Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Eind vorige week nam de burgemeester van Istanbul, Kadir Topbas, ontslag. Zo te zien niet omdat hij dat zelf graag wilde.
Er waren al aanwijzingen over fricties tussen Topbas en de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Toch kwam het ontslag als een verrassing, omdat aangenomen werd dat hij van het toneel zou verdwijnen door zich in 2019 niet voor herverkiezing beschikbaar te stellen.
Oorzaken
Over de reden van Topbas’ vertrek bestaan meerder lezingen. Er worden verbanden gelegd met bouwprojecten die hij wilde blokkeren. Zijn partijgenoten van de AKP in de gemeenteraad keerden zich daartegen, waartoe zij naar verluidt werden aangezet door de hogere echelons van de regeringspartij. Met dit laatste wordt gesuggereerd dat er in werkelijkheid andere oorzaken waren waarom Topbas het dringende verzoek ontving om zijn ontslag in te dienen.
Een van de gesuggereerde oorzaken is dat hij verantwoordelijk wordt gehouden voor het verlies aan aanhang in Istanbul voor de AKP, zoals dat eerder dit jaar naar voren kwam in de uitslag van het referendum over de invoering van een presidentieel systeem. President Erdogan voelde zich zwaar geraakt door de terugslag in de stad waar hij eind vorige eeuw zelf burgemeester was.
Kavurmaci
Er speelt echter meer, want een voor Topbas pijnlijk punt is dat zijn schoonzoon, Ömer Faruk Kavurmaci, tot twee keer is gearresteerd vanwege betrokkenheid bij Tuskon, de ondernemersorganisatie van de beweging rond imam Fethullah Gülen. Dat weegt zwaar, want volgens de AKP was Gülen het brein achter de mislukte staatsgreep van 15 juli 2016.
Dat Kavurmaci, nadat hij de eerste keer gearresteerd was, op vrij voeten kon komen, werd toegeschreven aan de politieke invloed van Topbas. Bij de tweede arrestatie van Kavurmaci kon Topbas echter niets meer voor hem doen.
Fatih Tezcan
Zelf is Topbas niet beschuldigd van banden met de Gülen-beweging. Althans niet direct, want er zijn in dit verband wel degelijk aanwijzingen verschenen in de Turkse media. Volgens een eerder dit jaar verschenen column van de pro-AKP publicist Fatih Tezcan onderhield Topbas via zijn schoonzoon contacten met volgelingen van de imam over de verkoop van land voor onroerend goedprojecten.
Dat wil zeggen, na december 2013, de maand waarin aanklagers in dienst van Gülen een corruptieschandaal rond de AKP onthulden. Daarmee sloeg het eerder ontstane conflict tussen Erdogan en Gülen om in een regelrechte oorlog. Contacten met de Gülen-beweging werden na die tijd een doodzonde voor Turken in het algemeen, maar voor politici van de AKP in het bijzonder.
Ahmet Takan
Verder is het artikel van de journalist Ahmet Takan in de krant Yenicag van februari dit jaar. Takan schreef op basis van door een hooggeplaatste ambtenaar afgelegde verklaringen over twee burgemeesters die naar aanleiding van een onderzoek door de politie en de nationale inlichtingendienst MIT werden aangehouden.
Beide zouden daarbij zijn geconfronteerd met bewijzen over banden met de Gülen-beweging en de gelegenheid hebben gekregen om vele miljoenen dollars af te dragen in ruil voor hun vrijheid. Naast de naam van de burgemeester van Ankara, Melih Gökcek, werd die van Topbas destijds in dit verband gefluisterd.
Als wat Takan in februari schreef klopt, kan wellicht tot de conclusie worden gekomen dat het door Topbas afgedragen vermogen hem uiteindelijk niet heeft kunnen beschermen.
Abdullah Gül
Takan werd destijds zeker serieus genomen. Niet in de laatste plaats omdat hij als voormalig adviseur van oud-president, en medeoprichter van de AKP, Abdullah Gül zeker niet de reputatie kent van een wilde samenzweringstheoreticus.
Dezelfde Ahmet Takan schreef vorige week overigens in een column dat Gül aan ‘een serieuze terugkeer’ binnen de Turkse politiek werkt. Dat wil zeggen, met een nieuwe partij. Daar zal Erdogan niet verheugd over zijn, bevreesd als hij is voor het verlies van rechtse stemmers. Eerder kondigde Meral Aksener, de dissidente van de rechtse Partij van de Nationale Beweging (MHP), al aan met een eigen partij het politieke strijdtoneel te zullen betreden. De volgende verkiezingen beloven zo zeker spannend te gaan worden…
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
