![\"Gulen\"](\"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-content\/uploads\/Gulen.jpg\")
[Door Peter Edel\/Istanbul] – Door de mijnramp in Soma raakte het wat op de achtergrond, maar premier Erdogan verdrijft de volgelingen van imam Fethullah G\u00fclen nog altijd uit de Turkse staat. Aanvankelijk ging het hem vooral om justitie en politie, waar G\u00fclen veel invloed wist te verwerven, maar ook andere staatsinstanties komen aan de beurt. Zo ontkwam de aandelenbeurs in Istanbul een paar weken geleden evenmin aan Erdogans zuiveringswoede. <\/p>\n
Dat Erdogan de invloed aan banden wil leggen van een religieuze beweging die zich buiten het democratische proces bevindt, valt op zich te rechtvaardigen. Alleen neemt hij het niet zo nauw. Onlangs zei hij er geen probleem mee te hebben wanneer het een \u2018heksenjacht\u2019 wordt genoemd. Een beladen woord, dat doet denken aan de Amerikaanse McCarthy commissie in de jaren vijftig, toen het al verdacht was om een communistische overbuurman te hebben. <\/p>\n
Erdogan zal G\u00fclens naam nimmer noemen. In plaats daarvan spreekt hij consequent over de \u2018parallelle staat\u2019. Een paar weken geleden suggereerde hij dat de voorzitter van het Constitutioneel Hof, Hasim Kilic, daartoe behoort. <\/p>\n
Kilic was niet betrokken bij praktijken van G\u00fclens aanklagers, zoals het vervalsen van bewijs in de beruchte Ergenekon- en Balyozprocessen. Nee, Kilic maakte een einde aan de ban op Twitter, waarmee hij Erdogan aan de grondwet herinnerde. Dat is genoeg om door de premier tot de parallelle staat te worden gerekend. <\/p>\n
De parallelle staat wordt zo een verzamelnaam voor Erdogans tegenstanders. De daarin verpakte associatie met G\u00fclen is een vertekening van de werkelijkheid. Het protest rond Istanbuls Gezipark en de reactie op de mijnramp in Soma maakten op zich al duidelijk dat de kritiek veel breder is. Sterker, veel tegenstanders van Erdogan willen niets met G\u00fclen te maken hebben. <\/p>\n
Erdogan kan dan inspelen op parano\u00efde geesten met beweringen over een samenzwering, maar zijn bizarre theorie\u00ebn moeten vooral verhullen dat de kritiek een reactie is op een beleid waarin de fijnzinnigheden van een democratische rechtstaat ver te zoeken zijn. <\/p>\n
Stille G\u00fclen<\/strong> G\u00fclen zit niet lekker in zijn vel de laatste tijd. Hij delft niet alleen het onderspit tegen Erdogan. Daarnaast rommelt het binnen zijn beweging. De Amerikaanse G\u00fclenwatcher Aland Mizell constateert dat prominente \u2018fethullaci\u2019 het niet helemaal meer met elkaar eens zijn. <\/p>\n Ilhan Isbilen, een volgeling van G\u00fclen die eerder in het parlement zat voor de AKP, maar daar nu als onafhankelijk lid rondloopt, staat volgens Mizell tegenover Abdullah Aymaz. Deze columnist van G\u00fclens krant Zaman, en naar verluidt de nummer twee binnen de beweging, vindt steun bij Naci Tosun, een hoge ome bij Kaynak, de nauw aan de G\u00fclenbeweging verbonden producent van schoolmateriaal. <\/p>\n \u00d6zdemir<\/strong> Veren<\/strong> Corakli<\/strong> Selim Corakli, die een G\u00fclenkrant in Macedoni\u00eb begon en jarenlang bij tal van geledingen van de beweging betrokken was, brak eveneens met G\u00fclen. Hij klapte uit de school over G\u00fclens manipulaties, over diens lust naar macht en over de geheimzinnigheid rond de doelstellingen van de beweging.<\/p>\n Keles<\/strong> Opvallend die verwijzing van Keles naar de CIA. Omdat de eerder genoemde oud-volgeling Nurettin Veren ook al over banden tussen G\u00fclen en de CIA sprak. Is ook het een en ander voor te zeggen. Zoals twee vooraanstaande oud-medewerkers van de CIA onder G\u00fclens Amerikaanse pleitbezorgers. En de overlappende belangen van G\u00fclen en de CIA in Centraal-Azi\u00eb gedurende de jaren negentig. <\/p>\n Als ik daar over schrijf kan ik in NRC Handelsblad lezen dat ik volgens oud-Europarlementari\u00ebr en G\u00fclensympathisant Joost Lagendijk aan een obsessie lijdt over de CIA. Kennelijk hebben oud-volgelingen van G\u00fclen daar ook last van. Vreemd toch\u2026<\/p>\n Uitleveringverzoek<\/strong> Erdogan zegt G\u00fclen graag in Turkije te willen hebben, maar ik vraag me af of hij daar wel echt garen bij zou spinnen. Conservatief-religieuze Turken kunnen weer erg onder de indruk van G\u00fclen raken als hij naar het vaderland terugkeert. Als een kind dat niet meer in Sinterklaas gelooft, maar dat opeens weer wel doet als de goedheiligman zijn voet aan wal zet. <\/p>\n Het zal zeker niet voor iedere AKP-stemmer opgaan, maar toch. Velen onder hen hebben G\u00fclen jarenlang als de Mahdi (soort islamitische messias) vereerd en dat maakt Erdogan niet zomaar ongedaan. Veelzeggend vond ik een uitspraak van een Anatolische ondernemer. Hij zei met zijn hoofd op Erdogan te stemmen, maar ook dat zijn hart nog altijd bij G\u00fclen ligt.<\/p>\n Aghia Sophia<\/strong> Leden van de ultranationalistisch-islamistische Grote Eenheidspartij (BBP) demonstreerden voor de Hagia Sophia omdat ze er graag willen bidden, wat lastig gaat tussen al die toeristen. Ook vicepremier B\u00fclent Arinc van de AKP zei enige tijd geleden te hopen dat de Hagia Sophia weer een moskee wordt, maar de AKP heeft momenteel andere zorgen. <\/p>\n Dat Hami Yilidrim er onlangs een ballonnetje over opliet kan begrepen worden als een charmeoffensief van G\u00fclen in de richting van conservatief Turkije. Lijkt op het eerste gezicht weinig voor te stellen, maar zoals ik eerder al schreef zijn niet alle AKP-stemmers G\u00fclen vergeten. <\/p>\n Nederland<\/strong> Maar niet getreurd, want er zit een meevaller aan te komen voor de Nederlandse fethullaci. Een nieuw, in opdracht van de regering uitgevoerd onderzoek, zou wel eens mild uit kunnen vallen. Dat wil zeggen, het zou een herhaling kunnen worden van het onderzoek dat Martin van Bruijnessen eerder naar de beweging deed. <\/p>\n Toen hoorden we Erdogan daar niet over, maar er is veel veranderd. Goed, het is mogelijk dat het Erdogan weinig kan schelen dat in het kleine Nederland een relatief positief onderzoeksrapport over de beweging van zijn aartsvijand verschijnt. Maar de G\u00fclenbeweging werd alleen in Nederland een politieke kwestie. Dat valt op, ook in Ankara. <\/p>\n Peter Edel\/Istanbul <\/p>\n
\nG\u00fclen houdt zich ondertussen stil, heel stil zelfs. Drie maanden geleden slingerde hij nog regelmatig woedende uitspraken over Erdogan de wereld in. Tot en met een vervloekinggebed aan diens adres aan toe. Maar niets van dat alles meer. <\/p>\n
\nG\u00fclen krijgt meer te verduren. Een groep studenten van Said Nursi, de islamgeleerde op wiens opvattingen zijn religieuze ideologie is gebaseerd, doet ook al moeilijk. Zij presenteerden een persverklaring waarin G\u00fclen verweten werd de boeken van Nursi te hebben aangepast. Kemalettin \u00d6zdemir, de zoon van Said \u00d6zdemir, een oud-student van Nursi, verliet de G\u00fclenbeweging. <\/p>\n
\n\u00d6zdemir is niet de enige. Meer prominente volgelingen laten G\u00fclen in de steek. Langer geleden deed Nurettin Veren dat al. Nadat G\u00fclen in de VS was beland, had Veren bezwaren en wilde hij G\u00fclen spreken. De imam ging daarbij uit zijn dak van woede. Hij wilde Veren met een stok te lijf gaan en riep op om hem te vermoorden. Althans, dat schreef de Turkse journalist Ahmet Sik in zijn geruchtmakende boek Het leger van de imam. <\/p>\n
\nZoals ik enige tijd geleden al constateerde, hield G\u00fclens ooit zo trouwe adjudant Latif Erdogan het ook voor gezien. Dat hij sindsdien zijn woordje doet op AKP-gezinde televisiekanalen is pijnlijk voor G\u00fclen.<\/p>\n
\nOok Ahmet Keles liet G\u00fclen zijn rug zien. Vijfentwintig jaar lang was hij een van G\u00fclens meest trouwe volgelingen. Naar eigen zeggen doneerde hij de verlovingsring van zijn vrouw en het spaargeld van zijn kind aan de beweging toen die het Tv-kanaal Samanyolu begon. In recente verklaringen legt Keles veel uit over de hi\u00ebrarchische structuur van de beweging. Ook noemde hij de Amerikaanse inlichtingendienst CIA. Volgens Keles haalde de CIA G\u00fclen naar de VS. <\/p>\n
\nErdogan verzocht Washington om G\u00fclens uitlevering. Bestaat geen kans op; vindt de Amerikaanse machtselite G\u00fclen veel te aardig voor. Daar zal men het hoogst vermakelijk hebben gevonden dat Erdogan zo door hem getreiterd werd met aantijgingen over corruptie (waarmee nog niet gezegd is dat G\u00fclen in dit verband in opdracht van de VS handelde). <\/p>\n
\nWat kan G\u00fclen doen om zijn aanspraak op de ultrareligieuze Turken te herbevestigen? De uit de AKP vertrokken parlementari\u00ebr en G\u00fclenvolgeling Hami Yildirim stelde onlangs voor om van de beroemde Hagia Sophia in Istanbul weer een moskee te maken. Het impostante bouwwerk was in het Byzantijnse Rijk een kerk, waarna de Ottomanen er een moskee van maakten. In de jaren dertig werd het een museum, wat het tot op heden is. <\/p>\n
\nIn ieder geval stapelen de problemen zich op voor G\u00fclen. Niet alleen in Turkije en binnen zijn eigen gelederen, maar ook een beetje in Nederland, waar in de Tweede Kamer wantrouwen blijft bestaan over zijn beweging. <\/p>\n