{"id":16838,"date":"2016-06-09T15:12:41","date_gmt":"2016-06-09T13:12:41","guid":{"rendered":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/?p=16838"},"modified":"2016-06-09T15:12:41","modified_gmt":"2016-06-09T13:12:41","slug":"de-geest-van-de-verovering-column","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/2016\/06\/09\/de-geest-van-de-verovering-column\/","title":{"rendered":"De geest van de verovering (COLUMN)"},"content":{"rendered":"

\"conquest<\/p>\n

Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Mijn vorige artikel<\/a> besloot ik met uitspraken van president Erdogan en premier Yildirim over \u2018verovering\u2019. Ik vroeg me af wat er dan veroverd zou moeten worden. Met andere woorden, wat is voor Yildirim en Erdogan het object van begeerte, zoals dat in Ottomaanse tijden \u2018de rode appel\u2019 werd genoemd. Ik ben er niet uit gekomen, al maakte dat het denkproces niet minder interessant. <\/p>\n

Om te beginnen is er de vraag wat Erdogan en Yildirim met \u2018verovering\u2019 bedoelen. Zo gek dat ze het over militaire verovering hadden zullen ze hopelijk niet zijn. We houden het er maar op dat gedoeld werd op uitbreiding via landen waarvan verwacht wordt dat ze zonder militair geweld op de knie\u00ebn zullen gaan voor het \u2018nieuwe Turkije\u2019. <\/p>\n

Uitbreiding van de invloedssfeer, of letterlijk uitbreiding? Onlangs zei Erdogans adviseur Yigit Bulut dat landen als Bulgarije en Griekenland door Turkije geregeerd willen worden. Ligt hier dan de rode appel voor Erdogan, Yildirim, Bulut en hun Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP)? <\/p>\n

De Bulgaren en Grieken zien ze aankomen. Na respectievelijk vijf en vier eeuwen Ottomaanse bezetting leven onder hen nog altijd grote bedenkingen over Turkije; bedenkingen die \u2018verovering\u2019 door het nieuwe Turkije zeker in de weg zullen staan. <\/p>\n

De journalist Fehim Tastekin schreef over Bulut: \u2018hij staat zo ver van de realiteit dat hij zonder zwaartekracht zou vliegen.\u2019 Inderdaad. Zelf vroeg ik me af van wat voor middelen Bulut snoept. Of hij gelooft het zelf niet en zegt het omdat ultranationalistische blabla het goed doet bij de AKP-aanhang, die nu eenmaal veel aanneemt als het uit Erdogans richting of van zijn vertrouwelingen komt. <\/p>\n

Serieus bedoeld of niet, de ambitie om in het buitenland een dominantere rol te spelen verraadt de AKP ontegenzeggelijk. <\/p>\n

Politieke islam<\/strong><\/p>\n

Moeten we die postmoderne rode appel dan in de Arabische wereld zoeken? Daar leeft dezelfde onplezierige herinnering aan het Ottomaanse Rijk als in Griekenland en Bulgarije, al zorgt de islam voor een band. <\/p>\n

Erdogans retoriek tegen Isra\u00ebl leverde hem een zekere populariteit op onder Arabieren. Na de Arabische lente waren de nieuwe leiders van Arabische landen ook onder de indruk van de economische prestaties van Turkije onder het gematigde islamisme van de AKP. <\/p>\n

Er is ondertussen echter veel veranderd in Turkije. Het conflict met Isra\u00ebl maakte plaats voor een toenadering tot dat land en het economische succesverhaal van Turkije verloor veel aan glans. Daarnaast ontstaan in de Arabische wereld nieuwe inzichten over de politieke islam. <\/p>\n

Tunesi\u00eb<\/strong><\/p>\n

Neem Tunesi\u00eb, het land waar de Arabische lente begon. De Ennahda-partij daar was aanvankelijk misschien wel net zo islamistisch als de AKP. Partijleider Rachid Ghannouchi kwam echter tot het wijze inzicht dat geloof en politiek niet samengaan. <\/p>\n

Erg bijzonder wat zich in Tunesi\u00eb voltrekt. Het was niet zonder reden dat vier Tunesische organisaties vorig jaar de Nobelprijs voor vrede kregen, voor hun inzet tot de vorming van een pluriforme democratie. <\/p>\n

In Tunesi\u00eb geen president die bevolkingsgroepen tegen elkaar opzet, maar een die bruggen slaat. Geen wankele vlondertjes, maar een effici\u00ebnte samenwerking tussen verschillende segmenten van de samenleving; van moslims tot socialisten. <\/p>\n

De resultaten zijn er naar. Tunesi\u00eb is het enige islamitische land dat door de mensenrechtenorganisatie Freedom House als \u2018vrij\u2019 wordt aangemerkt. Turkije staat hier als \u2018gedeeltelijk vrij\u2019 te boek en daalt in tegenstelling tot Tunesi\u00eb steeds verder op rangschikking. <\/p>\n

Moslim Broederschap<\/strong><\/p>\n

Tunesi\u00eb toont dat democratie in een door moslims bevolkt land zeker mogelijk is en dat werkt aanstekelijk. Bij de door Erdogan geliefde (doch niet geweldig goed begrepen) Moslim Broederschap is een soortgelijke ontwikkeling zichtbaar. Gamal Heshmat van de Egyptische tak van deze organisatie sprak eveneens de intentie uit om politiek en geloof van elkaar te scheiden. <\/p>\n

Als het zo doorgaat zou de politieke islam wel eens op de tocht kunnen komen te staan, wat voor de AKP uiteraard geen gunstig scenario is. De nu al geringe kans dat Arabische landen buigen voor het thans niet meer zo gematigd islamistisch geregeerde Turkije wordt zo alleen maar kleiner. <\/p>\n

Wat in Tunesi\u00eb is begonnen heeft draagt bovendien de potentie in zich om Erdogan voor het oog van de islamitische wereld te ontmaskeren als een politieke leider die de islam misbruikt om te onderdrukken. Medestanders van Erdogan die haat jegens de islam als argument hanteren tegen kritiek op Erdogan verliezen zo eveneens hun masker. Kortom, de islam is het probleem niet. Tunesi\u00eb democratiseert en iedereen vindt zijn rechten, zowel religieus als seculier. Zo moet het in Turkije ook.<\/p>\n

De Turkse columnist Mustafa Akyol stond ooit aan de kant van de AKP, maar meent nu dat wat in Tunesi\u00eb plaatsvindt onmogelijk is in Turkije. Hoewel hij daar zeker argumenten over voorhanden heeft, verzet ik me tegen deze gedachte. Daarvoor is mijn geloof in het humanistische, \u2018archetypische\u2019, aspect van de mensheid te sterk. Dat aspect is universeel, wat betekent dat Turken het net zo zeer kennen als Tunesi\u00ebrs. Er moet echter veel gebeuren voordat ook bij de Turken de balans doorslaat naar universele menselijke waarden. Zoals ik onlangs<\/a> al schreef wordt dat door bedwelmende ideologie\u00ebn – waaronder de \u2018geest van de verovering\u2019 – in de weg gestaan. <\/p>\n

Afrika<\/strong><\/p>\n

Afrika dan. De Turkse interesse in dat werelddeel is het laatste decennium sterk gegroeid. Het aantal Turkse ambassades steeg er sinds 2005 van twaalf tot 39 en Erdogan ondernam al verschillende reizen naar Afrikaanse landen. Dat kent verschillende achtergronden. Zo is er de overduidelijke intentie om de Turkse militaire aanwezigheid in Afrika te vergroten. De \u2018geest van verovering\u2019?<\/p>\n

Daarnaast wordt gezocht naar landen om Turkse producten aan te slijten. Aangezien de export in andere richtingen nogal terug is gelopen betreft dit pure noodzaak. Het moet gezegd dat de Turkse inspanningen in dit verband niet zonder resultaten zijn gebleven, want naar verschillende Afrikaanse landen is de export zeker toegenomen. Afrika is in deze zin echter nog lang geen alternatief voor Europa. Vorig jaar ging nog geen tien procent van de Turkse export naar Afrika, terwijl 78 procent naar Europese landen werd getransporteerd. <\/p>\n

Erdogans avonturen in Afrika kennen echter nog een ander aspect. Imam Fethullah G\u00fclen wist met zijn volgelingen veel invloed te verwerven in een aantal Afrikaanse landen. Erdogan vond dat prima zolang hij op goede voet stond met G\u00fclen, maar toen de samenwerking omsloeg in een oorlog veranderde dat radicaal. <\/p>\n

Sindsdien tracht Erdogan om de poten onder G\u00fclens stoel vandaan te zagen. Dat valt niet mee in Europa en de VS, waar G\u00fclen als slachtoffer wordt beschouwd van de aldaar niet bijster populaire Turkse president. Daarom maar in Afrika, waar Erdogan het voorbeeld van G\u00fclen volgt: door de gulle gever uit te hangen invloed verkrijgen. <\/p>\n

Somali\u00eb<\/strong><\/p>\n

Erdogan was vorige week weer eens in Somali\u00eb. Interessant land in de context van het panislamisme waar de AKP zo aan hecht. Het wemelt in Somali\u00eb van de moslims en dat zijn nog soennieten ook. Bovendien straatarm, dus met wat ontwikkelingshulp en studiebeurzen wellicht eenvoudig te paaien tot aansluiting bij het \u2018nieuwe Turkije\u2019. <\/p>\n

In Somali\u00eb worden mogelijkheden herkent om de militaire aanwezigheid van Turkije in Afrika te vergroten. Militaire opleidingscentra onder Turkse supervisie moeten een nieuw Somalisch leger vorm gaan geven. Kan er afgerekend worden met de stammenoorlogen die het land in de ban houden. Aardig natuurlijk, heel goed bedoeld allemaal. Met op de achtergrond uiteraard zaken waar een rode appel in de 21e eeuw niet buiten kan, zoals de gas- en oliereserves in de regio en de strategische ligging van Somali\u00eb. <\/p>\n

Nee, natuurlijk heeft dat alles niets te maken met kolonialisme naar westers model\u2026<\/p>\n

Oeganda<\/strong><\/p>\n

Erdogan ging ook nog even langs in Oeganda, een van de Afrikaanse landen waar de G\u00fclen-beweging door de jaren heen een aardige poot aan de grond kreeg. De inspanningen daartoe waren zeer verklaarbaar, want Oeganda is eveneens een belangrijk land. Er zit gas en olie in de grond. De VS en China zijn daar al over in een competitieslag verwikkeld, dus kan het immer om energiebronnen verlegen Turkije niet wegblijven. <\/p>\n

Erdogan beging een blunder in Oeganda door te verwijzen naar Emin Pasja. Deze Ottomaanse wetenschapper ontdekte in de negentiende eeuw honderden dieren -en plantensoorten in Afrika, waaronder in Oeganda. Erdogan roemde Emin vanwege zijn belangrijke rol in de betrekkingen tussen dat land en Turkije, maar of de Oegandezen graag aan dit heerschap herinnerd willen worden is zeer de vraag. <\/p>\n

Kennelijk werd Erdogan er door zijn eminente adviseurs niet over ge\u00efnformeerd dat Emin de tseetseevlieg naar Oeganda bracht, en daarmee tevens de beruchte slaapziekte, waar in 1901 250.000 Oegandezen aan bezweken. <\/p>\n

Waar Erdogan in zijn enthousiasme eveneens aan voorbijging was dat Emin in werkelijkheid Eduard Schnitzer heette en als agent voor koloniale mogendheden werkte. Hij werd in 1892 vermoord door de islamitische en zeer antikolonialistische Mahdi-beweging. Dergelijke informatie verhoudt zich wat merkwaardig tot de kritiek van Erdogan en zijn aanhang op het westerse kolonialisme. <\/p>\n

Museveni<\/strong><\/p>\n

Dat Erdogan een deur in kan trappen bij de Oegandeze president Yowerei Kaguta Museveni, maakte echter veel goed. Deze twee staatshoofden kennen een aantal raakvlakken. Museveni wordt evenals Erdogan van corruptie beschuldigd en onderdrukt de oppositie net zo kundig als zijn Turkse collega. Ondanks dergelijke minpuntjes wist hij in februari jl. nog de verkiezingen te winnen in Oeganda. Tijdens een referendum in 2005 gingen de Oegandezen zelfs mee met een beperking van de politieke pluriformiteit en het schrappen van het maximaal aantal presidentiele ambtstermijnen. <\/p>\n

Klinkt bekend toch allemaal. Wie zegt dat alleen \u2018de Turken\u2019 (wie weigert AKP te stemmen behoort voor Erdogan niet tot de natie) verstandig beslissen bij de stembus\u2026? De paradox der democratie is een mondiaal gegeven, waardoor de \u2018wens van de natie\u2019 ook in Oeganda veel mogelijk maakt voor een autoritaire leider. <\/p>\n

Daarom zal het niet verrassen dat Turkije en Oeganda dicht in elkaars buurt staan op de democratie-index van The Economist. Met Turkije als 97e en Oeganda net daarvoor. Als het om pers(on)vrijheid gaat heeft Museveni nog wat werk liggen. Turkije staat trots op de 151e plaats (onder 180 landen) van de door Reporters Without Borders opgestelde Pree Freedom Index, waar Oeganda niet verder op komt dan een wat magere plaats 102. Wellicht moet Museveni wat vaker journalisten laten vervolgen… <\/p>\n

Aanslag<\/strong><\/p>\n

Tenslotte: op 7 juni werd Istanbul wederom door een bomaanslag getroffen. Elf doden, onder wie zeven politieagenten, en 36 gewonden. Gouverneur Sahin verklaarde dat \u2018de gewonden onmiddellijk naar ziekenhuizen waren vervoerd.\u2019 Alsof dat niet vanzelfsprekend was en eerst nog werd overwogen om ze een tijdje op de plaats delict te laten bloeden.<\/p>\n

Weer een aanslag in een grote Turkse stad. Verschrikkelijk uiteraard, maar niet onverwacht. Hoewel er op het moment van schrijven nog geen absolute zekerheid bestaat over de identiteit van de dader(s), draagt de terreurdaad de signatuur van de Koerdische PKK. De datum lijkt specifiek te zijn gekozen, want 7 juni vorig jaar vonden in Turkije verkiezingen plaats. De AKP \u00e9n de PKK moesten daarbij met lede ogen toezien dat de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP) de kiesdrempel haalde en met tachtig zetels het parlement betrad.<\/p>\n

Erdogan, die de laatste maanden niet naliet om te wijzen op de vorderingen bij het \u2018vernietigen\u2019 van de PKK, kwam met de mond vol tanden te staan door de aanslag. Hij zei die dag tijdens een bijeenkomst voor veteranen en familieleden van gesneuvelde militairen dat in minder dan een jaar 7600 \u2018terroristen\u2019 zijn \u2018geneutraliseerd.\u2019 Dat heeft zo te zien echter niet tot een einde van de aanslagen geleid. Erdogan lijkt zich daar zelf ook van bewust te zijn. Bij de laatste aanslagen zei hij vaker dat Turkije aan dergelijke incidenten moet ‘wennen’. <\/p>\n

Onschendbaarheid<\/strong><\/p>\n

Te midden van deze waanzin is Erdogan al lang niet meer te vinden voor de enige uitweg: een politieke oplossing met de Koerden. In dat kader is het van belang om te melden dat hij een dag na de aanslag de beslissing van het parlement bekrachtigde om aangeklaagde leden daarvan de onschendbaarheid te ontnemen, waaronder met name die van de HDP. <\/p>\n

Het duurde vrij lang voordat Erdogan zijn krabbel onder de nieuwe wet plaatste. Wellicht omdat eerst de bezem door de rechtelijke macht moest worden gehaald. Nieuws daaromtrent verscheen op de dag van de aanslag. Er is veel geschoven met rechters en aanklagers. Zij die braaf waren kregen promotie, dwarsliggers een trap naar beneden. Zo zal de rest het voortaan wel laten om beslissingen te nemen die niet stroken met de wensen van \u2018de chef\u2019. <\/p>\n

Zoals beslissingen inzake de vervolging van HDP-parlementari\u00ebrs. Die dreigen nu uit het parlement te verdwijnen, waardoor een politieke oplossing voor het Koerdische probleem verder weg raakt dan ooit. Geheel volgens Erdogans plan, want de invoering van het door hem begeerde presidentieel systeem komt zo een stevige stap dichterbij. De Turken moeten aan aanslagen wennen, zolang zijn honger naar macht maar wordt gestild.<\/p>\n

G\u00fcnes<\/strong><\/p>\n

Op de dag van de aanslag zei Erdogan verder dat de PKK als \u2018gereedschap\u2019 gebruikt wordt door \u2018duistere buitenlandse krachten.\u2019 Specifiek werd hij niet. Dat deed de regeringsgezinde krant G\u00fcnes voor hem. Op de voorpagina daarvan verscheen een foto van de plaats waar de aanslag werd gepleegd in Istanbul, met daarbij de woorden \u2018werk van Duitsland.\u2019 <\/p>\n

Niet voor het eerst dat de Duitsers de schuld in de schoenen krijgen geschoven in Turkije. De aanleiding ligt in dit geval erg voor de hand: de recente beslissing van het Duitse parlement om een resolutie over de Armeense genocide aan te nemen. Meer daarover in mijn volgende artikel.<\/p>\n

Volg Peter Edel op Twitter<\/a><\/p>\n

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen) <\/p>\n

<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Mijn vorige artikel besloot ik met uitspraken van president Erdogan en premier Yildirim over \u2018verovering\u2019. Ik vroeg me af wat er dan veroverd zou moeten worden. Met andere woorden, wat is voor Yildirim en Erdogan het object van begeerte, zoals dat in Ottomaanse tijden \u2018de rode appel\u2019 werd genoemd. Ik ben […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[1],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/16838"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=16838"}],"version-history":[{"count":1,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/16838\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":16840,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/16838\/revisions\/16840"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=16838"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=16838"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=16838"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}