Reza Zarrab, Israël en de aanslag in Istanbul (COLUMN)

1
12

zerrab 3 images

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Het proces tegen de vorige week in de VS gearresteerde goudhandelaar Reza Zarrab begint op 4 april. In de aanloop daartoe moeten we het doen met de tenlastelegging tegen hem. Die biedt echter interessante aanknopingspunten.

In die tenlastelegging wordt een betaalopdracht genoemd van circa een miljoen dollar naar een onderneming in Canada. De beschrijving van de transactie luidde ‘overmaking door MAPNA.’

De MAPNA-groep is een van de grootste constructie- en bouwondernemingen in Iran. De huidige directeur, Abbas Aliabadi, was in 2008-2009 onderminister op het Iraanse Energieministerie.

Daarnaast valt een verband op tussen MAPNA en de Revolutionaire Garde in Iran. Een van de directieleden van MAPNA, Musa Refan, is daar commandant.

Ayan

MAPNA heeft twee dochterondernemingen in Turkije. Een daarvan is MS Uluslararasi Enerji Yatirim AS. De eerder genoemde MAPNA-directeur Abbas Aliabadi, is er een van de partners. De andere partner is Sitki Ayan. Volgens berichten in de Turkse media haalde deze eigenaar van de olieonderneming SOM op 16 december 2013 een vette aanbesteding ter waarde van circa 4 miljard dollar binnen, voor de aanleg van een leiding ten behoeve van het transport van Iraans aardgas naar Duitsland.

De boycot tegen Iran was toen nog volledig van toepassing. Bovendien maakten de VS in 2013 een einde aan de mogelijkheid om met goud in Iran te winkelen. Het is daarom de vraag hoe de Duitse kant van dit verhaal eruitzag. Daarbij dient opgemerkt te worden dat een deel van de commissies in verband met de oliehandel van Iran tijdens de boycot, naar Duitsland ging. Althans, dat zei Zarrabs vermeende zakenpartner Babek Zanjani toen hij in Iran terechtstond.

16 december 2013 is een interessante datum, want op 17 december van hetzelfde jaar onthulden aan de beweging rond imam Fethullah Gülen verbonden aanklagers het corruptieschandaal waar de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) door in verlegenheid werd gebracht. Onder andere omdat daarbij aan het licht kwam dat Zerrab smeergeld betaalde aan vier AKP-ministers.

Dat er maar een dag tussen beide gebeurtenissen zat kan natuurlijk toeval zijn, maar het is verleidelijk om een verband te veronderstellen.

Shumer

Ondertussen gaan de regeringsgezinde kranten omverdroten door met hun onderneming om de aanklager in de zaak tegen Zarrab, Preet Bahrara, aan de Gülen-beweging te verbinden. Met de aan de Democratische Partij van president Obama verbonden U.S. Senator Chuck Shumer, hebben ze een link gevonden.

Bahrara was vijf jaar adviseur van Shumer. In 2009 werd hij op voordracht van Shumer U.S. Attorney in het zuiden van de VS. Bahrara komt zo naar voren als protegé van Shumer.

Vorig jaar was Shumer initiatiefnemer van een door 73 senatoren ondertekende brief aan de Amerikaanse buitenlandminister John Kerry, waarin geprotesteerd werd tegen de beperking van de mediavrijheid in Turkije. In die brief werd onder andere de arrestatie genoemd van Hidayet Karaca, de directeur van Gülens Samanyolu mediagroep. Deze brief staat op een website van de Gülen-beweging. Volgens de regeringsgezinde krant Sabah ging de brief twee dagen voor het verschijnen ervan naar Gülens Engelstalige krant Zaman, die toen nog niet onder beheer van de overheid stond.

Israël

Saillant detail: op 6 augustus 2015 verklaarde Shumer zich tot tegenstander van de nucleaire deal met Iran. Dat maakte hem niet populair binnen de Democratische Partij. De perswoordvoerder van het Witte Huis, Josh Earnest, liet zich ontvallen dat Shumers oppositie tegen de overeenkomst met Iran niet vergeten zou zijn wanneer de democraten beslissen over benoemingen voor hoge posten.

De liberaal-Joodse Shumer heeft niet alleen een Amerikaans paspoort, maar ook een van de staat Israël. Dat reisdocument heeft hij niet alleen voor vakanties, want hij stelt in de senaat voor de belangen te strijden van Israël. Het Israël waar de Gülen-beweging al jaren goede betrekkingen mee kent. En het Israël dat door Zarrabs vermeende zakenpartner Babek Zanjani, naast Duitsland en de VS, genoemd werd als land waar een deel van de commissies naartoe gingen in verband met de oliehandel van Iran onder de boycot.

Een paar jaar geleden hadden de regeringsgezinde media in Turkije hoogstwaarschijnlijk een zwaar punt gemaakt van de Israël-connectie die uit de link tussen Bahrara en Shumer opduikt, maar vooralsnog is dat niet gebeurd. Gezien de recente toenadering tussen Israël en Turkije zit dat er ook niet in.

Aanslag

Sinds de aan de Islamitische Staat toegeschreven aanslag van 19 september jl. in Istanbul, waarbij drie Israëliërs en een Iraniër (!) om het leven kwamen, is de toenadering tussen Israël en Turkije in een stroomversnelling terechtgekomen. Vier dagen na de aanslag zei de Israëlische premier Netanyahu hoopvol te zijn over de onderhandelingen tussen Israël en Turkije die voor begin april op het programma staan. ‘Indien mogelijk willen we de betrekkingen graag normaliseren’, zei hij.

Eerder leken de Israëliërs een afwachtende houding aan te nemen, terwijl het streven naar herstel van de betrekkingen aanvankelijk met name van Turkije uitging. Netanyahu sprak zich toen ook niet uit over de onderhandelingen. De aanslag in Istanbul en de komst van Dore Gold, de directeur-generaal van het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken, de dag daarna heeft echter veel veranderd.

Interessant zijn verder de recentelijk via Wikileaks uitgelekte e-mails van de voormalige Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Hillary Clinton. Daaruit kwam naar voren dat Israël druk op de VS uitoefende om al-Assad als leider van Syrië te verdrijven. Logisch, want door het verdwijnen van al-Assad zou de ‘sjiitische halve maan’ van Iran naar Hezbollah in Libanon de pas worden afgesneden. Hier ligt een basis voor een coalitie tussen Israël en Turkije, waar president Erdogan en premier Davutoglu nog altijd dromen over het vertrek van al-Assad. Alleen Hamas is dan een sta-in-de-weg, want die Palestijnse tak van de Moslim Broederschap wordt gesteund door Turkije. Daar moet dus nog een mouw aan gepast worden.

Toeval (1)

Eerder schreef ik al dat Israël en Turkije samen onderzoeken of het toeval was dat vooral veel Israëliërs het slachtoffer werden van de aanslag is Istanbul, of dat de dader het specifiek op hen voorzien had.

Deze week riep Israël zijn burgers op Turkije te verlaten. Aanleiding was naar verluidt de waarschuwing van de Turkse politie dat met Pasen aanslagen gepleegd konden worden op kerken en synagogen.

Als bevestigd wordt dat de aanslag op 19 maart inderdaad primair tegen Israël was gericht, dan is er vervolgens de vraag wat de dader, dan wel zijn opdrachtgevers, daarmee wilden bereiken. Een toenadering tussen Israël en Turkije voorkomen, of juist stimuleren?

Al-Naba

Vier dagen voor de aanslag verscheen een artikel in al-Naba, een tijdschrift van IS, waarin de jihadisten stelden Israël niet als primair doelwit te beschouwen. Het vechten tegen ‘de Joden’ is volgens IS aan de Palestijnen, maar jihadisten dienen zich in de eerste plaats tegen de ‘ongelovigen’ in hun eigen omgeving te richten. Zo moeten moslims in Syrië tegen al-Assad vechten en die in Egypte tegen el-Sissi. Oorlogvoeren in die landen is voor IS nu van groter belang dan tegen Israël strijden. Of zoals erin het artikel stond:

‘De afvallige tirannen die over het land van de islam heersen zijn grotere ongelovigen dan de Joden, en een oorlog tegen hen heeft grotere prioriteit dan een tegen de oorspronkelijke ongelovigen.’

De algemene teneur in het artikel was dat Israël pas aan de beurt zal komen wanneer de ‘afvallige’ leiders in ‘het land van de islam’ zijn verslagen.

Video

Het artikel in al-Naba verhoudt zich scheef tot de veronderstelling dat de aanslag in Istanbul tegen Israël was gericht, maar hoe zeker weten we dat IS daarvoor verantwoordelij was?

Na de aanslagen in Parijs en Brussel verschenen video’s van IS waarin de verantwoordelijkheid werd opgeëist en de redenen voor de aanval uiteen werden gezet. Na de aanslag in Istanbul verscheen zo’n video niet. Sterker nog, na geen enkele aan IS toegeschreven aanslag in Turkije werd in een video de verantwoordelijkheid opgeëist.

IS en zelfmoordaanslagen zijn natuurlijk synoniem aan elkaar. Verder weten we echter alleen uit verklaringen van de Turkse regering dat IS verantwoordelijk was in Istanbul. Mogelijk gaat het in Turkije om jihadisten die zich weliswaar door IS laat inspireren, maar verder een eigen benadering kennen bij het plegen van aanslagen. Een benadering waar video’s geen deel van uitmaken.

Verder blijft de vraag waarom IS sowieso aanslagen pleegt in Turkije. Zal niet zijn omdat Turkije na het neerhalen van een Russisch een passieve rol kreeg binnen de alliantie tegen IS. Evenmin omdat vorige week nog eens zeven leden van IS uit voorarrest werden bevrijd, waarmee alle 94 verdachten in dit verband nu op vrije voeten zijn in afwachting van een proces (wat in tegenstelling tot vrijheid voor de Cumhuriyet-journalisten Can Dündar en Erdem Gül niet tot hevige protesten van Erdogan leidde).

Toeval (2)

Terug naar Zarrab. Hij vloog op de dag van een mogelijk tegen Israël gerichte aanslag in Istanbul, vanuit die stad naar de VS. Om daar wegens het ontduiken van de boycot tegen Iran vervolgd te worden door de protegé van een pro-Israëlische senator die met imam Fethullah Gülen wordt geassocieerd. Een senator bovendien die zich keerde tegen het een einde van de boycot tegen Iran, waar Zarrab nu juist zo rijk door werd. Ondertussen komt het conflict tussen Israël en Turkije sinds de aanslag in Istanbul zienderogen tot het verleden te behoren.

Ik zal niet proberen een verband tussen deze feiten te leggen; ik weet niet eens of er een verband bestaat. Het blijft echter een bijzondere opeenstapeling van omstandigheden en gebeurtenissen.

Op 29 maart, een week voor het proces tegen Zarrab, vertrok Erdogan naar de VS. Een ontmoeting met zijn Amerikaanse collega Obama zit er niet in. Wel zal hij op de Turkse ambassade in Washington ontmoetingen hebben met leiders van de Israël-lobby in de VS. Die kent hij nog uit de jaren waarin hij onderscheidingen van hen ontving.

Voor zijn vertrek zei Erdogan dat het proces tegen Zerrab ‘niets met Turkije te maken heeft’ en dat de ‘echte witwassers zich in Pennsylvania (waar Gülen woont) bevinden’. De aanval is de beste verdediging…

Zie verder: Zakenman Reza Zerrab vervolgd in de VS en Corruptieschandaal van 2013 in Turkije gaat internationaal
Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

1 REACTIE

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here