{"id":15748,"date":"2015-07-30T16:02:51","date_gmt":"2015-07-30T14:02:51","guid":{"rendered":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/?p=15748"},"modified":"2015-07-30T16:24:03","modified_gmt":"2015-07-30T14:24:03","slug":"het-koerdische-vredesproces-r-i-p-column","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/2015\/07\/30\/het-koerdische-vredesproces-r-i-p-column\/","title":{"rendered":"Het Koerdische vredesproces: R.I.P. (COLUMN)"},"content":{"rendered":"

\"garf<\/a><\/p>\n

Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Het in 2012 door de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) ge\u00efnitieerde Koerdische vredesproces leidde tot veel positieve reacties. Logisch, want roep na 35 jaar PKK-aanslagen en militair geweld \u2018vrede\u2019 en het moet raar lopen om geen bijval te krijgen. Ik ken een overtuigde medestander van de Republikeinse Volkspartij (CHP) die bereid was voortaan AKP te stemmen mocht die partij het klaarspelen een duurzame vrede te bewerkstelligen. Die hoop is ondertussen vervlogen, maar het zegt veel over de stemming van een paar jaar geleden. <\/p>\n

Toch waren er vanaf het begin ook sceptici, en het moet gezegd dat ik daartoe behoorde. Ik hoopte dat mijn pessimisme misplaatst was, want vrede staat voorop. Dat ik toch een slag om de arm hield kwam door mijn wantrouwen jegens de AKP en haar intenties. <\/p>\n

Tot 2007-2008 was ik gematigd enthousiast over de AKP, maar dat veranderde door het destijds onder die partij op gang gekomen Ergenekon-proces. Dat bij dit door de regering gesteunde tribunaal journalisten werden vervolgd op basis van vervalste bewijzen kon ik niet rijmen met de democratie die Turkije heet te zijn. <\/p>\n

Vervolgens gebeurde er niets dat mijn vertrouwen in de AKP kon herstellen. In plaats daarvan werden mijn bedenkingen alleen maar bevestigd door repressie via censuur en buitenproportioneel politiegeweld. <\/p>\n

Presidentieel systeem<\/strong><\/p>\n

Dat wantrouwen verklaart waarom ik me veel kon voorstellen bij kritische geluiden waarin de AKP het vredesproces aanging om de Koerden voor zich te winnen. Hun steun aan de partij moest een nieuwe grondwet mogelijk maken, waarmee de AKP nog meer macht naar zich toe kon trekken dan ze al had. Het streven van president Erdogan naar een presidentieel systeem, dat hem met veel volmachten tot een soort gekozen sultan zou maken, was daar een belangrijk onderdeel van. <\/p>\n

De AKP eiste veel, maar bood weinig. PKK-strijders moesten zich zo snel mogelijk terugtrekken van hun posities en hun wapens inleveren. Op zich niet verkeerd als het om het bereiken van vrede gaat, maar de AKP wilde in ruil daarvoor niet verder gaan dan culturele rechten voor de Koerden. Zelfs de meest lichte vorm van autonomie, via gedecentraliseerd bestuur, was uitgesloten. <\/p>\n

De ontwikkelingen sterkten mijn overtuiging dat ik het eerst allemaal moest zien gebeuren met het vredesproces voordat ik in alle euforie meeging. <\/p>\n

Kobani<\/strong><\/p>\n

Erdogans manoeuvre om de Koerden massaal voor de AKP te winnen liep vorig jaar vast in zijn catastrofale Syri\u00eb-beleid. Nadat de regering koeltjes en goedkeurend had toegezien hoe de Koerdische stad Kobani in Noord-Syri\u00eb door IS werd ingenomen, hadden veel Koerden het gehad met de AKP. <\/p>\n

Zelfs religieuze Koerden die eerder AKP stemden lieten de partij in de steek en stapten over naar de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP). Met die ontwikkeling geconfronteerd nam Erdogan voorafgaand aan de verkiezingen van 7 juni afstand van het vredesproces, in een poging stemmen bij de ultranationalistische Partij van de Nationale Beweging (MHP) los te peuteren. Aldus trachtte hij te voorkomen dat de AKP dusdanig stemmenverlies zou lijden dat de partij haar meerderheid in het parlement kwijtraakte. <\/p>\n

Het mocht niet baten, want de HDP haalde met 13 procent de kiesdrempel. Daarmee was het niet alleen gedaan met de jarenlange meerderheid van de AKP in het parlement, maar kwam ook een virtueel einde aan het vredesproces, dat nu op sterven na dood is. <\/p>\n

Immuniteit<\/strong><\/p>\n

Dwars door alle Koerdische frustratie over het vredesproces besloot de PKK om weer aanslagen te plegen. Een faliekant fout besluit, en niet alleen omdat geweld extreem zelden tot een positief gevolg leidt. Daarnaast verstevigt de PKK zo Erdogans argumenten om, voorafgaand aan de herverkiezingen waar hij op aanstuurt, wraak te nemen op de HDP. Het eerste signaal in die richting was de weigering van de AKP om de HDP uit te nodigen voor een bijeenkomst met de oppositiepartijen over de ontwikkelingen in Irak en Syri\u00eb. Daar bleef het echter niet bij.<\/p>\n

Erdogan wil de parlementaire immuniteit van HDP-volksvertegenwoordigers opheffen, zodat de weg vrij ligt naar hun vervolging. Ze lieten er bij de AKP geen gras over groeien, want de partij diende een strafklacht in tegen de HDP bij het Hoger Beroepshof (Yargitay), dat daarop een onderzoek begon.<\/p>\n

De beschuldiging is een oude bekende: \u2018banden met een terroristische organisatie.’ Niemand kan ontkennen dat de HDP banden heeft met PKK-kringen. Al is het maar omdat PKK-strijders en HDP-betrokkenen vaak uit dezelfde dorpen komen en elkaar daardoor kennen. Maar maakt dat de HDP ook medeplichtig aan de aanslagen van de PKK? Dat HDP-leider Selahattin Demirtas vorige week nog een beroep deed op de PKK om zich koest te houden wijst op het tegenovergestelde. <\/p>\n

Ironisch genoeg ontwikkelde de AKP tijdens de besprekingen in het kader van het vredesproces zelf banden met PKK via haar oprichter Abdullah \u00d6calan. De anti-Koerdische Partij van de Nationale Beweging (MHP) beschuldigde de AKP daar een paar maanden geleden ook nog van. Nu zul je MHP-leider Devlet Bahceli daar natuurlijk niet meer over horen, want hij vindt het maar al te mooi dat de AKP HDP-parlementari\u00ebrs wil vervolgen. De AKP kan dan ook op de steun van de MHP rekenen bij het opheffen van hun onschendbaarheid. <\/p>\n

Zelf zou Bahceli het liefst zien dat de HDP buiten de wet wordt geplaatst, maar de wijziging van de grondwet uit 2010 sluit dat uit. Die aanpassing kwam er in eerste instantie om de AKP te beschermen, maar nu kan Erdogan niet anders dan daaraan vast te houden. <\/p>\n

Burgeroorlog<\/strong><\/p>\n

Met de steun van de MHP is vervolging van de HDP-leiding echter een re\u00eble mogelijkheid. Geen best vooruitzicht als teruggedacht wordt aan wat in 1994 gebeurde. De onschendbaarheid van vier volksvertegenwoordigers van een voorloper van de HDP, de Democratische Partij (DEP), werd toen opgeheven, waarna zij tot gevangenisstraf van tien jaar kregen opgelegd. Dit was destijds een van de belangrijkste redenen waarom de PKK het geweld opvoerde, wat er zeker toe bijdroeg dat de burgeroorlog van destijds nog jaren voortduurde. Een dergelijke escalatie dreigt nu wederom. <\/p>\n

Erdogan & Co. zullen zich van dit gevaar weinig aantrekken. Met het oog op nieuwe verkiezingen geldt voor hen dat de HDP tegen iedere prijs afgebrand moet worden. Daartoe wordt alles uit de kast gehaald. Zo wil AKP-vicevoorzitter S\u00fcleyman Soylu om nog een andere reden dat de immuniteit van Demirtas eraan gaat. <\/p>\n

Demirtas zei voorafgaand aan de verkiezingen dat de AKP een \u2018fraudeteam\u2019 had geformeerd onder leiding van Soylu. Daarmee overschreed Demirtas volgens Soylu de \u2018grenzen van de vrijheid van meningsuiting.\u2019 <\/p>\n

Zo tracht de AKP dus nog een basis tot vervolging van Demirtas te cre\u00eberen. Als ze daar niet uitkijken komt de HDP-leider nog in een slachtofferrol terecht, wat zeker averechts kan uitwerken. Dat moet Erdogan als geen ander begrijpen. De vier maanden gevangenisstraf die hij in 1999 uitzat voor het citeren van een islamistisch getint gedicht speelde immers zeker een rol bij de opkomst van zijn AKP. <\/p>\n

Bahceli<\/strong><\/p>\n

Momenteel vinden er (nog) coalitiebesprekingen plaats tussen de AKP en de CHP. De kans dat die tot een nieuwe regering leiden wordt met het offensief van de AKP tegen de HDP echter nog kleiner dan ze al waren. Dat de CHP zich in een parlementaire commissie over de recente IS- en PKK-aanslagen aan de kant van de HDP schaarde, en zo tegenover de AKP en de MHP kwam te staan, is veelzeggend over de verhoudingen.<\/p>\n

Die verhoudingen tonen verder dat de afstand tussen de AKP en de MHP kleiner is geworden. Daarbij valt op dat het presidentieel paleis in Ankara onlangs door een aantal MHP-parlementari\u00ebrs werd bezocht. Zo leek een einde te zijn gekomen aan de (ook door CHP en HDP gevolgde) boycot van het controversi\u00eble bouwwerk door de MHP. <\/p>\n

Bahceli sprak dat laatste tegen. Volgens hem bezochten zijn partijgenoten het paleis als leden van het parlement en niet namens de MHP. Klonk weinig overtuigend en kan als een aanwijzing beschouwd worden dat Bahceli in tegenstelling tot eerder nu wel tot een coalitie met de AKP bereid is. Erdogan lijkt zijn zinnen echter nog altijd op nieuwe verkiezingen te hebben gezet. <\/p>\n

Laconiek<\/strong><\/p>\n

HDP-leider Demirtas reageerde laconiek op de onderneming van de AKP om zijn immuniteit op te heffen. Hij zei daar niet bang voor te zijn, stelde voor om de onschendbaarheid van alle tachtig leden van de HDP-fractie te be\u00ebindigen en daagde de andere partijen uit hetzelfde te doen. Dat was uiteraard aan de AKP gericht, waarmee duidelijk verwezen werd naar een mogelijk nieuw onderzoek over corruptie binnen die partij. Kort daarop diende de HDP daartoe ook een motie in binnen het parlement. Interessant om te zien hoe de MHP daarop zal reageren, want Bahceli zal de HDP niet willen volgen, al trok hij eerder fel van leer over de corruptie binnen de AKP. <\/p>\n

Verder liet Demirtas zich uitgebreid interviewen<\/a>, om daarbij PKK-aanslagen te veroordelen en zijn visie te geven op de mislukking van het vredesproces. Het begon volgens hem fout te gaan met de weigering van de AKP om een wettelijke basis te bieden voor het terugtrekken van de PKK-strijders, waarna de aanleg van nieuwe politieposten in Zuidoost Turkije voor meer argwaan aan Koerdische zijde zorgde. <\/p>\n

Volgens Demirtas gaf Erdogan het vredesproces de genadeslag. Toen de president merkte dat de AKP stemmen verloor aan de HDP, trok hij de stekker eruit. Erdogans eerder beschreven opstelling van voorafgaand aan de verkiezingen, waarbij hij met het ontkennen van het Koerdische probleem MHP-taal bezigde, illustreert dat Demirtas het in ieder geval op dit punt aan het rechte eind heeft. <\/p>\n

Vicepremier Yalcin Akdogan pareerde de volgende dag door de HDP verantwoordelijk te houden voor het falen van het vredesproces. De HDP offerde die kans op vrede naar zijn mening op om de kiesdrempel te halen en als partij tot het parlement door te dringen. Wanneer de HDP braaf het presidentieel systeem voor Erdogan had gesteund was er volgens Akdogan geen einde aan het vredesproces gekomen. Geen onverwachte uitspraken van Erdogans trouwe vazal. Dat het vredesproces zoals we dat de laatste jaren hebben gezien niet in aanmerking komt voor een herstart, staat echter als een paal boven water. <\/p>\n

Noodzaak<\/strong><\/p>\n

Tegelijkertijd is de noodzaak van een vredesinitiatief om Koerden en Turken voor nieuwe catastrofes te behoeden echter levensgroot. Maar dat moet dan een vredesproces worden waarbij vrede voorop staat en niet de ambities van Erdogan. <\/p>\n

Erdogan streven naar nieuwe verkiezingen is echter gebaseerd op het tegenovergestelde van vrede. Hij hoopt dat de AKP door chaos als gevolg van aanslagen en oorlog naar voren komt als de enige partij die stabiliteit kan bieden. Hij onderschat echter de wens onder de bevolking naar de vrede die hij de rug heeft toegekeerd. Daarom kan een herverkiezing ook neerkomen op een referendum over het vredesproces, waarbij Erdogan zich dan venijnig in de vingers snijdt.<\/p>\n

Als ik in de schoenen van Demirtas stond zou ik geen gelegenheid voorbij laten gaan om me van de PKK-aanslagen te distanti\u00ebren\u2026<\/p>\n

Foto: Peter Edel<\/p>\n

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)<\/strong><\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

Istanbul\/Peter Edel (COLUMN) – Het in 2012 door de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) ge\u00efnitieerde Koerdische vredesproces leidde tot veel positieve reacties. Logisch, want roep na 35 jaar PKK-aanslagen en militair geweld \u2018vrede\u2019 en het moet raar lopen om geen bijval te krijgen. Ik ken een overtuigde medestander van de Republikeinse Volkspartij (CHP) die […]<\/p>\n","protected":false},"author":3,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[12],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/15748"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/3"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=15748"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/15748\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":15751,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/15748\/revisions\/15751"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=15748"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=15748"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=15748"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}