![\"\"](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/implication-images.jpg\")
<\/p>\n<\/p>\n
Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Een paar dagen na het referendum in Turkije beginnen de implicaties ervan door te dringen. <\/p>\n
Erdoganisten vieren feest. Er zijn er die op de sociale media laten weten dat ze vrouwen die nee stemden voortaan als hun seksslavinnen beschouwen. Weerzinwekkend, smerig. Is dit het morele niveau waar Turkije door president Erdogan en zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) op terecht is gekomen? Daar is het land mooi klaar mee. <\/p>\n
OVSE<\/strong><\/p>\n Erdogan zei zondagavond in zijn toespraak dat hij erkenning van de uitslag door de internationale gemeenschap verwacht. Sean Spicer, de woordvoerder van het Witte Huis, verklaarde dat de VS zouden wachten op het oordeel van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), maar stond voor aap toen president Trump kort daarna zijn felicitaties aan Erdogan richtte. Kwam Trump hem op veel kritiek te staan, maar ach, soort zoekt soort. Met Erdogans drang tot herinvoering van de doodstraf zal Trump ook niet zitten, want hij is een groot voorstander van moord door de staat. <\/p>\n Brussel wacht wel op de OVSE. Het definitieve rapport daarvan moet nog verschijnen, maar de eerste bevindingen zijn niet mals. Geen eerlijk referendum, oordeelde de OVSE, waar men zich bovendien bezorgd toonde over het zondag door de verkiezingsraad (YSK) genomen besluit om stembiljetten in enveloppen zonder de vereiste stempel mee te tellen. Daarmee verviel een waarborg tegen fraude, zei de OVSE. <\/p>\n Erdogan had de Europeanen een onderzoek naar fraude in het vooruitzicht kunnen stellen. Dan had hij tegen de tijd dat het referendum een beetje op de achtergrond was geraakt in Europa kunnen zeggen dat er niet onregelmatigs was gebeurd. Maar nee, hij koos zoals we van hem gewend zijn voor de aanval en noemde de OVSE \u2018kruisvaarders.\u2019 Daarnaast werd een foto tevoorschijn getoverd waarop de Duitse OVSE-waarnemer Andrej Hunko met een PKK-vlag stond. Zo moest de objectiviteit van de OVSE in twijfel worden getrokken. <\/p>\n TV<\/strong><\/p>\n Alleen hebben we de OVSE niet nodig om te begrijpen dat het geen eerlijk referendum was. Eerder schreef ik al dat het ja-kamp verreweg de meeste gelegenheid kreeg om op TV campagne te voeren. Dat benadruk ik door het met cijfers te illustreren. <\/p>\n Erdogan was 53,5 uur op de beeldbuis te zien, de AKP 83. De grootste oppositiepartij, de Republikeinse Volkspartij (CHP), kreeg 17 uur. De extreemrechtse Partij van de Nationale Beweging, die als enige oppositiepartij instemde met het referendum, mocht zich 14 uur laten zien. De HDP, die in het parlement een zetel meer heeft dan de MHP, welgeteld 33 minuten. In totaal was de ja-campagne 485 uur op de TV te zien, de nee-campagne 45,5 uur.<\/p>\n Fraude<\/strong><\/p>\n Verder zijn er de berichten over dwangmiddelen waarmee het referendum werd be\u00efnvloed. Zoals Erogans korps van muhktarlar (soort burgemeester van een wijk) in dorpen die stemmers dwongen hun stem te tonen voordat ze die in de stembus wierpen. Stem dan nog maar eens nee. Of Koerdische stammen die door leden van de met de AKP sympathiserende islamistische Partij van de Vrije Zaak (Huda Par) onder druk werden gezet om niet te stemmen, wat in Erdogans voordeel was. Past dat bij eerlijke verkiezingen?<\/p>\n We hebben de OVSE evenmin voor nodig om te begrijpen dat er werd gefraudeerd. Van de daarover geleverde aanwijzingen noem ik er een. In Viransehir, 93 kilometer oostelijk van de stad Sanliurfa, kwamen uit zestig stembussen 13.067 ja-stemmen tevoorschijn, terwijl slechts 58 stemmers voor nee gingen. Dat is nagenoeg onmogelijk, in aanmerking genomen dat bij de twee verkiezingen van 2015 50,4 en 60,9 procent naar de pro-Koerdische en zeer tegen Erdogan gekante Democratische Volkspartij (HDP) ging. Dat geeft te denken over andere Koerdische provincies waar het aantal ja-stemmen hoger uitviel dan verwacht. <\/p>\n Constitutioneel Hof<\/strong><\/p>\n Dat er werd gefraudeerd is zonneklaar. Het is alleen de vraag in hoeverre het doorslaggend was bij de winst voor het ja-kamp. Volgens de HDP en de Republikeinse Volkspartij (CHP) is dat het geval. Deze oppositiepartijen menen dat met 2,5 miljoen stemmen is gerotzooid. De CHP kondigde aan daarover naar het Constitutioneel Hof te stappen, maar dat zal weinig opleveren. <\/p>\n Een van de onderdelen van de zondag aangenomen nieuwe grondwet is dat de president de meeste rechters van het Constitutioneel Hof zal benoemen. Zover zijn we nog niet, want de nieuwe grondwet wordt pas in 2019 effectief. De afgelopen jaren was echter al duidelijk dat rechters erg uitkijken om Erdogan tegen de haren te strijken. Doen ze dat, dan hebben ze voordat ze het weten het etiket van G\u00fclen-volgelingen aan hun mantel hangen, waarna ze mazzelen als ze alleen hun aanstelling kwijtraken, want de gevangenis behoort dan ook tot de mogelijkheden.<\/p>\n Protest<\/strong><\/p>\n De woede over het verloop van het referendum in het nee-kamp is hoe dan ook aanzienlijk en het oproer kraait. Vooral in Istanbul is de laatste dagen veel gedemonstreerd. Er wordt gezegd dat de geest van het protest tegen de afbraak van Istanbuls in Gezi-park in 2013 terug is gekeerd. Het valt echter te bezien hoe lang het aanhoudt, want er heerst niet geringe angst. <\/p>\n Tijdens het protest rond de afbraak van Istanbuls Gezipark in 2013 was er nog hoofdzakelijk vrees voor waterkannonnen en traangas. Wie nu gearresteerd wordt bij protesten wordt echter zomaar poging tot staatsgreep ten laste gelegd en loopt het risico vervolgens tientallen jaren in een gevangenis te verdwijnen. Het is duidelijk dat Erdogan het net van de repressie heel effici\u00ebnt heeft weten te sluiten. <\/p>\n Raad van Europa<\/strong><\/p>\n Het moet dus raar lopen wil de uitslag van het referendum niet vaststaan. Ook de OVSE kan daar niets aan veranderen. Erdogan heeft er simpelweg maling aan hoe Europa er over denkt en kiest zoals gesteld voor de aanval. Hij herhaalde nog eens plannen te koesteren over een referendum waarbij het zal gaan om het be\u00ebindigen van het proces dat Turkije met de EU is aangegaan over lidmaatschap. <\/p>\n Daarnaast wordt er nu over gespeculeerd of Erdogan ook het lidmaatschap op zou kunnen zeggen van de Raad van Europa, waar Turkije sinds 1950 lid van is. Heeft hij ook geen last meer van het Europees Hof voor de Mensenrechten, dat eveneens aan de Raad van Europa is verbonden. Komt het zo ver dan plaatst hij Turkije nog niet helemaal in de categorie Noord Korea, maar het gaat dan wel aardig die kant op. <\/p>\n Islamisten<\/strong><\/p>\n Fraude of geen fraude, het verschil tussen het aantal ja en nee stemmen was afgelopen zondag in ieder geval erg klein. 51,4 tegenover 48,6 procent. Of om het anders uit te drukken: 24.325.985 keer werd ja gestemd, tegenover 23.189.021 nee. Een verschil van slechts 1.136.964. <\/p>\n Erdogan hoopte op een percentage van minstens zestig procent. Dat zou zijn presidentschap een stevige basis hebben gegeven, maar daar is nu geen sprake van. Vooraf werd aangenomen dat ook onder islamisten over hem getwijfeld werd en dat lijkt uit te zijn gekomen. Als het aan \u00dcsk\u00fcdar en Fatih, de meest religieuze wijken van Istanbul, had gelegen was het presidentieel systeem niet doorgegaan, want zelfs daar kreeg nee de overhand. <\/p>\n Aksener<\/strong><\/p>\n In 2014 werd Erdogan met 52 procent tot president verkozen. Nu kwam hij met de steun van de Partij voor de Nationale Beweging (MHP) nog niet aan dat percentage en dat zal hem met het oog op de algemene- en presidentsverkiezingen van 2019 zorgen baren. Niet in de laatste plaats omdat zich een nieuwe dreiging voor hem ontwikkelt; een die Meral Aksener heet. <\/p>\n Deze dissident van de MHP voerde een overtuigende nee-campagne en was er verantwoordelijk voor dat Erdogan niet de nationalistische stemmen kreeg waar hij op hoopte. Aksener ruikt het succes en er wordt aangenomen dat ze overweegt een eigen partij te beginnen. Vooralsnog ontkent ze, maar er circuleert al een naam: de Nationale Turkse Partij. <\/p>\n Aksener wordt niet alleen in staat geacht om veel stemmen bij de MHP weg te kunnen halen, maar ook bij de AKP. Erdogan zal niet rustig slapen bij de gedachte dat ze zich over twee jaar kandidaat zou kunnen stellen bij de presidentsverkiezingen, want vooral als ze tot een overeenkomst komt met de CHP, is het niet uitgesloten dat ze hem dan aardig partij kan bieden. <\/p>\n Megaprojecten<\/strong><\/p>\n Alle reden dus voor Erdogan om de stemmers in de komende twee jaar aan zich te binden. Daar staan hem echter weinig middelen toe ter beschikking. Het succesverhaal dat de Turkse economie voor 2012 nog was zal tegen die tijd niet terug zijn gekeerd, dus daar heeft hij niets aan. <\/p>\n De megaprojecten waar Erdogan de laatste jaren zo hoog over van de toren blies dreigen hun bruikbaarheid als propagandamiddel ook al te verliezen. Twee recentelijk in Istanbul opgeleverde bruggen en een tunnel worden zo weinig gebruikt dat ze de Turkse staat door de geboden garanties aan de bouwondernemers dagelijks een vermogen kosten. <\/p>\n De thans in aanbouw zijnde nieuwe luchthaven in Istanbul dreigt hetzelfde lot. Die werd gepland in de veronderstelling dat er meer reizigers naar Turkije zouden komen, maar het is tegenovergestelde is het geval. Ga voorafgaand aan verkiezingen maar eens campagne voeren met een luchthaven als argument die slechts voor 25 procent of daaromtrent wordt gebruikt. Dat overtuigt niet en Aksener zou daar dankbaar gebruik van kunnen maken. <\/p>\n Voorafgaand aan het referendum beloofde Erdogan stabiliteit, maar ik zie het niet gebeuren. Eerder veroorzaakte hij polarisering tussen verschillende bevolkingsgroepen, maar door het referendum zijn die in veel opzichten teruggebracht tot twee: ja en nee. Zo is een kritische massa ontstaan die onmogelijk stabiliteit kan garanderen. De president beschuldigt de EU ervan Turkije op willen delen, maar in maatschappelijk opzicht is dat precies wat hij zelf heeft bereikt. <\/p>\n Walgelijk<\/strong><\/p>\n Tot de weinige \u2018verdiensten\u2019 die Erdogan de stemmers tegen 2019 voor kan houden behoort de doodstraf, als hij er in slaagt om daar in de tussenliggende tijd bij referendum goedkeuring voor te krijgen. <\/p>\n Goed mogelijk dus dat we in de volgende twee jaar politieke campagnes te zien zullen krijgen waarbij de dood centraal staat. Onvoorstelbaar, maar walgelijker is nauwelijks denkbaar\u2026<\/p>\n