[Door Peter Edel/Istanbul] – De laatste maanden liet president Erdogan geen gelegenheid voorbijgaan om aan te dringen op 400 zetels voor zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) bij de verkiezingen op 7 juni. Daardoor zou een ruime marge ontstaan voor een door de AKP op te stellen nieuwe grondwet, en daarmee voor het presidentieel systeem waar Erdogan naar streeft.
Deze week stelde Erdogan zijn doelstelling bij naar 335 zetels. Dat is net boven de grens van 330 zetels die de AKP nodig heeft om tot een referendum op te roepen over een nieuwe grondwet.
Het zal moeten blijken of een volksraadpleging het door Erdogan gewenste resultaat oplevert. Hij haalde bij de presidentsverkiezingen vorig jaar weliswaar 51,79 procent van de stemmen, maar toen stond de AKP en bloc achter zijn wens om president te worden.
Nu zijn er meer twijfels in de partij hoorbaar. Niet over een presidentieel systeem op zich, als wel over de invulling die Erdogan daaraan wil geven. Vicepremier Bülent Arinc en oud-president Abdullah Gül plaatsten daar een aantal kritische kanttekeningen bij. Als het tot een referendum komt kunnen dergelijke bedenkingen het verschil uitmaken tussen 49 of 51 procent.
Economiebeleid
Uit een recente opiniepeiling blijkt dat veel stemmers bezorgd zijn over de economie. Dat maakt de toekomst van het economiebeleid nog belangrijker voor de AKP dan het al was.
Vicepremier en economiesupervisor Ali Babacan was een rustgevende factor over de laatste jaren. De aan zijn naam verbonden stabiliteit van de economie behoorde voor veel Turken tot de redenen om AKP te stemmen. Bovendien hadden buitenlandse investeerders veel vertrouwen in hem.
De statuten van de AKP sluiten echter uit dat Babacan zich voor een vierde keer verkiesbaar kan stellen. Dat zorgt voor onzekerheid onder stemmers en buitenlandse investeerders, en daarmee voor zorgen bij de AKP.
Turhan
Premier Davutoglu verzocht de directeur van de beurs in Istanbul (BIST), Ibrahim Turhan, zijn ontslag aan te bieden, zodat hij voor de AKP uit kan komen bij de verkiezingen. Van Turhan wordt verwacht dat hij als minister de lijn van Babacan zal volgen.
Davutoglu gaat daarnaast uit van het aanblijven van minister van Financiën Mehmet Simsek, die eveneens aansluit bij het beleid van Babacan. Daarnaast gaf hij vorige maand aan dat Babacan de rol van adviseur zou kunnen krijgen.
Deze week leek Davutoglu een stap verder te gaan. Bij het Tv-kanaal NTV overwoog hij de mogelijkheid om ministers voor de nieuw te vormen regering te kiezen die niet aan de verkiezingen deelnemen. De grondwet maakt dit in principe mogelijk, waardoor Babacan in theorie alsnog minister zou kunnen worden in de volgende regeerperiode. Davutoglu achtte de kans daarop weliswaar klein, maar uitsluiten deed hij het niet.
Bulut
Een complicerende factor is dat Babacan zich bij Erdogan niet in een erg grote populariteit mag verheugen. Babacan houdt de touwtjes voor hem te strak in handen. Bijvoorbeeld door het rentebeleid van de Centrale Bank te steunen. Bovendien vindt hij Babacan te westers georiënteerd. Dat hij de sterk antiwesterse samenzweringstheoreticus Yigit Bulut tot zijn adviseur benoemde zegt genoeg.
Rationeel beschouwd zou Erdogan zich er bewust van moeten zijn dat een radicale breuk met Babacan’s beleid tot bedenkingen onder buitenlandse investeerders zal leiden, wat schadelijk is voor de toch al onder druk staande economie.
Erdogans alom door economen bekritiseerde standpunt dat een lagere rente tot minder inflatie leidt doet echter geen erg rationele overwegingen vermoeden in het grote paleis te Ankara. Om maar te zwijgen over de bewering van zijn adviseur Yigit Bulut dat buitenlandse machten proberen om hem met behulp van telekinese te vermoorden…
Yetkin
De columnist Murat Yetkin ziet de onduidelijkheid over Babacan als een signaal dat Erdogan en Davutoglu zich beseffen dat het lastige verkiezingen gaan worden. Dat Erdogan zoals gesteld zijn doelstelling van 400 zetels naar 335 zetels heeft verlaagd wijst in dezelfde richting.
Dat laatste is uiteraard koren op de molen van de oppositie. Kemal Kilicdaroglu van de Republikeinse Volkspartij (CHP) meent dat Erdogan zijn verwachtingen over de verkiezingen nog wel een paar keer zal bijstellen.
Peter Edel/Istanbul
Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).
Volg Peter Edel op twitter.
