Vreest Erdogan een volgende couppoging? (COLUMN)

0
12

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Na de mislukte staatsgreep van vorig jaar juli staken geruchten de kop op dat Turkije binnen afzienbare tijd nogmaals door een couppoging getroffen kon worden. De regering en de militaire leiding garandeerden vervolgens dat dit uitgesloten was. Toch lijkt president Erdogan nu te vrezen voor nog een poging om hem van de troon te stoten.

Kardes Kal Türkiye

Die indruk werd in ieder geval gewekt met een op 19 februari in de krant Cumhuriyet verschenen artikel over Kardes Kal Türkiye (Blijf broeders, Turkije), een organisatie die onder leiding staat van Orhan Uzuner, de schoonvader van Erdogans zoon Bilal. Tijdens een in januari gehouden bijeenkomst zei Uzuner volgens Cumhuriyet: ‘We hebben de gelederen gesloten rond onze leider, president Erdogan, het symbool van vrijheid (…) We willen niet dat hem iets overkomt.’

Kardes Kal Türkiye heeft de taak op zicg genomen om bij een poging tot staatsgreep de bevolking zo snel mogelijk tegen de coupplegers te mobiliseren. Daartoe is een communicatienetwerk ontwikkeld dat onder andere gebruik maakt van Whatsapp. De verschillende Whatsapp-groepen hebben onderling geen contact, maar wel met Uzuner.

Daarnaast beschikt Kardes Kal Türkiye over wapens en drones. In verband met dat laatste kregen medewerkers onderricht van een instantie voor burgerluchtvaart. Opvallend, want de Turkse luchtmacht had meer voor de hand gelegen. Geen signaal van groot vertrouwen in de strijdkrachten aan Erdogans kant, maar als dat vertrouwen compleet zou zijn was Kardes Kal Türkiye niet in het leven geroepen.

Wat verder opvalt is dat Kardes Kal Türkiye ook wordt ingezet voor het referendum op 16 april over de invoering van een presidentieel systeem.

Vragen

Het bericht in Cumhuriyet leidt tot verschillende vragen. Waarom werd deze taak bijvoorbeeld niet uitbesteed aan de nationale inlichtingendienst MIT. Dat is immers Erdogas manusje van alles. Zo onderhandelde MIT met PKK-oprichter Abdullah Öcalan en regelde het een mysterieus wapentransport naar Syrië. Het vormgegeven van een structuur die in actie moet komen bij een couppoging zou normaal gesproken zeker aan MIT toevertrouwd moeten kunnen worden.

Koestert Erdogan een zeker wantrouwen jegens MIT-baas Hakan Fidan en vertrouwt hij daarom alleen nog op zijn familie? Er was een tijd waarin Erdogan en Fidan onafscheidelijk waren. Zag je Erdogan dan zag je Fidan, en andersom. Dat veranderde nadat Fidan door voormalig premier Davutoglu verleid was om de politiek te betreden. Erdogan was er ontstemd dat de MIT-baas daar oren naar had. Fidan bleef voortaan op de achtergrond, maar hij hoefde niet te vertrekken.

Dat hoefde hij evenmin nadat vorig jaar onduidelijkheid was ontstaan over zijn handelen in de uren voorafgaand aan de couppoging. Toen een commissie de mislukte staatsgreep onderzocht schitterde Fidan door afwezigheid. Dat hij hier niet getuigde droeg voor menig Turk bij aan de indruk dat er iets verborgen werd gehouden rond de couppoging.

Gülenisten

Verder is is het de vraag of de rol van Kardes Kal Türkiye ten aanzien van het referendum betekent dat de vrees voor een couppoging daar verband mee houdt? En in welke richting zoekt Erdogan de dreiging dan?

De daders van de couppoging van juli liggen op een terrein waar eerder alleen honden werden begraven, of zitten in de gevangenis. Erdogans Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) ging immers tot het uiterste om volgelingen van imam Fethullah Gülen uit de strijdkrachten weg te snijden. Niet onmogelijk dat er nog een paar over zijn, omdat ze zich zo low profile gedroegen dat ze niet geïndentificeerd konden worden. Erg veel zullen dat er echter niet zijn, waardoor het niet voor de hand ligt dat de dreiging voor Erdogan zich wederom in deze richting bevindt.

Perincek

Daarnaast is er Dogu Perincek, de leider van de pro-Russische Vaderslandspartij, die in nauw contact met Alexander Dugin, de Russische ultranationalist over wie aangenomen wordt dat hij een stevige deur in kan trappen bij president Poetin. Erdogan werd gedwongen de kazernes voor Perinceks mensen te openen omdat hij niemand anders kon vinden om de gearresteerde militairen te vervangen.

Dat Perincek zijn invloed binnen de strijdkrachten zo fors kon uitbreiden werd onlangs bevestigd in The Economist. Dat tijdschrijft kreeg er een bevestigend antwoord over van de uit Turkije afkomstige, doch aan de Moskou staatsuniversiteit verbonden Kerim Has.

Perincek mag dan met Erdogan in zee zijn gegaan, maar hij is een fanatiek tegenstander van een presidentieel systeem voor laatstgenoemde. Daar maakt hij ook geen geheim van, wat bijzonder is in een tijd waarin veel Turken als de dood zijn om het neewoord uit te spreken. Heeft Perincek geen last van en hij loopt door Istanbul alsof hij de sultan is en niet Erdogan.

Zal ongetwijfeld komen omdat Perincek zich gesteund weet door Moskou. Toch zal hij het niet in alles eens zijn met Poetin. Perincek, die zwaar gekant is tegen de Koerdische PKK, zal het immers niet bevallen dat Poetin een zwak toont voor het Syrische filiaal daarvan, de Democratische Eenheidspartij (PYD).

Toch meende de Amerikaanse publicist Michael Rubin eind vorig jaar al dat Perincek best wel eens een poging zou kunnen ondernemen om een superpresidentschap voor Erdogan te voorkomen. Nu is Rubin zeker een rare snuiter, maar er moet toch een reden zijn voor Kardes Kal Türkiye. Of komt het simpelweg omdat Erdogan de paranoia van zijn rolmodel, sultan Abdulhamit II heeft overgenomen?

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here