cruciale fase:

‘Als we de onderhandelingen nu stoppen, kunnen we die niet meer heropenen en komt de relatie met Turkije in een erg gevaarlijke situatie terecht.’

Maar ook Turkije zelf bevindt zich voor Piri in een beslissende fase. Vooral de door president Erdogan betrachtte polarisering onder de bevolking baart haar zorgen:

‘Een van de problemen waar Turkije mee kampt is dat het zo gepolariseerd is. Het zou een president nodig hebben die bevolkingsgroepen samenbrengt, maar ik zie juist een president die erg goed is in verdeeldheid zaaien. Dat is een groot probleem.’

Istanbul/Peter Edel