Protest tegen reclamespotje snoepgigant kent voorgeschiedenis (COLUMN)

0
20

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Sinds de mislukte staatsgreep van vorig jaar staat Turkije op scherp, en in de aanloop naar het referendum op 16 april alleen maar scherper. Onder deze omstandigheden wordt een muis al snel een olifant.

Een van die muizen is een ter gelegenheid van 1 april gemaakt reclamespotje van de snoepgigant Ülker. Gaat over een jongetje dat wraak wil nemen op zijn pesterige oudere broer. Een olifant werd het toen het thema wraak in het spotje verbonden werd aan de couppoging, en aan veronderstellingen dat tegenstanders van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) nogmaals een poging willen doen om de macht over te nemen.

Een woedende menigte verzamelde zich bij het huis van president Erdogan in Istanbul. Beetje vreemd dat men niet naar een vestiging van de Yildiz-holding trok, waar Ülker deel van uitmaakt. Zo gaat het toch doorgaans bij protesten. Op deze manier wekte het de indruk alsof tegen Erdogan werd geprotesteerd, al was dat dus niet het geval.

Verklaring

In het kader van het protest werden chocoladerepen aan een touwtje opgehangen en ging het mes in koekjes. Verder werd gesproken over subliminal messages in het reclamespotje en een verband met Fethullah Gülen, de imam die door de AKP verantwoordelijk gehouden wordt voor de couppoging.

Yildiz/Ülker-baas Murat Ülker wist van de prins geen kwaad en sprak van een ‘samenzwering’, waarna zijn onderneming een verklaring afgaf:

‘De betekenis van het reclamespotje voor 1 april is opzettelijk met verkeerde intenties geïnterpreteerd. Het gaat over een vriendelijke competitie tussen familieleden, vooral tussen broers en zusters. Het heeft niets te maken met onderwerpen waar op de sociale media over wordt gediscussieerd.’

Wie het initiatief nam tot de ophef is onduidelijk. Het kwam echter niet zomaar uit de lucht vallen. Zoveel is duidelijk, want AKP-kringen kozen Ülker namelijk al eerder tot doelwit.

November

Op 17 november jl. verscheen een artikel van mijn hand op Turksnieuws waarin ik onder andere schreef dat de regering de economische groei tracht te stimuleren met meer overheidsuitgaven. Ik legde een verband tussen deze extra bestedingen en de opbrengst uit de verkoop van ondernemingen die door de overheid geconfisqueerd zijn omdat van de eigenaren wordt aangenomen dat ze aan de kant staan van de Gülen-beweging. Ik schreef het volgende:

‘Er zwemmen echter nog een paar grote vissen rond die gevangen kunnen worden. Vissen die vooralsnog niet met de Gülen-beweging in verband werden gebracht, maar recentelijk wel in dat verband worden genoemd. Een zo’n vis is de Yildiz-groep, die de snoepgigant Ülker beheert. Ülker is het laatste decennium berengroot geworden, met de aankoop van onder andere grote namen als Godiva en United Biscuits.

De columnist Dilek Güngor suggereerde in de regeringsgezinde krant Sabah dat Yildiz geheime aandelen heeft in een grote, tot de Gülen-beweging behorende onderneming. Yildiz ontkent en er loopt ook nog geen justitieel onderzoek naar de groep in verband met banden met de Gülen-beweging, maar Güngor wekt de indruk dat dit slechts een kwestie van tijd zou kunnen zijn.

De aanval wordt op alle fronten op Yildiz geopend. In de al even regeringsgezinde krant Star schreef Erdogans adviseur, Yigit Bulut, een column onder de titel ‘Zij die hun kinderen liefhebben moeten dit lezen’. Volgens Bulut worden bij de productie van chocolade en koekjes kankerverwekkende stoffen gebruikt. Ülker noemde hij niet, maar dat veranderde toen zijn artikel werd overgenomen door Duvardibi.tv, een door medestanders van Erdogan gerunde website die eerder AKP-politici aanviel die door de president als hinderlijk worden beschouwd. Zoals voormalig premier Davutoglu en oud-president Gül. Op Duvardibi kreeg het artikel van Bulut opeens ‘Bescherm je kinderen tegen Ülker’ als titel mee.

Aan de religieuze affiniteit van de Yildiz-groep kan het niet liggen. Toen seculier-nationalistische militairen in de jaren negentig van leer trokken tegen islamitische georiënteerde ondernemers behoorde Yildiz tot hun doelwitten.

Een anoniem gebleven bankier in Londen waar de columniste Amberin Zaman mee sprak suggereerde dat Yildiz zich volgens Erdogan onvoldoende ondergeschikt opstelt in zijn richting. Daarmee zijn banden met de Gülen-beweging feitelijk al bewezen in Turkije anno 2016 en loopt een onderneming het risico een prooi te worden.’

Marges

In de tussenliggende tijd is geen procedure tegen YildizÜlker op gang gekomen en bewijzen voor betrokkenheid van de onderneming bij de Gülen-beweging zijn niet geleverd. En dan zien we nu dus plotseling veel commotie over een reclamespotje van deze onderneming. De columnist Ahmet Hakan vroeg zich af waarom samenzweerders langs die weg signalen zouden geven over een ophanden zijnde staatsgreep en waarom een grote onderneming dergelijke risico’s zou nemen.

Ülker lijkt zich vergist te hebben in de marges waarbinnen nog bewogen kan worden in Turkije. Die zijn in het algemeen erg smal, maar gezien de geldnood van een regering die de schijn van een florerende economie op wil houden zeker ook voor ondernemingen waarvan de eigenaren zich niet voor de volledige honderd procent hebben onderworpen.

Tenslotte dient vermeld te worden dat Erdogan en Yildiz/Ülker geen onbekenden van elkaar zijn. In de jaren negentig distribueerde een onderneming waar Erdogan aandelen in had producten van Yildiz/Ülker.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here