Er is iets vreemds gaande op de beurs in Istanbul (COLUMN)

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Na de aanslag van vorig weekend in Ankara heerst de angst in Turkije. Alarmerende waarschuwingen over op handen zijnde aanslagen gaan als een lopend vuurtje van mobiel naar mobiel. De gevolgen zijn ernaar. Het openbaar vervoer, winkelcentra en de drukke gedeelten van de steden worden indien mogelijk gemeden, afspraken afgezegd en kinderen thuisgehouden.

Zondebokken

Onder academici en journalisten leeft de angst dubbel, sinds president Erdogan eerder deze week ondubbelzinnig heeft uitgelegd dat hij ook de pen als een wapen van terroristen beschouwd en dat iedere kritiek op zijn beleid neerkomt op steun aan terrorisme.

Terwijl het toch niet journalisten en academici waren, maar Erdogan zelf die lang toestond dat de Koerdische PKK voorraden wapens en explosieven aanlegde. Toen meende hij echter nog dat zijn overeenkomst met PKK-oprichter Abdullah Öcalan zou leiden tot Koerdische steun in het parlement voor het presidentiële systeem waar hij zijn zinnen op heeft gezet.

De PKK werd zo een soort bondgenoot van Erdogan, waar hij het niet zo nauw mee nam. Nu Ankara in het illustere rijtje van steden staat als Bagdad, Damascus en Kabul wijst hij kritische journalisten en academici aan als zondebokken voor zijn handelen.

Lira

Dat de chaos en instabiliteit in Turkije niet eerder vertoonde vormen aanneemt zijn geen omstandigheden waarvan je zou verwachten dat de Turkse Lira eronder gedijt. Toch steeg de munteenheid van Turkije de laatste maand in waarde.

Regeringsgezinde kranten kennen de oorzaak: de internationale markten laten zich niet van de wijs brengen door de angst en instabiliteit in Turkije. Met andere woorden, in het buitenland bestaat vertrouwen in het beleid van Erdogan en zijn Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP).

Zo gaat het vrijwel altijd. Gaat er iets goed in Turkije dan is het de verdienste van Erdogan en de AKP, maar gaat er iets fout dan heben samenzweerders in het buitenland het gedaan. Terwijl dergelijke ontwikkelingen doorgaans volgen uit de internationale economische situatie, of ze nu positief of negatief zijn. Ook in dit geval weer.

Fed

Dat de lira in waarde steeg kwam omdat de Amerikaanse Federal Reserve Bank (Fed) besloot een volgende renteverhoging op te schuiven, alsmede door een positieve reactie op het besluit van de Europese Centrale Bank om het beleid van monetaire expansie voort te zetten.

Daardoor stroomde weer buitenlands kapitaal naar opkomende economieën, wat de munteenheden daarvan zeker goed deed. Turkije en de lira waren daar geen uitzondering op.

Het feest(je) is waarschijnlijk echter niet van lange duur, want de algehele verwachting is dat de Fed de rente dit jaar alsnog met een half procent zal verhogen. Dat wil zeggen, in twee stappen, in juni en in september. Heel goed mogelijk dat de opleving van de kapitaalstroom naar opkomende markten dan snel tot het verleden behoort, wat een negatief effect zal hebben op de munteneenheden die nu tijdelijk opleven.

Rekening

Het is een overweging dat de lira het zonder de instabiliteit in en rond Turkije nu nog een stukje beter zou doen. Economieanalist Erdal Saglam meent echter dat het economische effect van de nationale en internationale instabiele positie van Turkije nog moet komen.

Valt dat effect samen met het einde van de positieve stemming, dan ontstaat volgens Saglam een situatie die een nadrukkelijke uitwerking zal hebben op de binnenlandse markten. Turkije zal dan volgens hem ook de rekening gepresenteerd krijgen voor het naar zijn mening falende economiebeleid over de laatste jaren.

Beurs

Het gemiddelde dagelijkse handelsvolume van de beurs in Istanbul steeg dit jaar met acht procent. Vergeleken met bijvoorbeeld de beurs in Warschau, die vijftien procent daalde, mag dat opmerkelijk heten, oordeelt de economiewebsite Bloomberg. Er is echter iets vreemd gaande op de beurs in Istanbul.

Waarnemers verbinden de groei voor een belangrijk deel aan een mysterieuze speler op de beurs, die zij ‘de kerel’ noemen. ‘De kerel’ was anderhalf jaar geleden voor het eerst op de beurs actief en strooide toen op een dag met 450 miljoen dollar, twee maal het gemiddelde. De laatste tijd doet ‘de kerel’ met steeds grotere regelmaat gigantische transacties.

In een periode van drie weken stroomde sinds eind vorige maand 1,3 miljard dollar ‘hot money’ naar Turkse markten.

Het is niet ongebruikelijk dat een persoon of groep de beurs een impuls geeft met korte termijn handel. Zeker in landen als Turkije die afhankelijk zijn van buitenlands kapitaal komt dat vaker voor. Wat er nu gebeurt met ‘de kerel’ maakte men in Istanbul echter niet eerder mee.

Golfstaten

Niemand weet wie of wat ‘de kerel’ is. Er wordt rekening mee gehouden dat het niet om een persoon gaat, maar om een groep die de Turkse markt goed kent en gebruik maakt van geavanceerde algoritmische systemen.

Volgens de krant Habertürk is ‘de kerel’ een uit India afkomstig voormalige manager van een hedge fund uit Londen. Er wordt echter ook rekening mee gehouden dat het raadselachtige vermogen uit de Golfstaten komt. De Verenigde Arabische Emiraten worden genoemd, maar ook Qatar.