![\"\"](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/tr-kranten-index.jpg\")
<\/p>\n<\/p>\n
Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Turkije viert in 2017 een triest jubileum. Omdat het dit jaar tien jaar geleden is dat het land een slechte reputatie begon te krijgen door de arrestaties en vervolgingen van journalisten. Destijds hield die verband met Ergenekon, een vermeende samenzwering tegen de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) en de beweging rond imam Fethullah G\u00fclen. <\/p>\n
Nadat een sluimerend conflict tussen President Erdogan en zijn bondgenoot G\u00fclen was omgeslagen in een regelrechte oorlog, werden de veroordeelden in verband met Ergenekon en daaraan verbonden procedures bij een nieuw proces vrijgesproken. Eerder waren ze al op vrije voeten gekomen. Ook de vervolgde journalisten konden de gevangenis verlaten. <\/p>\n
Ahmet Sik<\/strong><\/p>\n Naarmate Erdogans autocratische trekken zich rond 2010 sterker begonnen af te tekenen werden wederom journalisten vervolgd. Aanleiding werd gevormd door uitingen waar hij zich door beledigd voelde, of door \u2018propaganda voor terrorisme.\u2019 Vooral sinds de afkondiging van de noodtoestand na de mislukte staatsgreep van 15 juli vorig jaar, wordt deze beschuldiging regelmatig gehanteerd om critici monddood te maken. Daarbij gaat het om andere journalisten dan in de Ergenekon-periode. Echter, met een uitzondering: Ahmet Sik.<\/p>\n Sik werd in 2010 gearresteerd naar aanleiding van een boek waarin hij de G\u00fclen-beweging bekritiseerde. Hij werd vervolgd binnen een procedure die verband hield met Ergenekon, maar na een jaar voorarrest werd Sik eind vorig jaar nogmaals gearresteerd. Dit keer wordt hem onder andere verweten propaganda te hebben gemaakt voor de G\u00fclen-beweging. Dat justitie geheel voorbijgaat aan deze tegenstrijdigheid is tekenend voor de situatie. In werkelijkheid wordt Sik dan ook om heel andere redenen vervolgd. Bijvoorbeeld omdat hij kritische kanttekeningen plaatste bij de vele onverklaarde aspecten van de mislukte staatsgreep. <\/p>\n Yeni Safak<\/strong><\/p>\n Sik is als journalist verbonden aan de krant Cumhuriyet, een van de weinig niet-regeringsgezinde kranten die Turkije momenteel kent. Een verschil met de eerste jaren waarin de AKP aan het roer stond in Ankara, want het aantal kranten aan de kant van de regeringspartij was toen nog beperkt vergeleken met nu. Naast een paar islamistische kranten was er het tot de G\u00fclen-beweging behorende Zaman. Aangezien de samenwerking tussen Erdogan en G\u00fclen destijds nog hecht was, werd die krant destijds nog als regeringsgezind beschouwd. <\/p>\n Daarnaast vindt Erdogan al langer steun bij de in 1996 opgerichte krant Yeni Safak. Daar kon hij al op rekenen tijdens zijn burgemeesterschap over Istanbul in de jaren negentig. Yeni Safak is eigendom van Ahmet Albayrak (geen familie van Berat Albayrak, de huidige energieminister en schoonzoon van de president), een zakenman die evenals Erdogan afkomstig is uit Noordoost Turkije. Albayrak en zijn familieleden steunden in die jaren Refah, de islamistische partij van Necmettin Erbakan waar de AKP uit voortkwam en waarin Erdogan zich als politicus ontwikkelde.<\/p>\n Star<\/strong><\/p>\n Verder waren de media in de eerste jaren van de AKP nog grotendeels in handen van ondernemingen als Ciner, Cukurova, Dogan, Dogus, Ihlas en Uzan, waar weinig begrip bestond voor Erdogans islamisme. In dat gegeven herkende hij de noodzaak om greep op de media te krijgen. Daartoe moedigde hij bevriende ondernemers aan om zich in de mediabranche te storten. <\/p>\n Het begon toen de mediaondernemer Cem Uzan wegens oplichting werd veroordeeld en naar het buitenland vluchtte. Uzans krant Star en nieuwskanaal Star Haber 24 kwamen zo op de markt. Beide werden gekocht door Alaadin Kaya, de oprichter van de G\u00fclen-krant Zaman, en de met Erdogan bevriende zakenman \u00d6zmen Safa. De aldus ontstane groep kwam in 2008 in handen van Erdogans vriend Ethem Sancak. Een jaar later kwam een deel van de Star-aandelen in handen van Fettah Tamince, de ook al tot Erdogans vriendenkring behorende directeur van de hotel- en onroerend goedonderneming Rixos.<\/p>\n Sabah\/ATV<\/strong><\/p>\n Vervolgens was het mediaconcern waar de kranten als Sabah en het Tv-kanaal ATV toe behoren aan de beurt. De groep kwam in de verkoop na onregelmatigheden bij een eerdere overname en de bouw en energieondernemer Ahmet Calik bood er 1,1 miljard dollar voor. Hij kreeg daartoe een lening van 750 miljoen dollar bij de staatsbanken Halk Bank en Vakif Bank. <\/p>\n Niet eerder verstrekten deze banken een krediet van een dergelijke omvang. De garantie voor de lening door de regering deed menig wenkbrauw fronzen, maar dat Erdogans schoonzoon als directeur werd aangewezen door Calik niet minder. Het bevestigde de goede betrekkingen tussen Erdogan en Calik.<\/p>\n H\u00fcrriyet<\/strong><\/p>\n Het aantal onafhankelijke kranten en Tv-kanalen liep zo snel terug. Tot de uitzonderingen behoorden de krant H\u00fcrriyet en het nieuwskanaal CNN-T\u00fcrk van de ondernemer Aydin Dogan. Voor de regering was hij een steen des aanstoots en er werd gewacht op een gelegenheid om hem onder vuur te nemen. <\/p>\n Die gelegenheid kwam toen in Duitsland een schandaal ontstond rond het Turkse liefdadigheidsfonds Deniz Feneri, als gevolg waarvan ook de AKP in opspraak raakte. H\u00fcrriyet publiceerde daarover en kreeg vervolgens een dubieuze belastingaanslag van maar liefst 3,755 miljard dollar opgelegd. Het was een afstraffing, maar tegelijkertijd ook een waarschuwing aan de onafhankelijke media: terg de AKP niet, want anders komt de belastingdienst langs. <\/p>\n Abdulkadir Selvi<\/strong><\/p>\n Ondanks de sanctie liet H\u00fcrriyet zich aanvankelijk niet dwingen. Vooral in de columns bleef ongezouten kritiek op de AKP verschijnen. Dit leidde tot zware aanvallen op H\u00fcrriyet in regeringsgezinde kranten als Yeni Safak en Star, waarmee de atmosfeer werd gecre\u00eberd waarin het redactiegebouw van H\u00fcrriyet en CNN T\u00fcrk door een groep sympathisanten van Erdogan werd bestormd. Rond dezelfde tijd mishandelden AKP-medestanders H\u00fcrriyet-columnist Ahmet Hakan en hing eigenaar Aydin Dogan wederom een zware belastingmaatregel boven het hoofd. <\/p>\n In de daarop volgende periode ging H\u00fcrriyet door een transformatie, waarbij diverse columnisten werden ontslagen. Vooral economieanalisten werden de laan uitgestuurd, wat alles te maken had met hun interpretatie van de economische neergang in Turkije. Die zochten zij in de ontwikkeling van de wereldeconomie en verkeerd beleid, terwijl de regering de afname van de economische groei en het waardeverlies van de Turkse lira in het kader goot van een tegen het \u2018nieuwe Turkije\u2019 gerichte buitenlandse samenzwering. <\/p>\n Verder viel de komst op van Abdulkadir Selvi bij H\u00fcrriyet. Van deze columnist is bekend is dat hij uitstekende banden heeft met Erdogan; Selvi heeft zelfs de reputatie een spreekbuis van de president te zijn. Onder druk van de overheid bereikte H\u00fcrriyet aldus de status van een stap voor stap naar de AKP opschuivende semi-regeringsgezinde krant. <\/p>\n Represaille<\/strong><\/p>\n Ondertussen kregen de kranten buiten het domein van de AKP het zwaar te verduren. Vorig jaar werden redacteuren, journalisten en cartoonisten van de aan het begin van dit artikel al genoemde krant Cumhuriyet gearresteerd omdat zij \u2018propaganda voor terrorisme\u2019 gemaakt zouden hebben. <\/p>\n Kranten behorend tot de G\u00fclen-beweging behoorden tegen die tijd al tot het verleden. Hoewel zij zich volledig pro-AKP opstelden toen Erdogan en G\u00fclen nog bondgenoten waren staken ze hun kritiek op de president en de regeringspartij later niet onder stoelen of banken. Als represaille werden ze onder beheerders geplaatst die door de regering waren aangesteld. Om later, na de couppoging waarvoor G\u00fclen als hoofdverdachte werd aangewezen, volledig te worden opgeheven. <\/p>\n Bir G\u00fcn<\/strong><\/p>\n De links geori\u00ebnteerde krant Bir G\u00fcn weet de dans vooralsnog te ontspringen, maar het zou een kwestie van tijd kunnen zijn voordat ook daar ingegrepen wordt. Commentatoren op regeringsgezinde Tv-kanalen drongen er onlangs in ieder geval op aan om ook Bir G\u00fcn onder beheer te plaatsen. <\/p>\n De aanleiding bestond uit berichtgeving door Bir G\u00fcn over de aankoop van zes drones ter waarde van 36 miljoen dollar bij een defensieonderneming behorend tot de vader van Erdogans schoonzoon Selcuk Bayraktar. Bir G\u00fcn liet in het betreffende artikel een volksvertegenwoordiger van de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP) aan het woord. Hij beoordeelde deze transactie als een grof schandaal, in een tijd waarin veel Turken onder hoge schulden gebukt gaan. <\/p>\n Verkiezingen\/referendum<\/strong><\/p>\n Erdogans greep op de media brengt hem uiteraard grote voordelen. Het is een gegeven dat hij slecht tegen kritiek en satire kan en daar heeft hij op deze manier het minst last van. Bovendien krijgt de AKP door de controle over de media meer kans op publiciteit dan de andere partijen voorafgaand aan verkiezingen. Mede om die reden kwamen buitenlandse waarnemers na de twee verkiezingen in 2015 tot het oordeel dat die verre van eerlijk verlopen waren. <\/p>\n Voor Erdogan was dat echter geen reden om zijn controle over de media terug te draaien. Het lijdt ook geen twijfel dat hij hier wederom veel voordeel zal vinden wanneer het over aantal maanden tot een referendum komt over een nieuwe grondwet, waarvan de invoering van het door hem begeerde presidentieel systeem het hoofdbestanddeel vormt. <\/p>\n