Ankara worstelt met referendum in Koerdisch Irak (COLUMN)

0
22

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Op 21 augustus schreef ik dat Turkije tot een overeenkomst aan het komen is met Iran, waarbij de gemeenschappelijk oppositie tegen Koerdische onafhankelijkheid of autonomie de aanleiding vormt. Voor Turkije gaat het daarbij vooral om de Koerden in Syrië, maar Iran wijst Koerdische onafhankelijkheid waar dan ook af. Dus ook in Koerdisch Irak.

Teheran verwacht van Ankara dat het zich tegen het plan van de Koerdische regionale regering (KRG) in Irak keert om een referendum te houden over onafhankelijkheid. Lastig om aan die verwachting te voldoen, want de banden tussen de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) en de KRG van president Massoud Barzani zijn redelijk hecht. Niet in de laatste plaats door de handel over en weer.

De AKP zou graag zien dat de KRG het referendum schrapt, maar niet tegen iedere prijs. Dat verklaart het gebrek aan geestdrift bij president Erdogan wanneer hij zich uitspreekt tegen de volksraadpleging onder Koerden in Irak.

Mevlut Cavusoglu

De Turkse buitenlandminister Mevlut Cavusoglu vloog deze week voor een bliksembezoek naar Erbil in Koerdisch Irak. Later verklaarde hij het volgende:

‘Onze verwachting van Erbil is duidelijk: dat is de annulering van het referendum, omdat de belangen en de toekomst van de Koerden zich in een verenigd Irak bevinden.’

De columniste Amberin Zaman noemde het een ‘tandeloze waarschuwing’. Terecht, want uit niets blijkt dat Turkije sancties zou treffen wanneer Barzani bij zijn plannen blijft. Hij zei het referendum niet te kunnen annuleren omdat het ‘tegen de wens van de Koerdische bevolking en de meeste politieke partijen’, zou zijn.

Iran ziet uiteraard graag dat de AKP-regering het harder speelt, maar Ankara is geconfronteerd met tegenstrijdige belangen. Naast de handelsbelangen zijn er ook nog eens 2000 Turkse militairen gestationeerd in Koerdisch Irak. In strategisch opzicht natuurlijk aardig om die daar achter de hand te houden. Er ontwikkelde zich wat dat betreft sowieso echter al een probleem, want critici van Barzani vinden dat de KRG op deze manier te afhankelijk wordt van Turkije.

Devlet Bahceli

Zoals ik begin deze week al schreef suggereerde Amberin Zaman dat Erdogan zich vooral publiekelijk uitsprak tegen het referendum om de Turkse nationalisten een plezier te doen. Zoals zijn politieke partner Devlet Bahceli, de leider van de ultranationalistische Partij van de Nationale Beweging (MHP). Hij liet deze week ook van zich horen over Barzani’s voornemen. En hoe. Mocht het referendum doorgaan dan kan dat reden zijn voor Turkije om de KRG de oorlog te verklaren, meent Bahceli.

De Turkse premier Binali (1000 x Ali) Yildirim mengde zich daarop in de discussie:

‘Waar breekt een oorlog tussen uit? Tussen een staat en een andere staat. We erkennen ze niet als staat. In ieder geval dient de beslissing [tot het referendum] geannuleerd te worden.’

Anders gesteld: Yildirim is ook tegen een referendum, maar hij wil niet zo ver gaan als Bahceli. Diens uitspraken zullen overigens waarschijnlijk wel in de smaak zijn gevallen in Teheran.

PKK

Dwars door dit alles verschenen deze week nieuwe berichten over weerstand van de Koerdische PKK tegen een referendum in Irak. De regeringsgezinde Turkse krant Sabah citeerde daar op 22 juni jl. al de PKK-leider Duran Kalkan over. Volgens Sabah zou Kalkan de beslissing tot het referendum afgedaan hebben als ‘propaganda’. De Koerden hebben volgens Kalkan geen eigen staat nodig, stelt Sabah.

En zo lijken de AKP en de PKK opeens ergens over aan dezelfde kant te staan. Dat is zeldzaam, maar ook weer niet zo heel erg. Per slot van rekening waren de AKP en de PKK het in 2015 ook eens dat Selahattin Demirtas, de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), van het toneel moest verdwijnen.

Aan de andere kant staat wat Duran Kalkan volgens Sabah zei in schril contrast met wat Cemil Bayik, de voorzitter van de Unie van Koerdische Gemeenschappen (KCK – waar de PKK onder valt), een ruime week eerder verklaarde. Voorafgaand aan 13 juni jl. noemde hij een referendum tegenover ‘PKK-media’ een ‘democratisch recht van de bevolking in de Koerdische regio waar niemand tegen zou mogen zijn.’

Maakte Sabah er maar wat van, of wijkt de PKK hier af van de KCK?

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here