Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Eind vorige week leefde het verlangen bij me om de Turkse politiek voor twee dagen uit mijn systeem te weren. Ik fantaseerde er zelfs stiekem over dat ik de politiek als geheel voor 48 uur op een zijspoor kon plaatsen. Misschien was het onder andere omstandigheden gelukt, maar dit weekend leverde zo’n lawine aan politieke gebeurtenissen op dat er geen moment kans op was.
Fitch
Mijn hoop werd al aan stukken geslagen toen het nog vrijdagmiddag was in de VS. Daar verscheen toen het nieuwe rapport van kredietbeoordelaar Fitch over Turkije. Eerder werd al verwacht dat het niet mals zou zijn en dat werd het dan ook niet.
De status van Turkije ging bij Fitch van BBB- naar BB+, en daarmee van de categorie ‘lower medium grade’ naar het pal daaronder gelegen ‘non-investive grade speculative’.
Het kan veel lager (de D categorie is pas de absolute bodem), maar alles onder ‘lower medium grade’ heeft al het etiket ‘junk’ en dat wenst uiteraard geen enkele economie opgeplakt te krijgen. Zeker niet als alle kredietbeoordelaars er zo over denken, wat het geval is nu Turkije ook voor Fitch onder de streep valt.
Standard & Poor
Onverwacht was het zoals gesteld echter niet. Wat dezelfde dag wel als een verrassing kwam was dat een andere kredietbeoordelaar, Standard & Poor, de ‘outlook’ voor de Turkse economie naar beneden bijstelde naar ‘negative’. De door Fitch veroorzaakte wond kon dan vooraf al een beetje behandeld worden, maar toen S&P als een duveltje uit een doosje sprong werd die toch weer pijnlijk opengehaald.
Vicepremier Kurtulmus deed alsof hij zich er niet over op kon winden. Het door kredietbeoordelaars geschetste beeld dient ‘niet serieus’ te worden genomen, zei hij. Viel te verwachten. Misschien voegen president Erdogan en zijn mediavrienden er nog een bizarre samenzweringstheorie aan toe, want zo kennen we hen. Hier levert immers de overtuiging dat de neergang van de Turkse economie op geen enkele manier aan het beleid van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) kan worden gekoppeld. Het is echter ook mogelijk dat men er ditmaal zoveel mogelijk over zwijgt, in een poging al te veel aandacht onder het publiek voor het Fitch-rapport te voorkomen.
Zelf stond ik niet ontzettend lang stil bij wat Fitch schreef. De redenen van de kredietbeoordelaar om Turkije op ‘junk’ te zetten zal een ieder die regelmatig analyses over de Turkse economie volgt bekend voorkomen. Het heeft ook geen zin om ze hier nog eens te herhalen, want op Turksnieuws zijn ze ook al herhaaldelijk genoemd.
Wie het rapport van Fitch wil lezen kan het hier vinden.
Theresa May
Wat zagen we verder in het weekend? Nadat Theresa May (de Britse premier, niet de gelijknamige pornoactrice) bij Donald Dick en zijn malaria op bezoek was geweest, vloog ze naar Ankara om ook daar over handelsbetrekkingen te praten, vooral op defensiegebied.
Britse ondernemingen verkopen veel wapentuig aan Turkije, sinds de mislukte staatsgreep van vorig jaar alleen al voor 50 miljoen pond. Dat mag van May nog wel wat meer worden. De mensenrechtensituatie in Turkije is daarbij voor haar geen punt van overwegingen. Vooraf werd al gezegd dat ze de Erdogan daar niet mee lastig zou vallen.
Weinig reden daarom om May met de heilige moeder Theresa te vergelijken. Sinds Brexit lijken de Britten alleen nog aan de pecunia te denken, wat extra reden is om ze in de gaten te houden.
Trump
Zondagochtend ging een schokgolf over de aardkloot toen de gevolgen bleken van het eerder door Trump afgekondigde decreet om immigranten uit zeven moslimlanden toegang tot VS te weigeren. Zelfs houders van een green card kwamen het land niet meer binnen – al zou Trump wat dat betreft ondertussen op zijn schreden teruggekeerd zijn.
In Nederland strekte de verontwaardiging zich uit tot prins Constantijn, maar in Turkije deden de regeringsgezinde media er het zwijgen toe. Die oorverdovende stilte zat er dik in, want de AKP leeft nogal altijd in de verwachting dat Trump een einde zal maken aan de Amerikaanse steun voor Koerdische milities in Syrië. Bovendien is er de aanhoudende verwachting dat Erdogan binnenkort verrast zal worden door een groot pakket uit de VS met een strik erom en een bejaarde imam als inhoud.
Of dit alles werkelijk gaat gebeuren vroeg ik me al eerder serieus af, maar de AKP-kliek geeft de hoop niet op, wat verklaart waarom de regeringsgezinde media besloten om geloofsgenoten uit de zeven landen die naar de VS wilden reizen kolossaal in de steek te laten.
Onder die landen bevindt zich ook Somalië, waar Turkije veel heeft ondernomen om invloed te verwerven. Door met Trump aan te pappen zal de AKP zich daar zeker niet in een grotere populariteit kunnen verheugen. Als het de regering in Mogadishu niet tegen de borst stuit, dan toch tegen zeker de Somaliërs die constateerden dat hun familieleden de VS niet in mochten. In hun positie had ik graag wat solidariteit van de islamitische georiënteerde AKP gezien.
Referendum
Een aantal Amerikaanse rechters kwamen in het geweer tegen Trumps decreet. Het resultaat was beperkt, maar zoals de Turkse columnist Murat Yetkin terecht stelde in de krant Hürriyet, voldoende om te onderstrepen hoe belangrijk het is binnen een presidentieel systeem dat rechters aan de noodrem kunnen trekken wanneer de knoppen doorslaan bij een president.
Het presidentieel systeem in de VS voorziet in die mogelijkheid, wat een verschil is met de bestuursvorm die de Turkse regering in april bij referendum aan de bevolking voorlegt. Ja, een Turkse president kan daarbinnen in principe door het Constitutioneel Hof worden gedaagd, maar zoals ik eerder al schreef benoemt hij in het nieuwe systeem zelf verreweg de meeste rechters, waardoor het raar moet lopen wil hij niet met een aanklacht wegkomen. Zeker, die rechters kunnen anders besluiten, maar dan nemen ze een fatale beslissing voor hun loopbaan. Ze zullen zich immers goed herinneren wat vorig jaar tijdens een herstructurering van de rechtelijke macht gebeurde met in Erdogans ogen dwarse rechters en aanklagers. Die werden toen zonder mededogen de laan uitgestuurd. Dit zou je de addertjes onder het gras van de verraderlijke nieuwe grondwet kunnen noemen, maar in feite gaat het al meer dan twee jaar zo in Turkije. Het is sindsdien geen rechtsstaat, maar een angststaat; ook voor rechters.
De nieuwe grondwet is vooral een bevstiging dat in de praktijk een einde is gekomen aan de scheiding der machten. Voor de AKP is dat geen bezwaar. De regeringspartij vertrouwt er op dat de bevolking bij de stembus voldoende gelegenheid krijgt om de president af te straffen. Presidentverkiezingen zijn er in Turkije echter maar eens in de vijf jaar, een tijdsduur waarbinnen een losgeslagen president het land in tal van opzichten volledig naar de gallemiezen kan helpen.
Daarom zeggen veel Turken via de sociale media nu al ‘hayir’ (nee) wat betreft het referendum. Dat zijn echter Turken die in staat zijn om zelfstandig na te denken, wat als gevolg van indoctrinatie door en propaganda van de AKP voor de meerderheid in het land helaas niet gezegd kan worden. Ik vrees dan ook dat de nieuwe grondwet, waarmee een presidentieel systeem mogelijk wordt, bekrachtigd zal worden bij het referendum. Maar goed, de wonderen zijn de wereld nog niet uit…
Kardak
Op zondag deed de Turkse opperbevelhebber, generaal Hulusi Akar, van zich spreken door een bezoek te brengen aan Kardak (Imia voor de Grieken). Over deze twee minuscule Griekse eilandjes in de Egeïsche Zee ontstond in de jaren negentig bijna een oorlog tussen Turkije en Griekenland.
Volgens de officiële verklaring ging Akar naar Kardak om te herdenken dat het incident rond de stukjes rots dit jaar 21 jaar geleden plaatsvond. Niemand kan zich van vorig jaar echter een twintigjarige herdenking herinneren.
We weten natuurlijk beter. Akars tripje naar Kardak had vanzelfsprekend alles te maken met de recente beslissing van een Griekse rechter om acht Turkse militairen, die na de couppoging naar Griekenland uitweken, niet naar Turkije uit te wijzen.
Fikri Isik
In Ankara ontstond daar grote woede over. De Turkse defensieminister Fikri Isik zei te hopen dat het geschil in goede vrede wordt opgelost, maar ook dat Turkije geen middel zal schuwen wanneer de Grieken voet bij stuk houden en de militairen niet alsnog uitwijzen.
Met het bezoek van Akar aan Kardak leverde Ankara de duidelijke boodschap in Athene af dat zelfs militaire middelen niet uit de weg te zullen worden gegaan om de acht soldaten uitgeleverd te krijgen.
De soep zal niet zo heet gegeten worden als opgediend, maar het risico op verdere verslechtering van de betrekkingen tussen Turkije en Griekenland is hoe dan ook levensgroot. Komt ook op een vervelend moment, gezien de onderhandelingen over Cyprus, wat dan weer gevolgen kan krijgen voor de sowieso al slechte verstandhouding tussen Turkije en de EU.
Kortom, ik slaagde er dit weekend met geen mogelijkheid in om de Turkse politiek tijdelijk uit mijn systeem te werken…
Naschrift 17.30 Nederlandse tijd.
Op het moment waarop dit artikel werd geschreven (zondag 29 januari, laat in de avond) was nog onduidelijk wat de gevolgen van het Fitch-rapport voor de Turkse lira zouden zijn. Op het tijdstip waarop het artikel geplaatst werd viel er bovendien ook nog weinig van te zeggen. Daarom schreef ik er ook niets over. Normaal gesproken is het niet vreemd wanneer een negatief rapport van een kredietbeoordelaar een munteenheid naar beneden haalt. In dit geval lag dat echter anders, omdat al ruim van tevoren bekend was dat Fitch geen positief rapport af zou leveren. Medewerkers van Fitch deden daar eerder uitspraken over. Nu wordt er dan ook vanuitgegaan dat het effect van de beoordeling door Fitch op de lira eerder deze maand al merkbaar was, toen het de tot de redenen behoorde waardoor de Turkse munteenheid fors verlies leed.
De lira bleef vandaag echter niet alleen stabiel, maar maakte zelfs een opmerkelijk herstel mee. De munteenheid begon de dag op 3,87 ten opzichte van de dollar en stond bij het opstellen van dit naschrift op 3,77. Voor die zonder meer stevige winst zijn verschillende redenen aanwijsbaar, die niets met het Fitch-rapport van doen hebben. Zoals de de maatregelen van de Turkse centrale bank om de lira te beschermen. Die werden eerder al getroffen, maar omdat het in stappen gebeurde duurde het even voordat het effect ervan zich openbaarde. Verder leden munteenheden van andere opkomende economieën vandaag verlies als gevolg van lagere prijzen van olie en goederen, waardoor de lira opeens goed voor de dag kwam. Een ander punt is dat de dollar verlies leed ten aanzien van munteenheden in Azië als gevolg van de commotie rond Trumps immigratiebesluit.
Het oordeel van Fitch in overweging nemende zal het echter duidelijk zijn dat er geen structurele oorzaken achter het herstel van de lira schuilgaan. De zwakten van de Turkse economie die daarin beschreven staan blijven hoe dan ook. Die komen ook niet alleen naar voren in de rapporten van kredietbeoordelaars, maar tevens in het gedrag van investeerders. Dat wil zeggen, in de vlucht van buitenlands kapitaal. Om dat in cijfers uit te drukken geef ik dit voorbeeld: in de eerste helft van 2015 haalde Turkije voor 10,5 miljard dollar directe buitenlandse investeringen binnen. Over de eerste helft van 2016 was dat nog 4,8 miljard dollar. In 2015 kwam in totaal 16,5 miljard dollar naar Turkije, maar dat werd voor een groot deel tenietgedaan door de kapitaalvlucht die toen 9,4 miljard dollar bedroeg.
Tenslotte: de lira staat nu nog altijd lager dan begin deze maand toen de waarde 3,52 ten opzichte van de dollar bedroeg. De consequenties van het waardeverlies, waarbij met name aan inflatie gedacht moet worden, zijn dan ook niet komen te vervallen. ‘We kunnen niet zeggen dat al onze problemen zijn opgelost’, zei een bankier tegen Reuters.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
Het zijn geen ‘koerdische milities in Syrië’. Het gaat hier om terroristische zusterorganisaties in Syrië van de verboden terroristische PKK in Turkije.
Je moet echt een keer stoppen met het vergoeilijken van deze terroristen, die zeer zeker niet ons Koerdische broedervolk vertegenwoordigen. Je probeert bewust sympathie te kweken voor deze terroristische groeperingen door ze aan gewone Koerdische burgers te koppelen.
Kwalijk. Slechte journalistiek.
#
Wat een simplistische onzin verkondig je door te stellen dat de AKP met Trump zou aanpappen en dat daarom.de Somaliërs boos zouden zijn.
Je schijnt niet te begrijpen dat je je vrienden te vriend moet houden, maar je vijanden zelfs nog meer moet pamperen. Erdo?an zit tenminste aan tafel en kan invloed uitoefenen, ook namens de Somaliërs.
Mensen die zoals jij alleen maar vanuit hun idealen denken staan gewoon met lege handen aan de kant omdat ze zichzelf terug trekken uit de discussie, zogenaamd om een statement te maken. Zie de EU tegenover Putin. En wat is daarvan het gevolg? Geen invloed op Putin en jaarlijks heeft alleen Nederland al een schadepost van 17,6 miljard Euro aan gemiste export.
Hernieuwde presidentiële systeem in Turkije voorziet er wel degelijk in dat decreten aan de bestaande wet moeten voldoen en dat de president zich aan die wet moet houden. In tegenstelling tot in de VS kan in Turkije de president tijdens zijn ambtstermijn zelfs voor de rechter gedaagd worden omdat de presidentiële onschendbaarheid wordt opgeheven.
Loop toch geen stemming te maken en mensen angst aan te praten man. Je bent echt fout bezig.
Jij had natuurlijk graag gezien dat Turkije de weigering van Griekenland om de 8 terroristen uit te leveren aan Turkije weerloos over haar kant had laten gaan?
Waarom schep jij er genoegen in dat Turkije als ‘onveilig land’ voor deze staatsterroristen wordt betiteld door Griekenland? Je doet net alsof dat raar is. Natuurlijk, als jij en coup pleegt dan wordt de autoriteit van dat land voor jou ineens gevaarlijk als je plan mislukt. Dat kan voor Griekenland geen argument zijn om zich niet aan verdragen met een bevriend buurland te houden. Het is te gek dat de Griekse rechtbank een voorschot neemt op wat de EVRM eventueel van de uitspraak van de Turkse rechtbank zou vinden. De militairen kunnen na de uitspraak van de Turkse rechter alsnog naar het EVRM stappen, maar dus wel in die volgorde.
Het is een minachting van de Turkse rechtspraak door de Griekse rechters. En dan ga jij hier beledigd lopen doen over de tegenmaatregelen van Ankara. Schandalig hoe jij Turkije in de uitverkoop zou doen met je socialistische gezwets.
Zuidoost Turkije zou jij aan de PKK geven, Cyprus aan Griekenland en de rest van Turkije aan de bij de EU kontlikkende çapulcu.
Schande.
Voor al dat land is veel Turks bloed vergeten, ver voordat jij aankwam in ons land. Daar zit geen druppel Nederlands bloed bij, dus hou je liever verre van een oordeel wat Turken zouden moeten doen om voor de belangen van hun land op te komen, daar mag jij niet over meepraten.
Vandaag is de euro tegenover de Turkse lira van 4,16 naar 4,06 in waarde gedaald, oftewel de lira is ruim 2% in waarde gestegen.
Leg dat dan maar eens uit, want dat komt toch niet echt overeen met de negativiteit van Fitch en S&P.
De Turkse economie is zó robuuste en veerkrachtig dat het gewoon niet uitmaakt wat de beoordelaars er van vinden.
Investeerders in Turkije zijn allang bekend met de risico’s. Echter de te behalen winsten wegen daar ruimschoots tegenop.
De columnist heeft de ballen verstand van economie en praat hier mensen onnodig angst aan en schaadt daarmee Turkije en de Turkse economie, en dat al jarenlang. En dat neem ik hem kwalijk.
Temeer omdat hij daar tegenover nog nooit iets oprecht positiefs over Turkije heeft geschreven, dat het op enig moment niet meer als ‘een kritisch geluid’ kam worden aangemerkt, maar in de categorie ‘structureel en ongefundeerd Turkije-bashen’ valt.
Anders zouden we hier uit zijn mond wel hebben gehoord dat de lira zich goed herstelt. Maar we lezen er alleen over als de lira een keer een tuimeling omlaag maakt, dan is hij er als de kippen bij.
Sorry, maar er is objectief bezien niets anders van te maken.
Kerim mooi gesproken tegenwoordig lijken journalisten wel geheim agenten zo mogen ze met hun neus overal inzitten en niet opgepakt worden wegens een mooie uitvinding van het westen persvrijheid en kunnen de mensen constant manipuleren dus Peter ik weet niet maar je schrijft een beetje partijdig dat het niet meer geloofwaardig overkomt maar misschien is het ook bedoelt voor de rasechte Nederlanders die zelfs stront zouden eten als je maar vaak genoeg schrijft dat het lekker is
Naschrift:
Zeg in godsnaam 1 keer dat de Turkse munt tav de inflatie veel te ver in waarde is gedaald en dat dit een te verwachten technische herstelbeweging is.
Probeer 1 keer een objectief analytisch steekhoudend verhaal te houden dag geloofwaardig is.
Zeg 1 keer niet overal steeds achteraan ‘maar Turkije staat op het punt in het ravijn te storten’, het is na 10 jaar hetzelfde riedeltje niet geloofwaardig meer.
#
En dan probeer je je verhaal met een argument te staven dat zo krom als een hoepel is.
Lees zelf even mee wat je schrijft:
‘Dat wil zeggen, in de vlucht van buitenlands kapitaal. Om dat in cijfers uit te drukken geef ik dit voorbeeld: in de eerste helft van 2015 haalde Turkije voor 10,5 miljard dollar directe buitenlandse investeringen binnen. Over de eerste helft van 2016 was dat nog 4,8 miljard dollar.’
Leg de mensen nou eens uit hoe een instroom van 4,8 miljard dollar – al is dat minder dan in dezelfde periode vorig jaar – een ‘vlucht van buitenlands kapitaal’ is.
Je praat in volkomen onlogische tegenstrijdigheden, maar tegelijkertijd vind je jezelf blijkbaar erg geschikt om economische verschijnselen uit te leggen. Stop er nou gewoon mee, het is volslagen belachelijk en tenenkrommend om te lezen.
#
De Turkse economie is uiterst flexibel en weerbaar door de onstuitbare opbouw de afgelopen 15 jaren. Dat is zo goed gefundeerd dat het nog jaren zou duren om het af te breken, zelfs als je het moedwillig zou willen doen.
Dat is de enige reden waarom de lira terug veert. Niets anders.
#
En natuurlijk staat de lira lager dan eerder, want Turkije kent een gezonde inflatie, hetgeen een kenmerk is van jarenlange economische voorspoed (vandaar dat de inflatie in de EU ondanks alle pogingen maar niet van de 0-lijn afkomt na 10 jaar crisis).
Maar ook al zou de lira nu onder de 3,52 staan tov de dollar, dan nóg zou de negatieveling in jou nog verder terug graven, als het moet tot 2006, toen de euro 1,60 lira waard was.
Alles om Turkije er maar lelijk op te zetten.