De AK-partij heeft goede vrienden in de VS. Niet zo vreemd, want met een softe islamitische politiek, die gecombineerd gaat met een nadruk op vrijemarkteconomie, beantwoorden Premier Erdogan en de zijnen aan twee belangrijke Amerikaanse wensen. De betrekkingen van de Republikeinse Volkspartij (CHP) met Washington zijn minder florissant. Eveneens verklaarbaar, want het enthousiasme voor de VS ligt vergeleken met de AK-partij nu eenmaal een stukje lager binnen de CHP. En dan drukken we ons nog zacht uit. Toch heeft ook de CHP vrienden in de VS. Die bevinden zich met name in de neoconservatieve hoek. Daar heeft men niet veel op met de AK-partij. Het sociaal-economische beleid van de AK-partij is het probleem niet. Het stimuleren van vrijemarkteconomie staat ook voor neocons immers voorop. In plaats daarvan zorgt de kritische opstelling van de AK-partij ten aanzien van de staat Israël ervoor dat neocons weinig heil zien in de regering Erdogan. Bovendien hebben zij de schurft aan de islamitische politiek van de AK-partij, hoe soft die ook mag zijn. Deze opstelling wordt uiteraard in de hand gewerkt door de nauwe betrekkingen van het neoconmilieu met de Israëllobby in de VS. Die verklaren waarom de neoconservatieve voorkeur uitgaat naar de CHP.
Onlangs trok een CHP-delegatie bestaande uit onder andere vicevoorzitter Osman Korutürk naar Washington, om daar verschillende organisaties te bezoeken. Zoals het Center for American Progress (CAP), dat zeker niet afwijzend staat tegenover het beleid van de regering-Obama. Ook neoconservatieve organisaties openden echter hun deuren voor de CHP-vertegenwoordigers. Zoals WINEP, het Washington Institute for Near East Policies. WINEP werd in 1985 opgericht door Martin Indyk, die eerder werkte bij het American Israel Public Affairs Committee (AIPAC), de belangrijkste lobby organisatie van de staat Israël in de VS. De betrekkingen tussen WINEP en AIPAC gelden tot op de dag van vandaag als erg close. Een van de medewerkers van WINEP is de Turks/Amerikaanse publicist Soner Cagaptay. In zijn publicaties uit hij regelmatig zware kritiek op de AK-partij. Daarnaast is Cagaptay een uitgesproken criticus van de islamitische prediker Fethullah Gülen, die alom wordt beschouwd als inspiratiebron van de AK-partij. Cagaptay vindt onder andere dat Gülen en de AK-partij het bestaan van het Ergenekon-netwerk uit de duim hebben gezogen om de oppositie monddood te maken. Dat is precies wat CHP-leider Kemal Kilicdaroglu zegt, waarmee CHP, WINEP, AIPAC en daarmee de staat Israël, elkaar op dit punt hebben gevonden.
Hetzelfde geldt voor het eveneens aan de staat Israël gelieerde Jewish Institute for National Security Affairs (JINSA), dat eveneens door de CHP-delegatie werd bezocht. Aan islamitisch geïnspireerde politiek in Turkije heeft JINSA al net zo weinig boodschap als WINEP. In 1997 maakte men dat daar al eens duidelijk. Toen sprak JINSA haar steun uit aan de militairen die er voor zorgden dat de eveneens religieus bevlogen (en onlangs overleden) Premier Necmettin Erbakan naar huis werd gestuurd via de zogenaamde ‘Postmoderne coup’. Het is dus geen grote verrassing dat JINSA eveneens een voorkeur heeft voor de CHP, waar de opvattingen van Mustafa Kemal Atatürk over secularisme/laïcité nog altijd hoog in het vaandel staan.
Tot dus ver lijken de verhoudingen duidelijk. Het wordt wat ingewikkelder als blijkt dat Fethullah Gülen het evenmin slecht kan vinden met de staat Israël en de vertegenwoordigers daarvan in de VS. Zo werd al eens eerder op deze pagina beschreven hoe Gülen ooit in de armen viel van Abraham Foxman, de directeur van de ‘Anti Defamation League of B’nai B’rith, een organisatie die minstens zo sterk op Israël gesteld is als AIPAC, WINEP en JINSA. Verder is op conferenties van de tot het Gülen-imperium behorende Fatih-universiteit steevast een Israëlische diplomaat aanwezig. Dergelijke goede betrekkingen laten zich moeilijk rijmen met het conflict tussen Israël en de AK-partij, een partij waar Gülen zijn naam toch nadrukkelijk aan heeft verbonden. Aan de andere kant moet de schoorsteen natuurlijk wel blijven roken. In dat verband vallen twee zaken op. Om te beginnen dat de Gülen-beweging sterk op ondernemerschap is gericht. En in tweede plaats dat de handel tussen Turkije en Israël, dwars door alle scherpe bewoordingen over en weer, alleen maar is toegenomen gedurende de laatste jaren.
(Peter Edel/Istanbul)
