De multifunctionele noodtoestand; proost! (COLUMN)

2
14

swiss-army-knife-images

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Na de mislukte staatsgreep van 15 juli jl. werd de noodtoestand afgekondigd in Turkije. Volgens justitieminister Bozdag zou het waarschijnlijk niet lang duren; met een week of zes was het voorbij, zei hij.

Moody’s

Bozdag zat er glad naast, want op 3 oktober maakte vicepremier Kurtulmus bekend dat de noodtoestand met nog eens drie maanden verlengd wordt. Dat zei hij een week nadat kredietbeoordelaar Moody’s het vonnis over de Turkse economie had bijgesteld naar de gevreesde junk rate, waarbij politieke instabiliteit en twijfels onder investeerders als oorzaken werden genoemd.

Premier Yildirim zei dat hij zich er niet over op kon winden, hij vond het oordeel van Moody’s niet zo belangrijk. De economie groeit en daarmee was de kous af voor hem. Bij de aard van die groei stond hij niet stil.

President Erdogan gooide het over een andere boeg. Hij beschuldigde Moody’s van corruptie en stelde dat een positief oordeel van de kredietbeoordelaar een kwestie van betalen is.

Verder was bij de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) de bekende mantra hoorbaar over de grote wereldsamenzwering tegen Turkije, waar Moody’s ook deel van uit zou maken.

Rouwadvertentie

Niemand bij de AKP legde een verband met het economiebeleid. Zoals het uitblijven van de door investeerders (en ook door vicepremier en economiesupervisor Simsek) verlangde economische hervormingen.

Nadat de verlenging van de noodtoestand bekend was geworden, zei Erdogan dat die van hem wel langer dan een jaar mag duren. Om alle mollen van de voor de voor de couppoging verantwoordelijk gehouden Gülen-beweging uit de staat te verwijderen is een langer durende noodtoestand wellicht ook noodzakelijk. Want het is geen wilde veronderstelling dat de imam daar nog heel wat volgelingen heeft zitten. Volgelingen die zich in tegenstelling tot geestverwanten wel afdoende wisten te camoufleren.

Aan de andere kant, hoe zal het oordeel van Moody’s er na een jaar noodtoestand uitzien? Plaatst de kredietbeoordelaar dan een rouwadvertentie over de Turkse economie? Want lager dan de junk rate kan niet.

Hoe dan ook, de Turkse Lira maakte een duik nadat Erdogan zijn wensen had uitgesproken over een aanmerkelijk langere noodtoestand. Die staat nu voor het eerst sinds de korte val na de couppoging weer lager dan drie ten opzicht van de dollar.

Ondertussen vraagt de columnist Cengiz Candar zich af of de noodtoestand misschien wel de norm gaat worden als het aan Erdogan ligt. Zoals de zomertijd onlangs een permanente toestand werd voor Turkije om een psychologische afstand naar de EU aan te leggen.

Swiss Army Knife

Los van de vraag hoe lang het gaat duren, is de noodtoestand in ieder geval zo multifunctioneel als een Swiss Army Knife. De hoofdfunctie kan dan bestaan uit het mes waarmee de Gülen-beweging uit de staat en de samenleving wordt weggesneden, maar er zijn meer functies.

De noodtoestand is daarnaast bruikbaar om academici en leraren te ontslaan, journalisten te arresteren, Koerdische televisiekanalen te verbieden en angst onder de bevolking te zaaien.

Verder levert de beperking van het Turkse parlement onder de noodtoestand speciale mogelijkheden op. Wetten kunnen nu overnight worden ingevoerd. Onlangs was er bijvoorbeeld opeens een wet over de spelling van een Turks woord zonder dat het parlement daar iets over te zeggen had gekregen.

Heeft niets met de couppoging te maken, maar een Swiss Army Knife koop je per slot van rekening ook niet om alleen het mes te gebruiken.

Yozgat

De gouverneur van de provincie hanteert de kurkentrekker van het Swiss Army Knife van de noodtoestand. Alleen niet om de kurk uit de fles te trekken, maar om die erin te houden.

Het in Centraal-Anatolië gelegen Yozgat is tamelijk low profile, maar kwam vorige week in het nieuws omdat de door de AKP aangestelde gouverneur de noodtoestand aangreep om horecagelegenheden te laten sluiten waar alcohol wordt geschonken. De meeste kroegen in Yozgat blijven dicht tot het einde van de noodtoestand, zei hij. Te overwegen valt dat menig horecaondernemer tegen die tijd failliet is.

Het viel te verwachten dat het seculiere deel van Turkije op de achterste benen stond over de opzienbarende move van de gouverneur in Yozgat. Islamistische media bliezen er de loftrompet over, wat al even voorspelbaar was.

Istanbul

Alcohol is een hot item in Turkije. Vooral in Istanbul, waar fundamentalisten graag in actie komen wanneer het vermoeden rijst dat ergens gedronken wordt. Dat deden ze een paar maanden geleden bijvoorbeeld bij een CD-zaak waar ter gelegenheid van de nieuwe CD van de band Radiohead een pilsje werd gedronken. Een aantal bezoekers van de winkel werd voor het hoofd geramd en raakte gewond.

Een paar dagen geleden was het wederom raak in de Turks metropool, toen in de wijk Tophani een opening van een kunstexpositie in een galerie met geweld werd verstoord door fundamentalistische maniakken. Ook nu weer omdat een beetje alcohol werd gedronken. Bezoekers die buiten een sigaretje stonden te roken moesten naar binnen vluchten en uiteindelijk werd de beheerder van de galerie gedwongen om de opening te beëindigen.

Niemand van de AKP reageerde op het incident. Stel je voor wat er gebeurd was wanneer kunstenaars een groep biddende fundamentalisten fysiek hadden aangevallen. Dan was de boot ongetwijfeld aan geweest voor de AKP. Helaas voor de regeringspartij houden kunstenaars zich echter niet met fysieke aanvallen bezig. Kwestie van beschaving, die je aan de ene kant wel ziet, maar aan de andere kant dus niet.

Gevaarlijk

De bezoekers van de opening van de expositie waren niet apelazerus en zorgden niet voor overlast. Door anderen hun wil op te leggen lieten die fundamentalisten gewoon even zien dat ze in hun eigen stijl een aandeel willen nemen in de gelijkschakeling van Turkije waar Erdogan zijn zinnen op heeft gezet.

Openingen van exposities werden eerder al als doelwit gekozen door fundamentalisten. Het valt uiteraard op dat ze bijeenkomsten van zakenlui waar gedronken wordt bijvoorbeeld aan zich voorbij laten gaan. Vergeet echter niet dat moderne kunst heel gevaarlijk is. Daar draait het om vrijheid en dat is een vies woord.

Bovendien hebben kunstenaars misschien net iets meer actieve hersencellen dan de doorsnee fundamentalist. Ook dat weegt. Neem wat een imam zei bij de begrafenis van een kennis van Erdogan die bij de couppoging om het leven kwam. ‘Allah, bescherm ons tegen hen die geleerd hebben’, zei de man.

Tel bij al deze ellende nog een glas wijn bij op en inderdaad, alleen Allah kan je behoeden voor de gevolgen…

Geniet, maar drink met mate

Heel goed mogelijk dat de gouverneur van Yozgat eveneens wilde aansluiten bij de door Erdogan begeerde uitbanning van pluriformiteit in Turkije. Hij zei echter naar de noodtoestand te hebben gegrepen naar aanleiding van incidenten rond horecagelegenheden. Goed, laten we daar dan maar van uitgaan.

Natuurlijk, ook in Turkije geldt ‘geniet, maar drink met mate’. Overmatig drankgebruik zal hier best ook wel eens tot vervelende situaties leiden (al wordt er minder gedronken dan in de meeste Europese landen).

Als het bestrijden van vervelende situaties het uitgangspunt is, moet dan echter niet iedere vorm van religieus fundamentalisme verboden worden verklaard? Fundamentalisme maakt immers meer kapot dan je lief is. Daar is het Swiss Army Knife van de noodtoestand echter net niet multifunctioneel genoeg voor.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

2 REACTIES

  1. Wat de oorzaken van de coup zijn , zal inderdaad nog lang in mistwolken gehuld zijn, maar ondertussen zijn er wel heel veel mensen ontslagen en zullen misschien nog ontslagen worden. Wat betekent dat allemaal niet voor die families? Ok, misschien heeft die Gulen-beweging mensen geholpen aan een opleiding. dat hoeft toch nog niet te betekenen, dat IEDEREEN die dat kreeg, oorzaak van die coup is of meegedaan heeft. Omdat ik nog NOOIT van die beweging gehoord had, dacht ik `Nou ja, een partij die scholing voorstaat, is dat dan zo erg? Lijkt me juist van niet.` Manipulatie en vriendjespolitiek is wel erg, maar of ze dat deden of doen, heb ik geen idee van. Nu hoor ik van kennissen dat er op universiteiten juist de beste leraren zijn ontslagen en dat leerlingen daardoor een jaar of meer van hun scholing gaan missen. Dat vind ik ongehoord!
    Ook vind ik de economische oorzaak die misschien onderliggend is bij die coup onderbelicht door de pers. Mensen, die belangen hebben, hebben meestal belangen door geld en olie en daaruit voortvloeiende macht. Dus eigenlijk geloof ik wel in een complottheorie maar wel van een partij, die er meer economisch belang bij had.

  2. De coup is een false flag operation zoals dat zo mooi heet.. zoals 9/11 niets meer maar wel iets minder zij het op nationaal niveau ..

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here