Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – De krant Hürriyet heeft de reputatie erg kritisch te staan tegenover de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Daarom valt op dat Hürriyet de laatste tijd kansen laat schieten om de vuile was uit te hangen over de partij van president Erdogan en premier Davutoglu.
Nokta
Enige tijd geleden schreef Hürriyet nog over een gemanipuleerde foto van Erdogan op de cover van Nokta, een eveneens als AKP-kritisch bekendstaand tijdschrift dat in 2007 werd opgeheven, maar later heropgericht werd.
Een glimlachende Erdogan maakte op die foto een selfie bij een lijkkist waarbij gesuggereerd werd dat er een slachtoffer van de Koerdische PKK in lag. Nokta reageerde hiermee op een uitspraak van Erdogan bij een begrafenis van een ‘martelaar’: ‘We zeggen vaarwel aan onze martelaar,…hoe gelukkig zullen zijn familie en zijn naasten zijn.’
Het is een bekend gegeven dat Erdogan snel op zijn teentjes getrapt is en Nokta werd dan ook getrakteerd op een inval door de politie. Hürriyet berichtte daar nog over. Nu zwijgt die krant echter over een nieuwe situatie rond Nokta.
Notulen
Recentelijk claimde Nokta de hand te hebben gelegd op notulen van bijeenkomsten die door de AKP-partijleiding belegd werden. Het tijdschrift plaatste die op haar website. Uit die notulen blijkt onder andere dat daar de effecten van de door Erdogan betrachtte polarisering binnen de samenleving werden besproken.
‘Zullen we prioriteit geven aan verzoening, of polarisering? Als het polarisering wordt moeten we bepalen in welk segment van de samenleving we die toepassen’, zei Ömer Celik de woordvoerder van de AKP en voorzitter van de bijeenkomst, die volgens Nokta op 31 augustus jl. plaatsvond.
Uit de notulen blijkt ook dat de benadering door de AKP van Selhattin Demirtas, de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), werd heroverwogen. Daar is men kennelijk niet onverdeeld tevreden over bij de AKP, omdat Demirtas ten gevolge van de nationalistische aanpak van de partij als slachtoffer te boek kwam te staan en een grotere populariteit kreeg in de media.
Verder komt uit de door Nokta geplaatste notulen naar voren dat tijdens de bijeenkomst werd gevreesd voor onenigheid tussen premier Davutoglu en president Erdogan, omdat stemmenverlies daar het gevolg van zou zijn. Volgens AKP-volksvertegenwoordiger Mücahit Arslan kan de AKP er bij de verkiezingen eenvoudig in slagen om de parlementaire meerderheid te heroveren wanneer Davutoglu zich meer ondergeschikt opstelt ten opzichte van Erdogan. Doet Davutoglu dat niet dat valt echter eerder verlies te verwachten, vond Arslan.
Preventieve censuur
Het lag voor de hand dat de publicaties in Nokta als fictief afgedaan zouden worden door de AKP. Desalniettemin moeten ze daar als bedreigend zijn ervaren. Anders had de partij geen rechter in de arm genomen om de betreffende pagina op Nokta-website ontoegankelijk te maken. Bovendien gaat het gerucht dat het partijbestuur een onderzoek heeft gelast naar het uitlekken van de notulen naar Nokta.
Vandaag werd de rechtelijke beslissing tegen Nokta bevestigd door een andere rechter, die in dit verband de voor een democratie zeer speciale term ‘preventieve censuur’ uitvond. De hoodredacteur van Nokta, Cevheri Güven, stuurde een tweet aan zijn volgers waarin hij ‘het tijdperk van de preventieve censuur is op komst’ schreef.
Timide
Alleen vanwege dat laatste zou je verwachten dat Hürriyet aandacht zou besteden aan het ‘AKP-dagboek’ van Nokta. Dat gebeurde vandaag ook, na de bovengenoemde beslissing van een rechter. Ook het ‘AKP-dagboek’ werd toen eindelijk genoemd. Toch blijft het de vraag waarom Hürriyet zo lang wachtte met berichtgeving daarover.
Is men bij Hürriyet toch een beetje timide geraakt door de razende horde die in september onder aanvoering van een AKP-volksvertegenwoordiger de aanval opende op het redactiegebouw van de krant? Of was het de mishandeling van columnist Ahmet Hakan door leden van de AKP die de redactie van Hürriyet deed besluiten om het iets rustiger aan te doen?
Achter de coulissen kan zich uiteraard van alles en nog wat afspelen. Zoals de dreiging van een immense belastingaanslag. De Dogan Media Groep waar Hürriyet toe behoort is daar eerder mee geconfronteerd geraakt, dus mogelijk is men daar voor op de hoede.
Zaman
Een krant die maling lijkt te hebben aan dreigingen en wel stilstond bij het door Nokta gepubliceerde ‘AKP-dagboek’ was Zaman, het dagblad van volgelingen van imam Fethullah Gülen, de voormalige bondgenoot van de AKP.
Ooit was Zaman een regeringsgezinde krant, maar sinds Gülen in aanvaring kwam met Erdogan is daar danig verandering in gekomen. Gülens media staan daardoor niet minder dan Nokta onder druk van de AKP-mannetjes binnen justitie. Zo werd Bülent Kenes, de hoofdredacteur van de Engelstalige editie van Zaman, Todays Zaman, onlangs nog voor een rechter gesleept voor het beledigen van Erdogan.
Het is heel goed mogelijk dat die druk op Zaman de komende tijd opgevoerd gaat worden, aangezien Gülen over een paar maanden – bij verstek – terecht zal staan voor wat bij de AKP het beramen van een staatsgreep noemt, maar in de praktijk vooral neerkwam op het verspreiden van voor die partij belastende informatie.
Toch gaan Gülens jongens onversaagd door met hun kritiek op de AKP. Er kan veel over ze gezegd worden (en dat heb ik de laatste jaren dan ook vaak gedaan) maar bang zijn ze zeker niet.
Gifgas
Er verschijnt de laatste tijd meer in Zaman en Today’s Zaman waar je in Hürriyet tevergeefs naar zult zoeken. Zo werd mijn aandacht deze week getrokken door een stuk over Eren Erdem, een parlementariër namens de oppositievoerende Republikeinse Volkspartij (CHP).
Erdem houdt de AKP verantwoordelijk voor een aanval met gifgas in augustus 2013 in Syrië, een misdaad waar dictator al-Assad wereldwijd verantwoordelijk voor werd gehouden. Hij meent dat Turkse zakenleiden betrokken waren bij de levering van gifgas aan oppositiegroepen in Syrië. Erdem bendadrukt dat daar een onderzoek over loopt in Turkije en dat er in dit verband overtuigende bewijzen zijn. Hij constateert echter ook dat in verband hiermee niemand werd gearresteerd. Volgens Erdem wordt dit onderzoek door de regering tegengewerkt.
Eerder schreef de Amerikaanse journalist Seymour Hersh al dat de gifgasaanval niet het werk was van al-Assad, maar van de Syrische oppositie, die daarbij uitgebreid steun ontving van de Turkse regering. Het gas zou volgens Hersh, de winnaar van de prestigieuze Pulitzerprijs, uit Turkije afkomstig zijn geweest, precies zoals Erdem dat nu stelt. Volgens Hersh wilde de AKP langs deze weg de Amerikaanse president Obama bewegen tot een totale oorlog van de VS tegen al-Assad.
Het probleem met het artikel van Hersh was dat hij zich vrijwel uitsluitend op anonieme bronnen baseerde. Daardoor was veel kritiek zijn deel. CHP-volksvertegenwoordiger Erdem wekt de indruk daar lering uit getrokken te hebben. Hij kondigde aan documenten te tonen waaruit de nauwe betrokkenheid van de Turkse regering bij de inzet van gifgas in Syrië door oppositiegroepen naar voren zou moeten komen. Erdem benadrukte overigens dat ook de Islamitische Staat (IS) over gifgas beschikt, wat gezien aanwijzingen die volgens velen banden tussen de AKP en IS bewijzen uiteraard een punt is.
Anadolu
Ik ben erg benieuwd of en hoe Erdem zijn beschuldiging hard gaat maken. Misschien slaagt hij daar evenmin als Hersh in. Maar hoe dan ook, het viel toch te verwachten dat Hürriyet hier aandacht aan zou schenken. Niet dus. Ook hiervoor moest de lezer bij Zaman zijn.
Zaman sneedt nog een ander interessant aspect aan van de aanval met gifgas in Syrië. Volgens de krant verspreidde het Turkse staatspersbureau Anadolu daar als eerste foto’s over. Zaman vraagt zich verder af hoe Anadolu zulke gedetailleerde informatie over de aanval kon verstrekken terwijl medewerkers ervan werden geweerd uit het door de Syrische regering gecontroleerde gebied. Dat laatste wijst op daderkennis.
Ankara
Laat ons ook nog even naar de regeringsgezinde kranten kijken. De berichtgeving over de bloedige aanslag van 10 oktober in Ankara is daarin aan een zeker verloop onderhevig.
Hoewel het direct duidelijk was dat de aanslag de handtekening droeg van IS, hield Davutoglu de mogelijkheid ruim open dat de PKK en radicaal linkse organisaties er eveneens bij betrokken waren. Niet veel later sprak Davutoglu zelfs van een ‘cocktail van terrorisme’, een samenzwering waar ook de ‘parallelle staat’ (AKP-jargon voor de Gülenbeweging) deel van uit heette te maken. Het ‘bewijs’ bestond er hoofdzakelijk uit dat genoemde organisaties tegen de AKP gekant zijn.
De regeringsgezinde kranten gingen hier aanvankelijk braaf in mee. De nauw aan Erdogan verbonden krant Sabah voegde ook het Syrische regime nog aan Davutoglus rijtje toe. De kranten van Erdogans vurige pleitbezorger Ethem Sancak, Star en Aksam, deden dat eveneens.
Nadat de identiteit van een van de daders, en diens banden met IS vast kwamen te staan, volgde begin deze week iets van een omslag. Star, Aksam en Sabah noemden de onthulde naam van de dader, maar legden verder geen verbanden meer met de PKK, radicaal links en de Gülenbeweging. Dat vielt op, gezien de stelligheid waarmee dat eerder wel gebeurde.
Even leek het er op dat men in AKP-kringen meende dat ongefundeerde uitlatingen over de toedracht van de aanslag in Ankara de partij meer kwaad berokkenen dan ze goed doen ten aanzien van de verkiezingen op 1 november. Het was dan in ieder geval van korte duur, want vandaag zei Erdogan dat hij de aanslag als een ‘collectieve daad’ beschouwt, waarbij IS samenwerkte met de PKK, de eveneens Koerdische Democratische Eenheidspartij (PYD) in Syrië en de Syrische geheime dienst (Mukhabarat). Maar de Gülenbeweging noemde hij niet en radicaal linkse organisaties als de DHKP/C en de MLKP, waar Davutoglu het eerder nog wel over had, liet hij er eveneens buiten.
Zoals ik benieuwd ben naar de bewijzen van CHP-volksvertegenwoordiger Eren Erdem over de betrokkenheid van de AKP bij de aanval met gifgas in Syrië, zo zie ik uit naar Erdogans bewijzen over de rol van de PKK, de PYD en de Syrische geheime dienst in Ankara.
Verkiezingen
Er scheiden ons vandaag nog negen dagen van de tweede algemene verkiezingen in Turkije binnen een jaar. De peilingen blijven aangeven dat de uitslag niet veel zal verschillen van die op 7 juni.
Toch zal de AKP mogelijk enige winst halen. Omdat verwacht wordt dat een deel van de stemmers die eerder op de Partij van de Nationale Beweging (MHP) stemden nu voor de AKP zullen gaan. En omdat AKP-medestanders die op 7 juni niet stemden dat mogelijk nu wel gaan doen. Maar of die winst de AKP een parlementaire meerderheid op zal leveren blijft de vraag. Het belooft in ieder geval spannend te gaan worden.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
‘Omdat verwacht wordt dat een deel van de stemmers die eerder op de Partij van de Nationale Beweging (MHP) stemden nu voor de AKP zullen gaan.’ Een van de weinige volledige waarheden uit je column. Vooruitgang?
Nee meneer Jansen (of hoe u ook mag heten), het ligt anders. Er is bij u pas sprake van een volledige waarheid wanneer het u bevalt wat u leest. Uw reactie onderstreept dat.
Kijk, ik heb niet geschreven dat de door Nokta gepubliceerde notulen authentiek zijn. Ik constateer slechts dat Nokta dat claimt. Zoals ik constateer dat twee rechters de website van Nokta geblokkeerd hebben. Dat zijn feiten, geen halve waarheden.
Evenmin heb ik geschreven dat Eren Erdem het gelijk aan zijn kant heeft wanneer hij stelt dat Turkije betrokken was bij de aanval met gifgas in Syrië. Ook nu constateer ik slechts het feit dat hij die stelling op tafel legt en zegt daar bewijzen over te kunnen overleggen. Zoals ik al schreef moet ik die eerst nog zien.
Dit zijn echter zaken die u niet graag onder ogen ziet en daarom zijn het voor u ‘halve waarheden’.
Als ik zou schrijven dat de betrokkenheid van PKK en PYD bij de aanslag in Ankara volledig bewezen is, zou er volgens u dan wel sprake van volledige waarheid?
Vergeef me, maar u wekt de indruk dat u van mij propaganda verwacht. Helaas moet ik u wat dat betreft teleurstellen. Dat is niet waar het in de journalistiek om begonnen is.
Uw formulering hierboven bevalt me meer dan in uw column. Juist omdat u nu gebruik maakt van het feit dat u nieuwsgierig bent naar de gebeurtenissen en hoopt dat ze zo zijn; zoals u ze heeft geformuleerd in uw column.
Maar natuurlijk begrijp ik dat het lastig zal zijn om hier ooit een compromis te kunnen sluiten met uw denkwijze. Ik verwacht absoluut geen propaganda, integendeel. Maar het zou me genuanceerder lijken als uw column meerdere invalshoeken zou bevatten. Nu lijkt het wel enkel dat u enkel gebruik probeert te maken van bronnen en denkwijze van de oppositie.
Ik weet als geen ander dat er ook geluisterd zou moeten worden naar de oppositie, maar laat ik u een voorbeeld geven:
‘Regering vindt dat alle vluchtelingen naar Nederland mogen komen en voor altijd mogen genieten van bed bad en brood’.
U kunt nu een column maken over dit, en alle standpunten en persoonlijke meningen van de leden uit het PVV overnemen. Maakt dit het column goed? Absoluut niet.
En dat probeer ik u uit te leggen. Tevens refereerde ik met halve waarheden niet direct naar leugens, maar (opzettelijk) weglaten van andere invalshoeken en dat doet u in dit column wel. Zo komt dit als ‘propaganda’ over en dat is juist wat ik niet wil..
Ps. Wanneer houden we op over nicknames? Zijn ze zo belangrijk? Het zou niet uit moeten maken wat er achter het beeldscherm zit, als zijn of haar mening of standpunt maar goed is beargumenteerd.
Grappig oM te zien dat jij Ali probeerd enige invloed uit te oefenen op de columnist zijn wijze van schrijven. Laat ik je nou zeggen dat een kwaliteit van zo’n schrijver in de autonomie ligt en absoluut niet bij de lezer. Je leest het en dan mag het je bevallen of niet!
Ik als lezer mag altijd commentaar hebben op een column. Het bevalt me niet en dit geef ik aan. Jij in tegendeel bent zwaar triest telkens eenzelfde grap uit te halen. Dit zegt wel meer over jou dan over mij. Meer woorden wil ik niet vuil maken voor een triest persoon als jou.
Ik blijf kietelen! Maar Ali joh jij kan daar tegen! Toch?? Triest zijn is voor jou gezien je commentaren niet moeilijk. Weet je beste kerel wat ik bij jou mis?..Enerzijds humor en anderzijds begrip voor de ander. En als dan iemand iets schrijft hetgeen kritisch is ga je eventjes over je nek?! Incasseren is een kunst nietwaar! Het zou wat zijn zeg als we elke journalist moeten gaan beoordelen op zijn pennenvruchten. Het bevalt je of niet. Daarentegen is de strekking van dit bovenstaand verhaal van dien aard dat er vragen rijzen welke de democratie behelst waar jij blijkbaar moeite mee hebt? Vertel vertel jongeman!
Dit artikel ging over wat er in kranten stond. Met een andere invalshoek neem ik aan dat u doelt op wat regeringsgezinde kranten over de publicaties van Nokta en de stelling van Erdem Eren schreven. Wel, daar kan ik kort over zijn: ik heb er daar niets over kunnen vinden, wat me overigens niet verraste.
Moeilijk om een andere invalshoek te bieden als die niet geboden wordt. Wel is bekend dat de AKP het ‘AKP-dagboek’ als fictief afdeed. Daar heb ik dan ook melding van gemaakt.
Overigens laat wat u wel en niet bevalt in mijn columns en antwoorden op reacties mij volstrekt koud. Uw eis om neutraliteit in mijn columns is op het idiote af. Simpelweg omdat een column per definitie niet neutraal is.
Verder schrijf ik voor lezers die respect hebben voor universele waarden over democratie, mensenrechten en politieke transparantie. Lezers die daar geen respect voor hebben verwijs ik naar de diverse websites over Turkije die daar eveneens lak aan hebben. U zult daar veel van uw gading vinden.
Ik acht het smakeloos om mij met de PVV te asscociëren. Voor wie het nog niet wist: ik veracht Wilders. Dat hij tegen onderhandelingen met Turkije is ten aanzien van EU-lidmaatschap, terwijl ik daar zelf een voorstander van ben is maar een van de voorbeelden waarin ik van hem verschil.
Het staat u uiteraard vrij een nickname te gebruiken. Iedereen doet dat hier, alleen ik niet. Maar het moet me van het hart dat ik uw keuze wat dat betreft aan de bespottelijke kant vind (bovendien plaats het voor mij een negatieve klank bij de naam van een van de grootste wielrenners die Nederland ooit heeft gekend).
Edel zegt:
‘Ook nu constateer ik slechts het feit dat hij die stelling op tafel legt en zegt daar bewijzen over te kunnen overleggen.’
.
Wat ik hier frappant aan vind is dat Edel wél de stelling noemt en min of meer overneemt, maar zich verder niet kritisch opstelt in de richting van de persoon die de deining veroorzaakt. Zo zou hij zich af kunnen vragen waarom een persoon iets zegt, en daarbij ook meldt dat hij er bewijzen voor heeft, maar die bewijzen niet overlegt. Waarom, als je die bewijzen toch hebt, overleg je die dan niet ook gelijk, zodat je je stelling als vaststaand feit kunt verkondigen, in plaats van de onbewezen stelling als ‘kauwgombal’ aan columnisten als Edel in de mond te duwen, zodat dat type nep-onderzoeksjournalist er eens flink op kan kauwen en het vervolgens alle kanten op kan trekken.
In feite onderbouwde Eren Erdem zijn stelling al op de dag waarop mijn artikel verscheen. Dat deed hij via een tenlastelegging tegen een aantal zakenmensen, afkomstig van de hoofdaanklager van de provincie Adana. Uit de tenlastelegging blijkt dat de chemische onderneming MKE via zakenmannen chemicaliën leverde voor het produceren van het zenuwgas sarin. Die chemicaliën kwamen terecht bij een persoon met de naam Hayyam Kasap, die geïdentificeerd werd als een betrokkenen van al-Qaeda. Verder bevinden zich in het dossier van de hoofdaanklager van Adana telefoonopnamen waarin uitleg werd gegeven over het toepassen van de chemicaliën als gifgas.
Het ligt voor de hand dat inlichtingendiensten nauwlettend over het algemeen toezien op de levering van chemicaliën waarmee gifgas gemaakt kan worden, maar van dergelijk toezicht was dus kennelijk geen sprake en dat geeft zeer te denken. Zoals het te denken geeft dat al de verdachten in deze zaak op vrije voeten kwamen.
Er is internationaal door tal van websites aandacht besteed aan deze kwestie. Ik zie daarom niet in waarom daar op Turksnieuws niet bij stilgetsaan zou mogen worden. Dat Stratenmaker dergelijk nieuws niet onder ogen wenst te krijgen is voor mij zeker geen reden om daar van af te zien.
Ik vraag me verder af wat hoe het met de zaak in Adana zal lopen. Niet in de laatste plaats omdat de Turkse regering er uiterst bedreven in is om juridische procedures een halt toe te roepen, vooral wanneer zij daarbij zelf in opspraak dreigt te raken. Die hoofdaanklager in Adana dient dan op zijn tellen te passen. Verschillende collega’s van hem zijn zelf het doelwit van vervolging geworden nadat ze wapenleveranties naar Syrië aanhangig hadden gemaakt. Dat gebeurde op basis van de bizarre beschuldiging dat zij een poging tot staastgreep ondernamen.
Edel schrijft:
‘Zaman sneedt nog een ander interessant aspect aan van de aanval met gifgas in Syrië. Volgens de krant verspreidde het Turkse staatspersbureau Anadolu daar als eerste foto’s over. Zaman vraagt zich verder af hoe Anadolu zulke gedetailleerde informatie over de aanval kon verstrekken terwijl medewerkers ervan werden geweerd uit het door de Syrische regering gecontroleerde gebied. Dat laatste wijst op daderkennis.’
.
Analoog aan bovenstaande redenatie zouden we ons ook af kunnen vragen hoe Nokta aan de notulen van de bijeenkomsten van de AKP partijleiding is gekomen. Ook daderkennis?
.
Wanneer het Edel uitkomt komt verkregen informatie van informanten, en als het hem niet uitkomt dan komt de informatie uit eigen kringen.
Maar keihard bewijs waar de informatie nu écht vandaan komt? Nee, dat heeft hij niet en dat maakt zijn fabeltjesboek dan ook boterzacht en fantasierijk.
Als Nokta over daderkennis zou beschikken, is de vraag wie de dader is, en bovenal dader waarvan.
Verder hoef ik me niet af te vragen hoe Nokta aan deze informatie kwam. Dat doet de AKP wel, want er zit duidelijk een lek in de partij.