Naar Bodrum om te vluchten (COLUMN)

Bodrum/Peter Nut (COLUMN) – ‘Als het fout gaat worden we vissenvoer’, zei de jonge man met een lach op zijn gezicht. Ik wilde vriendelijk meelachen, maar kreeg geen lach op mijn gezicht. Vijf meiden stonden er op een rijtje, zussen, waarvan er twee getrouwd waren en eentje een zoontje had. Ik had ze eigenlijk niet aangezien voor vluchtelingen. In hun merkoutfits, gekleurd haar en trendy schoenen.

Er zijn veel vluchtelingen in Bodrum om de oversteek te maken. Sommigen met geld en een plan voor de oversteek, anderen met alleen de kleren aan hun lijf, die op het verhaal afkwamen dat het gemakkelijk oversteken is vanaf het schiereiland. De mensen die in de haven slapen zullen waarschijnlijk nooit naar de overkant gaan, de anderen met een plan, blijven een nacht of twee in een hotel tot ze overgevaren worden.

Althans dat doen de meeste.

Nadat de vader van de meisjes was gedood door een bom van het Assad-regime en hun huizen verwoest waren, liep de familie van acht Syriërs uit Damascus twee weken door de hitte om Diyarbakir in Zuid-Turkije te bereiken. Met een kleine omweg zijn ze naar Bodrum gegaan. Net als veel andere vluchtelingen antwoorden ze op mijn vraag of ze de oversteek vanavond gaan maken met ‘maybe’. Niemand wil een naam geven. De angst voor informanten van Assad, het maffiozo smokkelaarnetwerk en de Turkse Gendarme zit er diep in.

Ze probeerden het in Turkije. De meiden wilden hun studie voortzetten en de jongste twee zouden naar een basisschool gaan. Na verschillende pogingen lukte dat echter niet door bureaucratische problemen. De mannen hadden gezocht naar werk, maar konden niks vinden. ‘We zijn Syriërs, dat weet men. Ze betalen ons nooit meer dan honderd euro zwart per maand. Daar kunnen we niet van leven en een werkvergunning zit er niet in.’

De Syriërs glimmen van trots dat ze al zo ver zijn gekomen. ‘Ik ben een afgestudeerd filosoof’, zegt de jonge man. ‘Die hebben ze nodig in Duitsland.’ Terwijl het oudste meisje verteld dat ze onderwijzeres was op een basisschool. Duits spreken ze niet, wel Arabisch, Engels en opvallend goed Turks.

Ik wijs naar Kos aan de overkant en vraag of ze met een grote boot gaan of een kleintje. ‘Nee, we gaan zwemmen’, zegt dezelfde man. De meisjes kijken bedompt. Ik zeg ze dat het heel gevaarlijk is en dat er maar een kleine kans is dat ze levend de overkant bereiken. ‘Maar we hebben reddingsvesten gekocht, heel veilig’, roept de jonge man weer. Dit keer met een grote lach op zijn gezicht om het vertrouwen van de anderen te winnen.

‘Kom even mee’, zeg ik tegen de man en loop met hem een hoekje om. ‘Het is echt heel gevaarlijk wat je gaat doen, alsjeblieft koop een boot als je echt wil gaan.’ Maar hij wilde niet luisteren en vertelde me een gerucht dat hij had gehoord van andere Syriërs. ‘Smokkelaars splitsen soms families op en er zijn verhalen dat vrouwen verkracht worden, dat kan ik de meiden niet aan doen.’ ‘Koop dan zelf een bootje’, roep ik weer, maar hij vertrouwde niemand.

Samen lopen we weer terug naar zijn gezin. Ik laat de foto van de kleine Aylan nog een keer zien op mijn telefoon, maar die hadden ze ook wel gezien. We wisselen nog even nummers uit en ik wenste ze allemaal een veilige reis.

Terwijl ik verder loop de haven in kom ik Tina tegen. Een Turkse moeder die samen met haar vriendin water en hapjes van een patisserie uit een dure SUV aan het laden is. ‘Elke dag geven we de kinderen water en eten, soms ook wat speelgoed.’ De vrouwen zijn bekend, want ineens komen overal kinderen vandaan om gretig het eten en drinken in ontvangst te nemen. Een jongetje neemt een hele doos met pakjes melk mee en begint deze uit te delen aan andere vluchtelingen op de promenade. De meeste kinderen zijn enorm dankbaar, maar kinderen uit een Roma-familie willen het eten niet. ‘Money, money’, roepen ze.

Onderweg naar hun volgende stop vraag ik Tina wat Europa kan doen. ‘Waarom komt de Ferry uit Athene hier niet de mensen ophalen? Waarom mag Turkije zelf geen boten sturen naar Griekenland? Er sterven zoveel mensen op zee.’ Ik sta met een mond vol tanden en weet het antwoord ook niet en roep nog even dat Griekenland ook maar arm is. ‘Laat Duitsland de mensen maar op komen halen’, zei Tina snel. ‘En waar is het Rode Kruis?’ Tina had gelijk dat in Kos zoveel instanties mensen hielpen, maar hier in Bodrum moeten de moeders het doen.

Op de weg naar huis stopte ik nog even in Akyarlar. Pakistaanse vluchtelingen haalden hun bootje uit de Dolmus waar ik ook in zat en die ons af had gezet aan het strand. Dit is het dichtstbijzijnde punt op het schiereiland, je ziet Kos liggen en kan zelfs de huisjes herkennen. Tussen de toeristen door liepen de Pakistani’s het strand over. ‘Het water is te onrustig, veel te gevaarlijk vandaag.’

Die avond zou ik nog vaak contact hebben met de familie die vanaf hier naar Kos wilde zwemmen. Tot ze aangaven dat ze toch echt de oversteek gingen maken. Ik herhaalde rond middernacht dat het echt te gevaarlijk is, maar dat Whatsappje is nooit aangekomen.

Uren keek ik naar mijn telefoon om te zien of er een vinkje kwam als teken dat mijn bericht was aangekomen. Bellen werkte niet, de telefoon stond uit. Vanmorgen ben ik naar de Gendarme gegaan, waar vluchtelingen die van zee zijn geplukt (rond de 2500 alleen deze week) worden vastgehouden op een binnenplaats.

Ze waren er niet.

Ik kan alleen maar hopen dat hun batterij leeg is en dat ze besloten niet te gaan…

Volg Peter Nut op Twitter

Peter Nut is een Nederlandse freelance journalist, woonachtig in Ankara. Hij schrijft voornamelijk over politiek en vrijheid van meningsuiting.