![\"davutoglu](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/davutoglu-images.jpg\")
<\/p>\n<\/p>\n
Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) \u2013 Volgens de Turkse grondwet staat de premier aan het hoofd van de regering. Nadat Recep Tayyip Erdogan in 2014 president was geworden werd echter al snel duidelijk dat hij daar maling aan heeft. Hij splitste Turkije een presidentieel systeem in de maag dat door het ontbreken van een democratische en grondwettelijke basis een illegale status kent. <\/p>\n
Erdogan heeft zijn tegenstanders al vaker \u2018poging tot staatsgreep\u2019 verweten. Zijn schendingen van de grondwet gaan verder dan pogingen. Die komen neer op een misdaad tegen de constitutionele orde. Met andere woorden, op een staatsgreep. <\/p>\n
Vazal<\/strong><\/p>\n Om als president te kunnen heersen had Erdogan een volgzame premier nodig had, die deed wat van hem verwacht werd. Die trouwe vazal meende hij gevonden te hebben Ahmet Davutoglu, de eerdere minister van Buitenlandse Zaken. Vanuit Erdogans perspectief was dit achteraf een verkeerde inschatting, want Davutoglu bracht hem veel kopzorgen.<\/p>\n Het begon vorig jaar al, toen Davutoglu weigerde zich tegen de vervolging te keren van vier van corruptie verdachte ministers. Erdogan moest ingrijpen om te voorkomen dat die vier voor het hooggerechtshof werden gesleept. Dit jaar lag Davutoglu dwars toen hij zei dat er eventueel met de Koerdische PKK onderhandeld kon worden, terwijl Erdogan zich daar pertinent tegen had uitgesproken. Davutoglu toonde meer eigenzinnigheid toen hij zei dat van \u2018steun aan terrorisme\u2019 beschuldigde journalisten en academici hun proces in vrijheid mochten afwachten, terwijl die van Erdogan in een gevangenis mochten wegrotten. <\/p>\n Onschendbaarheid<\/strong><\/p>\n Soms keerde Davutoglu op zijn schreden terug, als hij door Erdogan tot de orde was geroepen, maar dat deed hij niet altijd. Een recent voorbeeld is het voorstel tot het opheffen van de onschendbaarheid van volksvertegenwoordigers. Een zwaar beladen kwestie, die in de afgelopen week tot verschillende ordinaire vechtpartijen in het parlement leidde tussen leden van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) en de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP). <\/p>\n Erdogan ziet de HDP als een verlengstuk van de Koerdische PKK. Daarom wil hij HDP-parlementari\u00ebrs van hun immuniteit beroven, zodat de weg vrij ligt naar hun vervolging. Davutoglu vond dat in democratisch opzicht niet kunnen en steunde een voorstel dat tot het opheffen van de onschendbaarheid van alle leden van het parlement moet leiden waar een justitieel onderzoek tegen op gang is gekomen. Dus ook van de AKP-leden die iets op de kerfstok hebben staan. Het resultaat was een intens verdrietige Erdogan. <\/p>\n Presidentieel systeem<\/strong><\/p>\n Wat Erdogan het meest dwars zit is dat Davutoglu weinig prioriteit toekent aan de omschrijving van een presidentieel systeem in een nieuwe grondwet. Niets is belangrijker voor Erdogan. Omdat daarmee een de facto illegale situatie gelegaliseerd zou worden, maar ook omdat het hem nog meer macht op zou leveren dan hij nu al heeft. Zo zou de onafhankelijkheid van staatsinstanties als het Constitutioneel Hof en de Centrale Bank dan verleden tijd zijn. <\/p>\n Davutoglu zei zo nu en dan wel dat een presidentieel systeem beter voor Turkije zou zijn, maar niet met een enthousiasme dat Erdogan wenselijk achtte. Logisch dat Davutoglu hier niet erg warm voor loopt, want na de invoering van een presidentieel systeem zou de taak van de premier terug worden gebracht tot het zetten van stempels. Het is duidelijk dat Davutoglu liever in de waan blijft dat hij nog iets in de melk te brokkelen heeft<\/p>\n MYK<\/strong><\/p>\n Op 28 april opende Erdogan de aanval op Davutoglu. Die dag besliste de MYK, het uitvoerende comit\u00e9 van de AKP, om Davutoglu de autoriteit te ontnemen die hem in staat stelde lokale leiders van de partij te benoemen. Na de oprichting van de AKP in 2001 berustte deze bevoegdheid bij de MYK, om een jaar later naar Erdogan te gaan. Aanleiding tot de recente beslissing zou zijn dat Davutoglu geen adviezen van Erdogan volgde bij benoemingen. <\/p>\n De door 46 van de vijftig MYK-leden gesteunde en door Erdogan persoonlijk geautoriseerde beslissing werd genomen tijdens Davutoglus staatsbezoek aan Qatar. Na zijn terugkeer werd hij voor een voldongen feit geplaatst. Davutoglu probeerde tot een bespreking te komen met Erdogan, maar die weigerde en liet alleen weten dat het MYK-besluit niet veel voorstelde. Er bleef de zielige Davutoglu vervolgens geen andere keuze dan het document omtrent de voor hem nadelige beslissing te ondertekenen. <\/p>\n G\u00fcng\u00f6r<\/strong><\/p>\n Waarnemers meenden dat de volgende stap kon bestaan uit het aftreden van Davutoglu. De geruchten daarover laaiden een week eerder al op toen de nauw aan Erdogan verbonden columnist Nasuhi G\u00fcng\u00f6r tijdens een uitzending op een regeringsgezind Tv-kanaal zei dat het hoog tijd werd voor Davutoglu om op te stappen. G\u00fcng\u00f6r draaide er niet omheen en zei dat Davutoglu met zijn weerstand tegen een presidentieel systeem de vooruitgang van Turkije in de weg stond:<\/p>\n \u2018Davutoglu was belangrijk als buitenlandminister\u2026 Maar Turkije moet bevrijd worden van de dualiteit in de regeringsstructuur. Laat me er open over zijn, de situatie is onhoudbaar geworden door de heer Davutoglu. De AKP moet een nieuwe weg vinden.\u2019<\/em><\/p>\n Persoonlijke mening<\/strong><\/p>\n In AKP-kringen werden de woorden van G\u00fcng\u00f6r met haastige spoed uitgelegd als een \u2018persoonlijk mening.\u2019 Die woorden worden de laatste tijd vaker gebruikt wanneer een ongelukkig vallende uitlating tegengesproken moet worden. Gebeurde ook toen parlementsvoorzitter Ismail Kahraman onlangs zei dat het secularisme uit de grondwet geschrapt kon worden. Toen heette dat achteraf ook een \u2018persoonlijk mening\u2019. <\/p>\n Toch een verandering, want niet al te lang geleden werd doorgaans nog gezegd dat woorden \u2018verkeerd ge\u00efnterpreteerd\u2019 waren wanneer een uitspraak achteraf niet zo handig uitviel als aanvankelijk werd aangenomen. Bijvoorbeeld toen Erdogan nazi-Duitsland als voorbeeld noemde van een geslaagd presidentieel systeem. <\/p>\n De vaart waarmee getracht werd om G\u00fcng\u00f6rs woorden te ontkrachten was in ieder geval veelzeggend. Er werden geen halve maatregelen genomen, want kort daarna was de man zijn baan kwijt bij de regeringsgezinde krant Sabah. <\/p>\n Het was echter geen geringe opgave om waarnemers wijs te blijven maken dat er niets aan de hand was. Als G\u00fcng\u00f6r er zo over dacht was het immers goed mogelijk dat andere AKP\u2019ers er een soortgelijke \u2018persoonlijke mening\u2019 op na hielden. <\/p>\n Pelican Brief<\/strong><\/p>\n Kort na de tegen Davutoglu gericht beslissing van de MKYK verscheen een website op internet, waarvan de naam verwees naar de Amerikaanse film The Pelican Brief. De anonieme initiatiefnemer omschreef zich als \u2018iemand die bereid is zijn ziel op te offeren voor de chef.\u2019 Dat wil zeggen, voor Erdogan. <\/p>\n Op Pelican Brief komen de bekende samenzweringstheorie\u00ebn voor. Dat de wereld tegen Turkije samenzweert en dat alleen de \u2018chef\u2019 de natie kan beschermen. Nieuw is een frontale aanval op Davutoglu in dit kader. Hij wordt ervan beschuldigd een \u2018verrader\u2019 te zijn, omdat hij niet beantwoordde aan de verwachtingen van de \u2018chef\u2019. Door te collaboreren met het westen en de handlangers daarvan binnen de Turkse grenzen. En uiteraard door in gebreke te blijven ten aanzien van de invoering van een presidentieel systeem. <\/p>\n Pelican Brief illustreert Davutoglu\u2019s \u2018verraad\u2019 met het interview dat hij het door Erdogan gehate tijdschrift The Economist toestond, zijn contacten met bankiers in de VS, en met zijn pogingen een persoonlijke ontmoeting met de Amerikaanse president Barack Obama te arrangeren. Ook verwijt Pelican Brief dat Davutoglu de met de EU gesloten overeenkomsten (met name de recente afspraak over het versoepelen van visumregels voor naar Europa reizende Turken) als een persoonlijk succes weer te geven. <\/p>\n Tijdens zijn wekelijkse toespraak voor de leden van de AKP-fractie stond Davutoglu op 3 mei in bedekte termen stil bij Pelican Brief, waarbij hij over \u2018virtuele charlatans\u2019 en \u2018lasteraars\u2019 sprak. <\/p>\n Partijcongres<\/strong><\/p>\n Na het verschijnen van de website Pelican Brief ging het vervolgens erg snel. Op 4 mei sprak Erdogan met Davutoglu en kwam de MYK bijeen, waarna al snel berichten verschenen dat de AKP binnenkort een buitengewoon partijcongres zal beleggen. Een dag later werd bekendgemaakt dat dit congres op 22 mei plaats zal vinden en dat Davutoglu zich daar niet kandidaat zal stellen voor het leiderschap van de partij. <\/p>\n Kortom, het is gedaan met Davutoglu. Het nieuws kwam tot uiting in de waarde van Turkse lira. Die daalde abrupt.<\/p>\n Eerder werd al gespeculeerd over de opvolger van Davutoglu. Erdogans vertrouweling Binali Yildirim, de huidige transportminister, werd genoemd, maar ook Erdogans schoonzoon Berat Albayrak, die momenteel energieminister is. Daarnaast zouden vicepremier Numan Kurtulmus en justitieminister Bekir Bozdag in aanmerking komen voor het premierschap. <\/p>\n Bahceli<\/strong><\/p>\n Veel maakt het niet uit wie Davutoglu op gaat volgen. Erdogan zal er alles aan doen om herhaling te voorkomen van de vergissing die hij met hem beging. <\/p>\n Met het wegvallen van de hindernis die Davutoglu vormde komt een nieuwe fase in zicht van Erdogans streven naar absolute macht. Het enige dat blijft ontbreken is een nieuwe grondwet waar een presidentieel systeem in beschreven staat. <\/p>\n Het presidentieel systeem kan er op twee manieren komen. Zo is het mogelijk dat de leider van de extreemrechtse Partij van Nationale Beweging (MHP), Devlet Bahceli, zal besluiten om zijn steun toe te zeggen aan een nieuwe grondwet. Dat wil zeggen, in ruil voor toezeggingen over een keiharde aanpak van de Koerdische PKK. Bahceli staat echter onder druk van partijleden die naar zijn vertrek streven, maar dat kan alleen tijdens een partijcongres. <\/p>\n De tegenstanders van Bahceli stapten naar een rechtbank om een bijeenkomst van de partij af te dwingen. De rechter stemde daarin toe, maar Bahceli ging in beroep. Het is in Erdogans belang Erdogan dat Bahceli dit wint, want mocht hij van het toneel verdwijnen dan zullen zijn opponenten binnen de MHP waarschijnlijk niet instemmen met een nieuwe grondwet. <\/p>\n Nieuwe verkiezingen<\/strong><\/p>\n Het andere scenario bestaat uit nieuwe verkiezingen. Zeker als Bahceli leider van de MHP blijft zal die partij niet over de kiesdrempel van tien procent komen. Tel daar de twijfels bij op of de HDP deze barri\u00e8re weet te nemen, en een nieuwe grondwet wordt een fluitje van een cent voor Erdogan. <\/p>\n Verschillende AKP-prominenten spraken tegen dat er nieuwe verkiezingen in het verschiet liggen. Het is echter de vraag hoeveel hun ontkenningen waard zijn. Twee weken geleden werd nog een regeringsgezinde columnist ontslagen omdat hij het vertrek van Davutoglu suggereerde, maar nu is dat werkelijkheid. <\/p>\n Davutoglu lijkt zich in zijn lot te schikken en zei dat ontslag aanbieden \u2018niet zijn keuze is, maar wel een noodzakelijkheid.\u2019 Verder zei hij de president trouw te zullen blijven. Erdogan reageerde met de volgende woorden:<\/p>\n \u2018Gefeliciteerd, het is de persoonlijke beslissing van de premier.\u2019<\/em><\/p>\n Bekdil<\/strong><\/p>\n Hoe zal het verder gaan met Davutoglu?<\/p>\n De humoristische columnist Burak Bekdil doet zo nu en dan koddige voorspellingen over toekomstige krantenberichten. In november 2015 schreef hij het volgende bericht te verwachten voor 2023, het jaar waarin de Turkse Republiek zijn honderste verjaardag viert:<\/p>\n \u2018Zes voormalige ministers uit de regering van oud-premier Ahmet Davutoglu van december 2015 zijn aangehouden op beschuldiging van betrokkenheid bij G\u00fclens terrorismeorganisatie. Aanklagers zeiden dat de heer Davutoglu zelf ook wordt onderzocht in dit verband. Tijdens een aan de natie gerichte toespraak zei president Erdogan: \u201cAch mijn arme natie, we werden misleid, we werden verraden.\u2019\u201d<\/em><\/p>\n Destijds leek het nog vooral een grap van Bekdil, maar nu weten we dat een ieder die Erdogan voor de voeten loopt met de beweging rond imam Fethullah G\u00fclen geassocieerd kan worden. Dat gebeurde journalisten van een linkse krant en de leden van het Constitutioneel Hof, dus waarom zou een van verraad beschuldigde premier er voor gevrijwaard blijven? Wie de invoering van het presidentieel systeem hindert loopt Erdogan danig voor de voeten, zoveel is duidelijk. <\/p>\n