![\"16cohenWeb-master768\"](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/16cohenWeb-master768-300x200.jpg\")
<\/p>\n<\/p>\n
Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Mijn vorige artikel besloot ik met het uitdrukken van mijn scepsis over de claim van president Erdogan en de Partij voor Gerechtigheid Ontwikkeling (AKP) dat de couppoging van 15 juli jl. uitging van imam Fethullah G\u00fclen en diens volgelingen binnen de strijdkrachten. <\/p>\n
In dit artikel zal ik beschrijven waarom ik die scepsis, ondanks het signaleren van een motief aan de kant van de fethullaci<\/em>, niet van me af kan zetten. <\/p>\n Bewijs<\/strong><\/p>\n Om te beginnen is er ontbreken van bewijs. Daar maalt lang niet iedereen om in Turkije. In dit land wordt waarheid eerder gestaafd aan de hand van de mond die een bewering doet, dan volgens feiten. Dat was al zo in de tijd van Mustafa Kemal Atat\u00fcrk en sindsdien is er niets veranderd. De aanhangers van president Erdogan weten genoeg als hij iets beweert, alleen omdat hij het zegt. Bewijs is volstrekt overbodig. <\/p>\n Daarom zal Erdogan zich waarschijnlijk ook niet erg inspannen om dat bewijs te leveren. Althans, niet ten aanzien van zijn eigen achterban. Wat betreft de VS, waar de AKP van gedaan wil krijgen dat ze G\u00fclen uit gaan leveren ligt hier echter een noodzaak, aangezien de Amerikanen bewijs eisen over G\u00fclens betrokkenheid voordat ze aan uitlevering willen denken. Erdogans advocaten zouden vier dossiers met bewijzen hebben samengesteld, wordt gezegd. Toch moet ik dat nog maar zien. Soortelijke woorden heb ik over andere kwesties vaker gehoord, maar bewijs kwam er nooit. <\/p>\n Ik las het Turkse argument dat de Amerikanen geen bewijzen leverden voor de 9\/11-aanslag toen jihadisten naar de VS werden gevlogen. Ironisch, want de AKP-regering werkte zelf aan mee aan de rendition flights<\/em> van de CIA…. <\/p>\n Zolang er niets glashard is aangetoond, blijft de beschuldiging van de AKP jegens G\u00fclen een samenzweringstheorie die niet erg veel meer waard is dan het complotverhaal waarin Erdogan het zelf heeft gedaan. Hij had immers ook een motief. Althans, het voordeel dat hij volgens velen uit de gebeurtenissen op 15 juli haalt laat zich eenvoudig als een motief vertalen. Dat op zich is echter evenmin een bewijs. <\/p>\n Overigens zou G\u00fclen hebben gezegd dat hij zich niet tegen uitlevering zal verzetten. Even dacht ik dat hij zich op wil gaan offeren om zijn volgelingen te redden, maar het zou natuurlijk ook goed bluf kunnen zijn. Als de VS bereid zijn om hem uit te leveren en hij tekent daar wel protest tegen aan, dan kan het door alle beroepsprocedures nog twee jaar duren voordat hij eenmaal in Turkije is. Zo steekt de Amerikaanse wetgeving nu eenmaal in elkaar. Tegen die tijd leeft G\u00fclen misschien niet eens meer, want zijn gezondheid is erg broos. <\/p>\n Aantal<\/strong><\/p>\n Zoals ik in het voorgaande artikel al schreef hebben G\u00fclens volgelingen hard hun best gedaan om zich een positie binnen de strijdkrachten te verwerven. Dat probeerden ze al in de jaren negentig, al wilde het toen nog niet zo vlotten omdat de militaire leiding strak in de gaten hield of er geen \u2018fundamentalisten\u2019 in de gelederen terechtkwamen. Kennelijk is dat goed mogelijk\u2026<\/p>\n Nadat de AKP eenmaal aan het roer stond in Ankara lukte het beter. Daarnaast hebben G\u00fclenisten zich ingezet om militairen te bekeren tot hun beweging. Vaak waren dat carri\u00e8re gerichte officieren die meenden via de invloedrijke G\u00fclen-beweging sneller hogerop te kunnen komen. <\/p>\n G\u00fclens volgelingen stelden zich verdekt op binnen de strijdkrachten, waardoor het moeilijk is om hun aantal te schatten. Volgens een bronnen die ik daarover heb geraadpleegd mag hun aantal echter zeker niet overdreven worden. <\/p>\n Van dezelfde bron begreep ik dat G\u00fclens volgelingen in de strijdkrachten veelal bleven steken op lagere rangen, zoals die van kapitein of luitenant. Hooguit tien zouden het tot de rang van kolonel of generaal hebben geschopt. Dat relatief kleine aantal verhoudt zich scheef tot het aantal van 118 gearresteerde generaals en admiraals die sinds 15 juli zijn aangehouden en, als we de AKP geloven, voor een groot deel tot de G\u00fclen-beweging behoren.<\/p>\n Seculier-nationalisten<\/strong><\/p>\n Hoeveel G\u00fclenisten er ook in de Turkse strijdkrachten zitten, de boventoon wordt daar gevoerd door seculiere-nationalisten, zo stelt mijn bron. De enige manier waarop G\u00fclens volgelingen hen mee konden krijgen bij een door hen ge\u00efnitieerde staatsgreep was door zichzelf voor te doen als seculier-nationalisten. Volgens de AKP is dat ook gebeurd, en op zich valt daar veel voor te zeggen. <\/p>\n Wanneer een door G\u00fclenisten op gang gebrachte staatgreep werd gevolgd door echte kemalisten, dan hadden die de zaak echter vervolgens al snel gedomineerd, waardoor de initiatiefnemers de controle hadden verloren over de junta. Met andere woorden, de volgelingen van G\u00fclen hadden er in dat geval voor gezorgd dat een van hun grootste vijanden aan de macht was gekomen.<\/p>\n Dat laatste kan onmogelijk de G\u00fclens bedoeling zijn geweest, want zijn aversie ten aanzien van kemalisten gaat minstens zo ver als die tegen Erdogan. G\u00fclen kan hen dan bij de postmoderne coup van 1997 gesteund hebben, maar zij dwongen hem vervolgens tot een vertrek naar de VS, waar hij het volgens eigen zeggen nooit helemaal naar zin heeft gehad. De rekening die kemalisten daarvoor tijdens Ergenekon en Balyoz door G\u00fclen gepresenteerd krijgen spreekt boekdelen. <\/p>\n Vijftig procent<\/strong><\/p>\n Hoe betrouwbaar is mijn bron? Het is niet voor het eerst dat ik me op hem beroep en steeds bleek hij betrouwbaarder dan alle Turkse media bij elkaar opgeteld. <\/p>\n Tegenover mijn bron staat de voormalig militair aanklager die gisteravond op het nieuwskanaal CNN-T\u00fcrk uitlegde dat maar liefst vijftig procent van de strijdkrachten tot de G\u00fclen-beweging behoort. Ik neem aan dat hij het niet over dienstplichtigen had, want anders zou het wel erg bont worden. Ook vijftig procent van de officieren is echter veel. <\/p>\n De man maakte er echter geen geheim van dat hij een seculiere-nationalist is en dat maakt hem niet tot een erg objectieve bron. Waren het niet de volgelingen van G\u00fclen die aanleiding gaven tot de couppoging, dan komt een groep seculier-nationalisten binnen de strijdkrachten immers hoogstwaarschijnlijk als eerste verdachte naar voren. Andere mogelijkheden zijn er immers niet. De voormalige militair aanklager zal dat niet graag toe willen geven, waardoor er alle reden voor hem bestaat om de verantwoordelijkheid in G\u00fclens schoenen te schuiven. Om zo zonder dat hij het waarschijnlijk zelf zo wenst, Erdogan een dienst te bewijzen. <\/p>\n Today\u2019s Zaman<\/strong><\/p>\n Hier bevindt zich een belangrijk onderscheid met mijn bron. Hij is een uitgesproken tegenstander van G\u00fclen en zijn beweging, en in een opzicht zelfs een slachtoffer daarvan. Ik weet zeker dat wanneer er een serieuze aanleiding voor hem zou bestaan om aan te nemen dat de G\u00fclen-beweging primair verantwoordelijk was voor de couppoging, hij de eerste zou zijn om dat volledig te erkennen. Maar dat doet hij dus niet. <\/p>\n Voor mij persoonlijk geldt min of meer hetzelfde. Ik kan zes jaar geleden dan een blauwe maandag voor de G\u00fclens krant Today\u2019s Zaman hebben geschreven, maar dat was voordat ik ontdekte hoe de G\u00fclen-beweging in elkaar stak. Nadat ik me daar eenmaal van bewust was geworden, heb ik talloze kritische artikelen geschreven over G\u00fclen en zijn beweging (wie dat niet gelooft moet het aan meneer Google vragen). <\/p>\n Mijn kritiek op G\u00fclen had zelfs als gevolg dat ik in conflict kwam met een Nederlandse opiniewebsite waar ik jaren achtereen voor schreef. Daar zouden mijn artikelen ook nu nog geplaatst zijn geworden wanneer ik mijn opstelling ten aanzien van de G\u00fclen-beweging had aangepast, maar dat weigerde ik (grappig genoeg zou dit artikel er wellicht van harte welkom zijn…). <\/p>\n Geloof me, als ik de charlatan in Pennsylvania als boosdoener kon aanwijzen zou ik dat niet laten. Sterker nog, het zou me een genoegen zijn. Naast mijn kritische opstelling richting de imam is er echter ook nog zoiets als het streven naar objectieve journalistiek, en dat weegt zwaarder. <\/p>\n Verzamelnaam<\/strong><\/p>\n Ondanks mijn kritiek op G\u00fclen ontving ik de afgelopen drie jaar vaak boze berichten van AKP-medestanders waarin ik ervan beschuldigd werd de imam te verdedigen, of zelfs dat ik in opdracht van zijn beweging schreef. Mijn kritiek op de imam door de jaren heen stond die aantijging niet in de weg. Idioot natuurlijk, maar het leert tegelijkertijd dat het etiket \u2018G\u00fclen-beweging\u2019 een verzamelnaam is geworden voor iedere tegenstander van Erdogan en de AKP en voor iedereen die daar kritiek op heeft. Dat hoort nu eenmaal bij de heksenjacht die zich in Turkije voltrekt.<\/p>\n Een goed voorbeeld daarvan is wat er gebeurde met Cumhuriyet, nadat die krant informatie had gepubliceerd over illegale wapentransporten richting Syri\u00eb door de nationale inlichtingendienst MIT. Journalisten van Cumhuriyet werden niet al te lang geleden nog vervolgd door G\u00fclens aanklagers, wat het erg onwaarschijnlijk maakt dat die krant zich aan de beweging rond de imam verbond. Toch werd het zo gesteld door media op Erdogans hand. Het bewijs? Cumhuriyet stelde zich kritisch op en moest daarom wel een onderdeel van de beweging zijn, uit meer bestond het niet.<\/p>\n Wat moet ik dan met de duizenden ontslagen en aanhoudingen van militairen, rechters, leraren en ambtenaren van de laatste dagen? Het is moeilijk om aan de indruk te ontkomen dat Erdogan aan een schoonmaakactie bezig is waarmee hij zich van veel meer probeert te ontdoen dan alleen de G\u00fclen-beweging. Met de couppoging als argument. Let It Happen On Purpose<\/em> of niet, in die zin moet de avond van 15 juli voor hem wel als een geschenk uit de hemel zijn gekomen, al wil ik zeker niet uitsluiten dat hij het zelf ook even benauwd heeft gehad. <\/p>\n Geweld<\/strong><\/p>\n Zoals ik in een eerder artikel al aangaf is mijn scepsis over G\u00fclens betrokkenheid verder gebaseerd op het gevoel dat dit gewoonweg niet zijn stijl is. Die stijl varieert van infiltratie en campagnes tegen tegenstanders door belastende informatie wereldkundig te maken, tot het vervalsen van bewijs (in het geval van Ergenekon en Balyoz. Direct geweld ontbreekt in het repertoire van de cemaat<\/em> en past ook niet bij de aanpak van geleidelijkheid die de beweging kenmerkt. <\/p>\n Als het op een geweldloze staatsgreep had uitgedraaid had ik het nog kunnen accepteren, maar met alle doden die vielen heb ik daar veel moeite mee. Door geweld toe te passen zou de beweging zichzelf in haar kern aantasten en haar belangen grof schaden. <\/p>\n Die belangen gaan veel verder dan alleen Turkije. De G\u00fclen-beweging is op Antarctica na op alle continenten vertegenwoordigd met een netwerk van onderwijsinstellingen die niet zelden door belastingbetalers worden gefinancierd. En dan heb ik het nog niet over andere wereldwijde commerci\u00eble belangen van de G\u00fclen-club. Was de imam in de Pocono’s bereid om dat alles op het spel te zetten door aanleiding te geven tot een couppoging die meer weg had van een terroristische aanslag? Dat zou dom zijn, en ik kan G\u00fclens volgelingen veel verwijten, maar geen domheid. Precies om die reden deed Erdogan in eerste instantie ook een beroep op hen… <\/p>\n Twijfel<\/strong><\/p>\n Desalniettemin blijft mijn scepsis door twijfel omgeven. Mijn eerder genoemde bron houdt ook een slag om de arm, al is de marge die hij aangeeft bijzonder klein en zoekt hij de initiatiefnemers van de couppoging vooral in kemalistische richting. Ik neig ertoe om me daarbij aan te sluiten, maar dan lees ik weer dat de gearresteerde assistent van (nu voormalig) opperbevelhebber Hulusi Akar heeft bekend tot de G\u00fclen-beweging te horen, en weet ik het niet meer helemaal. <\/p>\n Maar wie weet hier wel iets honderd procent zeker? Goed, de direct betrokkenen, maar over hen kan gevoeglijk aangenomen worden dat ze het achterste van hun tong niet laten zien. Zolang nergens bewijzen over op tafel liggen kunnen waarnemers alleen maar omstandigheden overwegen. Verder blijft het toch vooral giswerk. <\/p>\n Dat neemt het belang niet weg om de AKP-theorie, waarin G\u00fclen het gedaan heeft, op innerlijke tegenstrijdigheden te betrappen. Dat is in Turkije, waar iedere twijfel aan het standpunt van de regering gelijk staat aan verraad, een hachelijke zaak geworden. Mij persoonlijk jagen de berichten over kliklijnen van AKP-medestanders buiten Turkije, zoals in Nederland, veel angst aan. Weet dan ook dat ik dit artikel met een verre van gerust hart schrijf\u2026<\/p>\n Syri\u00eb<\/strong><\/p>\n Gelukkig faalden de coupplegers, wat dat betreft ken ik in ieder geval geen enkele twijfel. Niet omdat de democratie daardoor gered zou zijn, want dat is onzin. Voor de couppoging was er al nauwelijks sprake van democratie in Turkije en daar dreigt nu nog minder van over te blijven (op dit moment wacht ik met angst en beven de met veel klaroengeschal aangekondigde toespraak van Erdogan af\u2026). <\/p>\n Nee, er is een andere reden waarom ik meen dat het slagen van de machtsovername op een ramp had uitgedraaid. <\/p>\n In dat geval had in AKP-kringen ongetwijfeld opgeroepen geworden tot gewapend verzet daartegen. Er was al een adviseur van Erdogan die opriep om wapenvergunningen af te schaffen, zodat de burgerij zich kan bewapenen. Vergeet daarbij niet dat zes procent van de Turken met de Islamitische Staat (IS) sympathiseert. Kun je weinig noemen, maar negentien procent heeft daar geen mening over en nog veel meer roepen bij demonstraties voor de zekerheid toch maar \u2018allahu akbar\u2019\u2026 <\/p>\n Anders gesteld, wanneer de coup was geslaagd had dat zeer waarschijnlijk tot een Syri\u00eb-achtige opstand tegen de junta geleid waarvan het einde niet snel in zicht zou komen. Het is om die reden ook zeer de vraag of de VS op een of andere manier bij de couppoging betrokken was, zoals dat in Turkije door menigeen aan de veronderstelde rol van G\u00fclen wordt gekoppeld. Zou Obama een tweede Syri\u00eb willen riskeren om zich van een lastige Erdogan te ontdoen? <\/p>\n Met de VS arriveren we echter bij weer een ander aspect van de zaak. Een van de vele aspecten, waarover de theorie\u00ebn me om de oren vliegen. Ik ben hier nog lang niet over uitgeschreven\u2026<\/p>\n