![\"neg-pos-index\"](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/neg-pos-index.jpg\")
<\/p>\n<\/p>\n
Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) \u2013 Uit de tijd waarin ik nog over Isra\u00ebl schreef herinner ik me een opiniepeiling waaruit naar voren kwam dat Nederlandse krantenlezers nergens zo verveeld over waren als over het conflict tussen Isra\u00ebl en de Palestijnen. Ik kan me voorstellen dat nieuws over Turkije nu op soortgelijke wijze wordt ontvangen. <\/p>\n
Het is dan ook verdomd eentonig aan het worden. Iedere dag weer onheilstijdingen gebaseerd op uitspraken van president Erdogan, of door hem ge\u00efnitieerde beslissingen van zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Neem het publiek maar eens kwalijk dat het Turkije begint op te geven.<\/p>\n
Zelf ben ik niet zo negatief over Turkije als mijn artikelen wellicht vaak suggereren. Dan gaat het echter om een ander Turkije dan dat dagelijks in de kranten staat. Met andere woorden, Turkije is meer dan Erdogan en de AKP.<\/p>\n
Protest\/kunst<\/strong><\/p>\n Een tijdje geleden kwam ik langs het Gezipark in Istanbul. In 2013 begon hier een vreedzaam protest tegen de afbraak van dit laatste stukje groen in het stadsdeel. Het protest werd met veel politiegeweld be\u00ebindigd, maar leverde precies op waar het voor bedoeld was, want de afgelopen drie jaar heeft Gezipark weten te overleven. Er kwam in ieder geval geen complex met een winkelcentrum, waarvan er al zoveel van zijn in Istanbul dat je door bomen het bos niet meer ziet. In plaats daarvan hebben de echte bomen voorlopig gezegevierd, wat niet mogelijk was geweest zonder dat andere Turkije. <\/p>\n Hetzelfde kan ik zeggen over het brede protest van vorige maand tegen een wet waardoor seksueel misbruik van kinderen gepardonneerd zou worden. De AKP had die wet zonder meer ingevoerd als tegenstanders ervan zich niet massaal op straat hadden begeven. Dat vergt moed, want onder de noodtoestand leidt protest vrijwel zonder uitzondering tot politiegeweld en aanhoudingen. <\/p>\n Of neem de kunstenaars, die niet alleen de schaduw, maar ook het licht scheppen dat de toekomst van Turkije voor zich uitwerpt. Zij laten zich niet weerhouden door aanvallen van fundamentalisten, waarover AKP-bestuurders doen alsof het niet gebeurt. En dan zijn er natuurlijk de journalisten van de weinige onafhankelijke media die Turkije nog kent. Ondanks bedreigingen, intimidaties en talloze collega\u2019s in gevangenschap gaan zij door met hun belangrijke werk. <\/p>\n EU<\/strong><\/p>\n Over dit Turkije kan ik met geen mogelijkheid negatief zijn. Dat brengt me op de gedachte dat het een slechte zaak zou zijn wanneer de EU de naar vrijheid en rechtvaardigheid strevende Turken in de steek laat. Dat zou immers gebeuren wanneer resoluut de deur wordt dicht gegooid over onderhandelingen omtrent toetreding. <\/p>\n Wordt besloten tot sancties dan dienen de Europese leiders er verder voor te waken dat het andere Turkije daar niet het slachtoffer van wordt, want in dat geval zou Erdogan een dienst worden bewezen en dat kan niet de bedoeling zijn.<\/p>\n Van luchtkasteel tot slooppand<\/strong><\/p>\n Hoe veelbelovend leek het veertien jaar geleden. Met hervormingen opende de AKP de weg naar een daadwerkelijk beter Turkije. Althans, daar leek het op, want nu weten we dat het schone schijn was; een luchtkasteel gebaseerd op valse voorwendselen. <\/p>\n Dat luchtkasteel is verworden tot een slooppand met autocratisch bestuur en een scala samenzweringstheorie\u00ebn als wankele fundamenten. Het is dat veel Turken gevoelig zijn voor irrationele complotverhalen anders zou het AKP-bastion al zijn ingestort. <\/p>\n Een paar jaar geleden werd vaak gezegd dat De AKP het van de oppositie wist te winnen met een gedegen toekomstvisie. Achteraf vraag ik me af hoe gedegen die visie was. Nu zie ik in ieder geval geen enkele visie bij de AKP, laat staan een visie op de toekomst. <\/p>\n Lira<\/strong><\/p>\n De economie is een van de centrale punten ten aanzien van de toekomst van Turkije. Hoe moet het daar verder mee als het aan de AKP ligt? Wanneer de regeringspartij er niet in slaagt om problemen te ontkennen, wordt de zoveelste samenzweringstheorie wereldkundig gemaakt. Zo horen we nu dat een samenzwering tot het recente waardeverlies van de Turkse lira heeft geleid. <\/p>\n Een staatsgreep wordt het genoemd. Dan hebben de samenzweerders het kennelijk ook voorzien op andere opkomende markten en willen ze ook daar een staatsgreep plegen, want de munteenheden daarvan devalueerden de laatste tijd eveneens. <\/p>\n Op 6 december herstelde de lira zich enigszins. Betekent dit dat de samenzweerders spijt kregen? Onzin natuurlijk, het bevestigt slechts dat wisselkoersen zich nooit langs een rechte lijn bewegen. Het zou natuurlijk mooi zijn als de opwaartse lijn zich voortzet, maar een dag biedt wat dat betreft weinig zekerheid. <\/p>\n Patroon<\/strong><\/p>\n Overigens is er wel degelijk een patroon herkenbaar in het waardeverlies van de lira, want het valt op dat uitspraken van Erdogan daar een negatieve invloed op hebben. Zegt hij iets controversieels over Syri\u00eb of de EU, of kan hij zijn drang om de rente te verlagen niet voor zich houden, en hup daar gaat de lira weer. Zo gaat het in feite al een tijd. Slimmeriken werden rijk door direct na een toespraak van Erdogan snel dollars te kopen.<\/p>\n Wat blijft is dat de lira nu op 3,42 ten opzichte van de dollar staat, terwijl dat twee maanden geleden nog 3,15 was (in 2015 2,26…). Hoe dan ook een fors verlies, waarvan de gevolgen zich volgens de Turkse Centrale Bank pas in het eerste kwartaal van 2017 volledig zullen openbaren.<\/p>\n Raadsel<\/strong><\/p>\n De factoren waardoor de lira meer verloor ten opzichte van dollar dan andere munteenheden worden geriefelijk buiten beschouwing gelaten door de AKP. Nee, dat was niet de mislukte staatsgreep van 15 juli jl. Die dramatische gebeurtenis zorgde weliswaar voor een korte dip, maar daarvan herstelde de Turkse munteenheid vrij snel. In plaats daarvan is de noodtoestand, die volgde op de couppoging, funest voor de waarde van de lira; vooral de aantasting van de rechtsstaat die daarmee gepaard gaat. Schuld<\/strong><\/p>\n De AKP zegt vooral dat het volgend jaar weer beter zal gaan. Hoe dat moet lukken is echter een raadsel zolang alle indicators<\/em> negatief staan en de niet-structurele ingrepen van de regering daar niet tegen opgewassen zijn. <\/p>\n Nog meer schuld? De AKP stimuleert de consument daartoe en weet zo dwars door alle tegenslagen de indruk te wekken dat de zaak standhoudt. Sterker nog, het eerdere succesverhaal van de Turkse economie was al voor een groot deel op schuld gebaseerd. De schuld die Turken sinds 2002 bij banken hebben is dan ook gigantisch gegroeid. Geen ballon kan echter eindeloos worden opgeblazen. Wie dat denkt steekt de kop in het zand. <\/p>\n Gunstige omstandigheden<\/strong><\/p>\n Maar toch. Hoewel met dit beleid een wonder nodig is om de economie op de korte termijn vlot te trekken, ben ik voor de langere termijn niet pessimistisch. Turkije blijft over gunstige voorwaarden beschikken die verdere groei mogelijk maken. Zoals een unieke geografische positie en een jonge bevolking. <\/p>\n Daarmee alleen redt je het echter niet. Dat de werkloosheid onder jongeren in Turkije nu hoger ligt dan het Europese gemiddelde zegt genoeg. <\/p>\n Gunstige omstandigheden kunnen alleen benut worden met een gedegen visie. Dat wil zeggen, met een op de toekomst gericht beleid, waarmee om te beginnen de afhankelijkheid van buitenlands kapitaal terug wordt gebracht. Dat kan met meer hoogkwalitatieve exportproducten. Het aandeel daarvan binnen de totale export staat nu op slechts 3 procent, wat meer moet worden, maar onmogelijk is zonder een verbetering van het onderwijs. Voor de AKP houden hervormingen van het onderwijs echter op bij meer religie op school. <\/p>\n Agrarische sector<\/strong><\/p>\n De situatie rond de traditionele exportproducten van Turkije leidt tot zorgen. Ondernemers in de agrarische sector staan zwaar onder druk. De liberalisering van de economie zorgde voor monopolies van producenten die kunstmest en diervoeder leveren. Bovendien werd de boeren een hogere belasting op brandstof opgelegd door de overheid en kregen zij door de opkomst van tussenhandelaren steeds minder voor hun producten. <\/p>\n Menig boer kan het hoofd zo niet boven water houden, waardoor hun leven en dat van hun arbeiders onmogelijk werd in de dorpen. Extra urbanisatie en daaruit volgende problemen voor de grote steden, zoals eindeloze files op de wegen, zijn de consequenties. <\/p>\n Handelsbalans<\/strong><\/p>\n De problemen in de agrarische sector zorgen er voor dat een aantal gewassen, die Turkije voorheen volop produceerde en exporteerde, nu ge\u00efmporteerd moeten worden. Ook vlees wordt steeds vaker ge\u00efmporteerd. <\/p>\n Het al te grote tekort op de handelsbalans loopt daardoor verder op. De lagere olieprijs bracht dat tekort terug, maar dat voordeel is alweer ingehaald door de gedaalde export. Bovendien is de olieprijs de laatste tijd weer gestegen, wat er niet alleen voor zorgt dat het handelstekort oploopt, maar in combinatie met de lagere lira ook voor een fors duurdere tank benzine vergeleken met een jaar terug. Je moet er niet aan denken wat er met de Turkse economie gebeurt als de prijs van de olie terugkeert naar het oude niveau, maar dat zit er gelukkig niet in. <\/p>\n Voor de negatieve handelsbalans moet uit het buitenland afkomstig kapitaal compenseren. Volgend probleem, want de externe investeringen zijn de laatste jaren sterk afgenomen. Voor een belangrijk deel door ontwikkelingen in de wereldeconomie, maar ook door instabiliteit en verval van de rechtsstaat in Turkije. <\/p>\n Het beleid van de AKP werkt averechts, want naarmate het slechter gaat met de economie wordt de rechtsstaat verder afgebroken. Zoals het bestuur onder de AKP autocratischer wordt naarmate een economische winter naderbij komt. <\/p>\n Lichtpuntjes<\/strong><\/p>\n Na al deze narigheid ga ik dit artikel toch positief besluiten. <\/p>\n Een vaak gehoord argument voor de grote meerderheid van de AKP in het parlement is dat de stemmers geen alternatief zien in de visie van de oppositie. Ik ben daar een tijd in meegegaan, maar nu herken ik de toekomstvisie die de AKP ontbeert juist wel bij de oppositie. Niet bij alle leden daarvan, maar lichtpuntjes zijn er zeker. <\/p>\n Zo noemde ik in mijn vorige<\/a> artikel de in het tijdschrift Turkish Policy Quarterly verschenen beschouwing<\/a> over de Turkse economie van Selin Sayek B\u00f6ke. Deze woordvoerster en economiespecialist van de Republikeinse Volkspartij (CHP) weet precies wat noodzakelijk is om Turkije weer op het pad van vooruitgang en sociale rechtvaardigheid te brengen. Een herstel van de rechtsstaat, beter onderwijs, meer nadruk op industrie en export, ze noemt de belangrijke punten stuk voor stuk. <\/p>\n Niet dat B\u00f6ke daarin alleen staat, want haar opvattingen worden gedeeld door talloze andere economen. Het is echter een verademing om haar inzichten binnen de Turkse politiek te zien. Bovendien laat B\u00f6ke een frisse wind door haar eigen partij waaien, waar de CHP zeker behoefte aan heeft. <\/p>\n Ook Selin Sayek B\u00f6ke noem ik als reden waarom ik ondanks de malaise niet negatief ben over Turkije en de toekomst van dit land. Het is de AKP die deze toekomst nu in de weg staat. <\/p>\n
\nvan de lira
\nDaarnaast zijn het ontwikkelingen in de wereldeconomie die de laatste jaren tot verschillende perioden van waardeverlies hebben geleid. Dat wil zeggen, in combinatie van de structurele problemen waar de Turkse economie aan lijdt. De AKP ontkent beide factor – vooral de laatstgenoemde – en verbergt die achter samenzweringstheorie\u00ebn. Helaas, want in het ombuigen van die factoren bevindt zich nu juist de formule voor een duurzaam gezonde economie in Turkije. <\/p>\n