Nieuws omtrent de Turkse politiek is vooral deze zomer erg snel over zijn houdbaarheidsdatum heen. Het valt nauwelijks bij te houden. Wat ik gisteren schreef is vandaag alweer aan revisie toe.
Zo is er de aanslag in Ceylanpinar, waarbij twee politieagenten door het hoofd geschoten werden. Volgde kort na de IS-aanslag in Suruc en de PKK verklaarde zich er verantwoordelijk voor. Selahattin Demirtas, de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), zaaide tijdens een interview dat de Financial Times met hem deed twijfel over de toedracht. Kennelijk begreep die krant het allemaal niet meer, want Demirtas vond het nodig om aan te dringen op een correctie.
Ik had contact met een Britse journalist die nauw bij het interview in de Financial Times betrokken was. Hij liet me het volgende weten:
‘De militaire vleugel van de PKK, de HPG, nam in eerste instantie de verantwoordelijkheid op zich voor de dood van de twee politieagenten, waarbij gesteld werd dat de aanslag gepleegd werd door Apocu Fedai Timi, een van een eenheden die de PKK gebruikt voor zelfmoordaanslagen. Een paar dagen geleden ontkende de PKK echter verantwoordelijkheid en de HPG verwijderde de claim daarover van haar website. Daarbij werd niet uitgelegd waarom de verantwoordelijkheid voor de aanslag aanvankelijk werd opgeëist, of waarom men van opstelling veranderde. Uiteraard kwam verantwoordelijkheid opeisen voor het doodschieten van politieagenten in hun slaap neer op instemming met de toegepaste methode.
De Financial Times heeft een correctie geplaatst met het volledige citaat van wat Demirtas zei. Hij veroordeelde het doden van de politieagenten en zei dat hij vermoedde dat het “naar een smerige provocatie stonk.” Maar hij was er niet zeker over, hij hield alleen de mogelijkheid open. Evenmin ontkende hij dat PKK-leden de aanslag pleegden. Het was voor hem alleen de vraag of de daders zelf de beslissing namen, of zij opdracht kregen van de PKK, of dat iemand anders – zoals de “diepe staat” van de AKP – erachter zat.’
KDGM
Nadat Demirtas de regering en de PKK een paar dagen geleden tot een wapenstilstand had opgeroepen, nodigde hij de andere partijen uit voor overleg. Alleen de Republikeinse Volkspartij (CHP) ging daarop in.
Vervolgens stapte een HDP-delegatie gisteren naar Muhammed Dervisoglu, de ondersecretaris van de KDGM, een overheidsinstantie voor openbare orde en veiligheid. Het was voor het eerst sinds de besprekingen rond het vredesproces in april werden afgebroken dat er weer direct contact was tussen de HDP en de overheid.
De regering gaf daarop toestemming om de lichamen van tien omgekomen Koerden (en een Duitser), die in Syrië voor de Democratische Eenheidspartij (PYD) tegen IS vochten, naar Turkije over te laten brengen zodat die begraven konden worden.
Voorwaarde was dat de uitvaart niet tot een PKK-demonstratie mocht leiden. Hier bevond zich ook de reden waarom eerder geen toestemming werd gegeven. Ondertussen hebben de begrafenissen plaatsgevonden, zonder dat er ongeregeldheden gemeld werden.
Brussel
Demirtas vloog naar Brussel voor overleg met invloedrijke leden van de Unie van Koerdische Gemeenschappen (KCK), de overkoepelende organisatie waar ook de PKK deel van uitmaakt. Bij de KCK zou de overtuiging heersen dat er geen oplossing mogelijk is zolang de PKK doorgaat met aanslagen. Ook al omdat de VS en de EU dan het Turkse recht blijven erkennen om met militaire operaties op aanslagen te reageren.
Bij de ontmoeting van de HDP-delegatie met de KDGM zou verder bereidwilligheid van de regering zijn getoond om PKK-oprichter Abdullah Öcalan weer bezoek van politici te laten ontvangen, al werden daar wel voorwaarden aan verbonden.
Eerder zei premier Davutoglu dat het isolement van Öcalan zal voortduren totdat de PKK haar strijders uit Turkije terugtrekt, maar bij de HDP leeft de hoop dat die voorwaarde verzacht kon worden tot een aantal weken zonder PKK-aanslagen.
De PKK weet echter van geen ophouden. Gisteren leek het even rustig, maar het was schone schijn, want later op de dag pleegde de PKK weer aanslagen in verschillende Turkse provincies. Zo is het voor Demirtas natuurlijk dweilen met de kraan open.
MHP
Dan is er nog Devlet Bahceli, de leider van de Partij van de Nationale Beweging (MHP). Zoals ik gisteren schreef zei vicepremier Bülent Arinc bij de MHP aan te zullen kloppen mochten de coalitiebesprekingen met de CHP op niets uitlopen (waar het nu al alleszins op lijkt).
Voor Arinc leek vast te staan dat Bahceli in dat geval zou instemmen met steun van de MHP aan een minderheidsregering van de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Later gisteravond verklaarde Bahceli echter daar niets voor te voelen. Steun aan een minderheidsregering komt volgens hem neer op sabotage van een AKP/CHP-coalitie, waar hij zich al vaker een voorstander van heeft getoond.
Zo te zien wil Bahceli rustig in het parlement blijven zitten tot het fout loop met de combinatie van AKP en CHP. Heel goed mogelijk dat hij in dat geval hoopt bij nieuwe verkiezingen (meer) zetels bij de AKP weg te kunnen halen. Maar houdt hij er rekening mee dat de CHP in dat geval (meer) zetels aan de HDP kan kwijtraken?
Hoe dan ook, er vallen heel wat hindernissen te nemen voor Bahceli zijn zin krijgt en een AKP/CHP-coalitie een feit is. Het lijkt alsof de grootste hindernis hierbij, president Erdogan en diens honger naar nieuwe verkiezingen, niet bestaat voor Bahceli. De MHP-leider is zoals ik eerder al schreef op het moment echter geen uitblinker als het om rationeel denkvermogen gaat.
Indien er geen minderheidsregering van de AKP met steun van de MHP mogelijk is en de besprekingen tussen AKP en CHP niet tot resultaat leiden, wordt een tijdelijke regering tot de nieuwe verkiezingen de enige mogelijkheid. Gisteren beschreef ik Erdogans bezwaren daartegen. Gisteravond bleek bovendien dat Bahceli daar evenmin voor te vinden is. Niet als de door hem gehate HDP ook deel uitmaakt van die tijdelijke regering. Verder tracht Bahceli zo natuurlijk een AKP/CHP-coalitie te forceren.
Dit is vandaag, maar goed mogelijk dat de kaarten morgen alweer anders liggen. Zoals ik in het begin van dit artikel al schreef: de ontwikkelingen in de Turkse politiek vallen nauwelijks bij te houden. En dan biedt ik daar nog maar een kleine greep van, want er is nog veel meer. Zo is er ook nog de onenigheid tussen de Ankara en Washington over de Amerikaanse aanvallen vanaf de luchtmachtbasis Incirlik op Noord-Syrië. Zal waarschijnlijk alle reden toe bestaan om ook daar later op terug te komen.
Peter Edel/Istanbul
