{"id":11331,"date":"2012-07-26T13:20:13","date_gmt":"2012-07-26T11:20:13","guid":{"rendered":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/?p=11331"},"modified":"2012-07-26T13:20:13","modified_gmt":"2012-07-26T11:20:13","slug":"ramadan-in-istanbul","status":"publish","type":"post","link":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/2012\/07\/26\/ramadan-in-istanbul\/","title":{"rendered":"Ramadan in Istanbul"},"content":{"rendered":"

\"\"[Door Peter Edel\/Istanbul]<\/em> – Toen ik nog maar kort in Istanbul woonde keek ik er naar uit om de ramadan (\u2018ramazan\u2019 in het Turks) mee te maken. Ik stelde me daar veel van voor, maar het werd een beetje ontnuchterende ervaring. In de avonduren waren de minaretten van de moskee\u00ebn verlicht, maar veel verschillen leken er verder niet te zijn. De winkels openden op tijd, het openbaar vervoer hield zich aan de reguliere dienstregeling en iedereen ging normaal naar zijn werk. Naarmate ik langer in Istanbul woonde vielen meer verschillen op.<\/p>\n

Ik merk het wanneer ik een stukje fiets. Dat doe ik regelmatig, om te voorkomen dat ik dichtgroei achter de computer. Istanbul is een erg fietsonvriendelijke stad, waardoor ik nog steeds maar een geschikte route ken. Daar ben ik ondertussen een bekende verschijning. Met mijn fietskleding, helm en een fiets zo rood als de brandweer val ik op als een Bosjesman in Groenland. Verkopers van sesambroodjes (\u2018simit\u2019) begroeten me iedere keer als ik langskom, maar tijdens de ramadan schitteren ze door afwezigheid.<\/p>\n

Mijn route voert langs zee. Op de stranden zag het verleden week nog zwart van de mensen, terwijl de talloze barbecues samen hun eigen gaatje in de ozonlaag leken te veroorzaken. Tijdens ramadan is het strand echter een no-go zone voor vrome moslims. Zwemmen is al helemaal taboe, je zou eens water in je mond krijgen. Dat wil niet zeggen dat er nu helemaal niemand in de zon ligt, maar de bezettingsgraad is tot onder een procent teruggelopen. \u2018Daar liggen de ongelovigen\u2019, denk ik wanneer ik aan het handjevol badgasten voorbij fiets. Overdreven natuurlijk, want het valt niet uit te sluiten dat zij wel degelijk geloven en dat het alleen zo is dat de ramadan niet binnen hun persoonlijke interpretatie van het geloof valt. Aan de andere kant zullen fundamentalisten hen wel degelijk als ongelovigen betitelen.<\/p>\n

Ramadan kan ook tot veel drukte leiden. Ga op zondagavond maar eens naar de Blauwe moskee in de oude stad van Istanbul. Duizenden moslims trekken daar die dag naartoe voor de iftar-maaltijd, de maaltijd waarmee het vasten na zonsondergang wordt onderbroken. Rond de Blauwe moskee verreist ieder jaar weer een enorme markt, met vooral veel eettentjes. Overdag doen die uit de aard van de zaak weinig zaken, maar de avonduren compenseren. Op het gras zittend wacht iedereen tot uit de moskee de oproep tot het gebed klinkt. Dat markeert het punt waarop de zon ondergaat en het vasten wordt onderbroken. Vooraf had ik daar een verkeerd beeld van. Ik verwachtte een plotselinge schranspartij, maar niets van dat alles. Eerst drinkt men een glaasje water en eet een adel. Pas daarna gaat men in een rij staan om een broodje d\u00f6ner te kopen. De manier waarop dat gaat wekt geen moment de indruk dat men al vijftien uur niet gegeten en gedronken heeft. Alles gaat met een controle die kenmerkend is voor de ramadan in Turkije.<\/p>\n

Deze collectieve oefening in zelfdiscipline dwingt op een of andere manier respect bij me af. Ik kan me ook voorstellen dat het heilzame psychologisch effecten heeft om op deze manier doorzettingsvermogen te betrachten. Over de fysieke consequenties van vijftien uur niet drinken bij hoge temperaturen is het laatste woord nog niet gezegd, maar daarover zal ik hier maar geen discussie aanzwengelen. Vast staat dat dit niet de eenvoudigste ramadan is. Het jaarlijkse hoogtepunt van de islam overlapt deze keer de weken tussen 24 juli en 24 augustus. De oude Egyptenaren associeerden deze periode met de \u2018hondster\u2019 Sirius, waardoor ook nu nog van \u2018hondsdagen\u2019 wordt gesproken. Er worden de heetste dagen van het jaar mee bedoeld. In Nederland merk je daar niet zoveel van, maar in Turkije des te meer. Natuurlijk zijn de omstandigheden bepalend. Voor een landarbeider in Centraal-Anatoli\u00eb zal het moeilijker zijn om vijftien uur niet te drinken dan voor iemand in een kantoor met airco in Istanbul. Het blijft hoe dan ook een hele opgave. Volgens een kennis, die ieder jaar weer naar de ramadan lijkt te verlangen, valt het reuze mee. \u2018De eerste dagen is even doorbijten, maar daarna ben je er aan gewend\u2019, zegt hij. Ik weet niet of ik het mij zo eenvoudig zou vallen. Veel zin om het te proberen heb ik eerlijk gezegd niet.<\/p>\n

Hoewel verreweg de meeste Turken islamitisch zijn ken ik er veel die zich niet geheel, of zelfs helemaal niet aan de regels van de ramadan houden. In tegenstelling tot in veel andere islamitisch geori\u00ebnteerde landen leidt het in Turkije niet tot consequenties om daar openlijk voor uit te komen. Hoewel het er aanmerkelijk minder druk is dan de rest van het jaar zijn fastfoodrestaurants bijvoorbeeld normaal geopend overdag. Hier manifesteert zich de voor Turkije typerende scheiding tussen geloof en openbaar leven. Nog wel ben ik geneigd te denken. Want met een regering die haar religieuze ori\u00ebntatie in toenemende mate voorop plaatst en individuele vrijheden steeds meer ondergeschikt maakt aan de dwang van het collectief, moet je maar afwachten wat er voor de toekomst in het verschiet ligt. Vooralsnog is al dan niet vasten tijdens de ramadan in Turkije echter nog een persoonlijke beslissing.<\/p>\n

Een bepaalde sociale dwang is er echter wel degelijk. Als je doorvraagt blijkt er ook onder hen die op het eerste gezicht overal maling aan lijken te hebben, en gewoon overdag eten en drinken, een bepaalde vorm van gewetenswroeging te zijn. Ik heb een scala uitvluchten gehoord. Te hard moeten werken, is de meest gehoorde. Wat ook vaak voor komt is dat het men het vasten tot een of hooguit een paar dagen beperkt. Ik ken er ook die de ramadan interpreteren als een periode waarin geen alcohol wordt gedronken.<\/p>\n

Aan vrijwel niemand gaat de ramadan volledig voorbij. De oproep is de islam om tijdens de \u2018heilige maand\u2019 een deel van het bezit aan de armen te schenken is in Turkije evenmin een offici\u00eble verplichting. Toch geeft een overweldigende meerderheid er gevolg aan. Dat kan heel eenvoudig, door geld te storten op een daartoe bestemd bankrekeningnummer. Hoewel ik geen moslim ben, kan ik hier niets verkeerds in herkennen. Integendeel zelfs. Bovendien is het erg nodig. Want hoewel Turkije in economisch opzicht stevig in de lift zit, heerst er nog altijd veel armoede.<\/p>\n

Het is mogelijk om een wat meer persoonlijke invulling te geven aan het voorschrift om aan de armen te schenken. Daartoe bieden supermarkten dozen aan met een hoeveelheid essenti\u00eble levensmiddelen. Ook aan die dozen merk je dat het ramadan is. Een paar jaar geleden kocht ik er samen met mijn vrouw een. Kort daarvoor hadden we een echtpaar met een niet gering aantal kinderen ontmoet in Sulukule. In deze wijk van Istanbul, waar vooral veel zigeuners wonen, proef je de armoede op straat. Het stel was hun huis kwijtgeraakt, leefde noodgedwongen in een tent en had de grootste moeite om hun kroost te eten te geven. Het was hartverscheurend om te zien en toen de ramadan naderde bedacht ik me onmiddellijk dat ik hen zo\u2019n doos uit de supermarkt wilde geven. Toen we in Sulukule kwamen was het gezin echter verdwenen. Waar ze zijn gebleven heb ik nooit ontdekt. Hopelijk vonden ze ondertussen weer een huis. Hun tent stond er nog wel, maar er zat een ander gezin in. Dat leek het al even moeilijk te hebben, waardoor we niet lang naar een vervangende bestemming voor onze doos hoefden te zoeken. Men keek aanvankelijk wel even vreemd, maar dat duurde niet lang.<\/p>\n

Ik begon dit stuk met een beschrijving van de rust op Istanbuls stranden tijdens de ramadan. Omdat men zoveel mogelijk thuis blijft tijdens die vier weken, is het ook op andere plaatsen rustiger dan gebruikelijk in het anders zo hectische Istanbul. Ook de wegen zijn minder druk bezet, waardoor het veel korter duurt om per auto of bus bestemmingen buiten de stad te bereiken. Strikt genomen een perfecte periode om op vakantie te gaan. Veel beter in ieder geval dan het erop volgende suikerfeest, wanneer het juist overal extra druk is. Verleden jaar besloot ik daarom om er een paar dagen voor het einde van de ramazan op uit trekken. Ik kwam terecht in een klein dorpje 500 kilometer oostelijk van Istanbul, niet ver van de Zwarte Zee. In het pension waar ik overnachtte was het muisstil. Tot ik ver voor zonsopkomst door een enorm lawaai recht overeind in mijn bed zat. Dit moest een allesvernietigende aardbeving zijn, het kon niet anders. Al snel realiseerde ik me dat onder het raam iemand als een bezetene op een trommel sloeg. Mijn vrouw vertelde me dat dit een gebruik was. Om de bevolking voorafgaand aan het vasten te wekken, zodat men aan de ochtendmaaltijd kan beginnen. Kennelijk iets dat zijn oorsprong kent in de tijd waarin de wekker nog niet was uitgevonden. In de wijk van Istanbul waar ik woon is deze traditie in onbruik geraakt, maar in de provincie leeft het nog volop. Hoort bij de charme van de ramadan, al blijven dat soort zaken wennen voor een West-Europese buitenlander in dit land.<\/p>\n

Peter Edel\/Istanbul <\/p>\n

Van Peter Edel verscheen onlangs De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (Uitgeverij EPO, Antwerpen).<\/p>\n

Volg Peter Edel op twitter<\/a>.<\/em> <\/p>\n","protected":false},"excerpt":{"rendered":"

[Door Peter Edel\/Istanbul] – Toen ik nog maar kort in Istanbul woonde keek ik er naar uit om de ramadan (\u2018ramazan\u2019 in het Turks) mee te maken. Ik stelde me daar veel van voor, maar het werd een beetje ontnuchterende ervaring. In de avonduren waren de minaretten van de moskee\u00ebn verlicht, maar<\/p>\n","protected":false},"author":1,"featured_media":0,"comment_status":"open","ping_status":"open","sticky":false,"template":"","format":"standard","meta":{"footnotes":""},"categories":[28],"tags":[],"_links":{"self":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11331"}],"collection":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts"}],"about":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/types\/post"}],"author":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/users\/1"}],"replies":[{"embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/comments?post=11331"}],"version-history":[{"count":2,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11331\/revisions"}],"predecessor-version":[{"id":11334,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/posts\/11331\/revisions\/11334"}],"wp:attachment":[{"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/media?parent=11331"}],"wp:term":[{"taxonomy":"category","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/categories?post=11331"},{"taxonomy":"post_tag","embeddable":true,"href":"https:\/\/www.turksnieuws.nl\/wp-json\/wp\/v2\/tags?post=11331"}],"curies":[{"name":"wp","href":"https:\/\/api.w.org\/{rel}","templated":true}]}}