Istanbul – De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) maakt zich er steeds meer zorgen over dat president Erdogan actief deelneemt aan de verkiezingscampagne van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). De Turkse grondwet bepaalt dat de president boven de partijen dient te staan en daar houdt Erdogan zich op deze manier niet aan.
Daarmee sluit de OVSE aan bij bezwaren van de drie oppositiepartijen. Zij menen dat de AKP oneerlijk bevoordeeld wordt door de inzet van Erdogan bij het winnen van stemmen voor de mede door hem opgerichte partij. Daarom dienden zij een klacht in bij het verkiezingsbestuur (YSK). Tevergeefs, want de YSK stelde geen autoriteit te hebben over het handelen van de president en wees de klacht af.
Critici vragen zich af hoe het mogelijk is dat de president de grondwet bruuskeert die hij gezworen heeft te eerbiedigen, terwijl geen rechtsorgaan in staat is om hem te corrigeren. Voor buitenlandse investeerders komt dit bovenop de zorgen die zij sowieso al over de Turkse rechtsstaat kennen. Aldus wordt Erdogan een extra risico voor de Turkse economie.
Verovering Istanbul/Constantinopel
De president tracht de kritiek te neutraliseren door zijn campagne voor de AKP te voeren bij gelegenheden als de ingebruikname van openbare voorzieningen. Die krijgen in de praktijk echter het karakter van openbare partijbijeenkomsten.
Komende zaterdag wordt een massale openbare partijbijeenkomst in Istanbul verpakt in de herdenking van de Ottomaanse verovering van Istanbul/Constantinopel in 1453. Die historische gebeurtenis wordt normaal gesproken op 29 mei herdacht, maar de AKP meende dat de opkomst op een werkdag tegen zou vallen en schoof de herdenking daarom een dag op.
De AKP verzocht oud-president Abdullah Gül om op 30 mei aanwezig te zijn op de ‘dag van de verovering’, maar die voelde zich niet geroepen om daarop in te gaan. Via een woordvoerder liet hij weten zich ‘buiten de dagelijkse politiek’ te willen houden, waarmee hij impliciet toegaf de herdenking als onderdeel van de verkiezingscampagne te beschouwen.
Hakkari
Gisteren was Erdogan samen met premier Davutoglu in het Yüksekova district van de provincie Hakkari, waar zij een nieuwe luchthaven openden en van de gelegenheid gebruikmaakten om campagne te voeren.
De luchthaven in Hakkari is genoemd naar Selahattin (Saladin) Eyubbi, de generaal die Jeruzalem op de kruisvaarders heroverde en de als Koerdische beschouwde Ajjoebidische dynastie in Egypte, Syrië en Noord-Irak stichtte.
Kort geleden zei Davutoglu nog tijdens een toespraak dat hij de voornaam van de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), Selahattin Demirtas, niet meer zal uitspreken, omdat die naar Saladin verwijst.
Erdogan trok in Hakkari alle registers open tegen de HDP, in een poging te voorkomen dat die partij de hoge kiesdrempel van tien procent haalt en daarmee een streep zet door zijn fantasie over een ultramachtig presidentschap.
Hij deed dat door de achilleshiel van de HDP te benadrukken: de connectie van die partij met de PKK. Zonder de link met die terroristische organisatie had het voor de HDP waarschijnlijk een stuk eenvoudiger geweest om over de kiesdrempel te komen.
Emotie
Turken die graag een einde zien komen aan de alleenheerschappij van de AKP begrijpen dat op de HDP stemmen daartoe de grootste kans biedt. Aan de linkse ideologie van de partij zal het vaak niet eens liggen; de twijfel volgt uit de haat die de PKK-aanslagen sinds het begin van de jaren tachtig hebben achtergelaten. Stemmen wordt zo een keuze tussen verstand en emotie.
Op die emotie speelde Erdogan vol in tijdens zijn bezoek aan Yüksekova, al richtte hij zich in de eerste plaats op Koerden:
‘De opening van deze luchthaven ondervond twee jaar vertraging omdat er 99 aanslagen op gepleegd werden. We hadden de luchthaven twee jaar eerder kunnen openen, maar waren daar niet toe in staat. Waarom? Omdat zij [de PKK] niet van onze Koerdische broeders houden. We houden niet van onze Koerdische broeders omdat ze Koerden zijn. We houden van ze omdat dezelfde God die ons schiep ook hen heeft geschapen.’
Uit protest tegen de komst van Erdogan en Davutoglu hielden winkeleigenaren in Yüksekova hun winkels gesloten.
New York Times
De rel tussen Erdogan en het dagblad Hürriyet, waar Turksnieuws al eerder over berichtte, escaleert verder.
Ondertussen heeft Rahmi Kurt, een advocaat en kandidaat voor de AKP bij de verkiezingen, een strafklacht ingediend tegen redacteuren van Hürriyet. Kurt beschuldigt Hürriyet van het ‘aanzetten tot rebellie tegen de regering.’ De hoofdredacteur van Hürriyet, Sedat Ergin, wordt hierdoor met arrestatie bedreigd.
Eerder nam het Internationale Pers Instituut (IPI) het al op voor Hürriyet. Kort daarna sloot de New York Times daarbij aan met een kritisch stuk onder de titel Donkere wolken boven Turkije. Erdogan werd daar niet in gespaard:
‘De heer Erdogan heeft een reputatie opgebouwd met het intimideren en manipuleren van de Turkse media, maar deze week klonken nieuwe alarmbellen nadat strafklachten waren ingediend tegen redacteuren van Hürriyet en de daaraan verbonden website, over een tekst waar de heer Erdogan tegen protesteerde. Verwijzend naar de zaak rond
Mohamed Morsi de afgezette president van Egypte schreef Hürriyet: “De wereld is geschokt. Doodstraf voor president die 52 procent van de stemmen kreeg.”’
De New York Times besloot als volgt:
‘Hoewel het land eerder gespannen politieke campagnes heeft meegemaakt, gaat het er nu bijzonder kwaadaardig aan toe. De stemming komt over als ongebruikelijk duister en angstig. De heer Erdogan komt steeds vijandiger over ten opzichte van de waarheid. De VS en de NAVO-bondgenoten zouden hem onder druk moeten zetten om dit vernietigende pad te verlaten.’
Erdogan reageerde furieus. De New York Times moest ‘haar plaats kennen:
‘Wie denken jullie dat je zijn? Kan je zoiets over de Amerikaanse regering schrijven? Die zou onmiddellijk doen wat noodzakelijk is.’
Column
Terwijl het conflict tussen Erdogan en Hürriyet escaleert vestigde oud-president Abdullah Gül de aandacht op zich door een column voor de Engelstalige editie van die
krant te schrijven. Dat zal bij de AKP niet in goede aarde zijn gevallen.
Op dezelfde dag verscheen een column van Serkan Demirtas in Hürriyet. Hij ging langs bij een aantal buitenlandse diplomaten. Onder hen overheerst volgens hem de verwachting dat de AKP licht zal verliezen bij de verkiezingen, maar ook dat de HDP de kiesdrempel zal halen. Een presidentieel systeem zit er volgens hen niet in.
Verder wordt rekening gehouden met de mogelijkheid dat de AKP genoodzaakt zal zijn tot het aangaan van een coalitie. Aangezien het vinden van een coalitiepartner erg lastig kan worden, is het ontstaan van een minderheidsregering echter evenmin uitgesloten.
Minderheidsregering
Buitenlandse diplomaten verwachten dat bij een coalitie of een minderheidsregering nieuwe verkiezingen onvermijdelijk zullen zijn op korte termijn. Die situatie zou naar
hun mening echter tot nieuwe politieke spanning en instabiliteit kunnen leiden in Turkije.
Overigens kondigde HDP-leider Selahattin Demirtas al eerder aan dat hij aan zal dringen op nieuwe verkiezingen wanneer zijn partij er niet in slaagt om tot het parlement door te dringen.
Volgens Hürriyet-columnist Serkan Demirtas verwachten buitenlandse diplomaten verder een terugkeer van Abdullah Gül naar de actieve politiek, via een nieuw op te richten partij. Van Güls verklaringen dat hij dit niet overweegt zijn zij kennelijk niet overtuigd.
Istanbul/Peter Edel
Eerdere afleveringen van het Dagboek Turkse verkiezingen staan onder de rubriek ‘Turkije’.
