Duitsland al langer doelwit van Turkse samenzweringstheorieën (COLUMN)

3
17

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Duitsland weigert volgelingen van imam Fethullah Gülen uit te leveren die in Turkije worden verdacht in verband met de mislukte staatsgreep van vorig jaar. Voor de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) is dat meer dan genoeg reden om uit te gaan van een actieve rol van een land bij de couppoging.

Volgens de Duitse krant Die Zeit zou een lijst bestaan van in dit verband verdacht gemaakte Duitse ondernemingen, waar naar verluidt ook giganten als BASF en Daimler Benz op staan. De Turkse minister van Economische Zaken Nihat Zeybekci sprak het bestaan van een dergelijke lijst tegen, maar de regering van Duitsland drong er bij Duitse ondernemingen op aan investeringen in Turkije te heroverwegen, omdat die daar niet veilig zouden zijn.

Los hiervan hangt in Ankara toch een stemming waarin er van uit wordt gegaan dat Duitsland de krachten bundelde met de Gülen-beweging om president Erdogan van de troon te stoten. Het klinkt vagelijk bekend, want Duitsland is eerder in verband gebracht met plannen tot een staatsgreep in Turkije, al was dat onder totaal andere omstandigheden.

Ergenekon

We gaan terug naar 2008, toen de oorlog tussen de AKP en de Gülen-beweging in de verste verten nog niet in zicht was. Met Gülen sympathiserende aanklagers begonnen onder aanmoediging van de AKP een procedure tegen een groep seculier-nationalistische militairen en burgers. Zij werden ervan verdacht aangesloten te zijn bij Ergenekon, een vermeende samenzwering waarover gezegd werd dat een staatsgreep het doel was.

Later bleek dat de bewijzen in de Ergenekon-procedure gefabriceerd waren door Gülenisten binnen justitie en politie. Naarmate dat duidelijk werd nam de twijfel onder het publiek toe, maar aanvankelijk geloofde menigeen dat Ergenekon een realiteit was. Niet alleen de AKP ging er in mee, veel linkse Turken deden dat bijvoorbeeld ook.

Hablemitoglu

Slechts twee Ergenekon-verdachten sloegen op de vlucht. Een van hen was de voormalige burgemeester van Istanbul, Bedrettin Dahlan. Dat hij naar Duitsland uitweek was koren op de molen was van de Gülen-media. Daar dook een samenzweringstheorie op over een samenwerking tussen Ergenekon en de Duitse geheime dienst GSG 9 bij de moord op de Turkse professor Necip Hablemitoglu in 2002.

Hablemitoglu lustte er zelf ook pap van als het om samenzweringstheorieën over Duitsland ging. Hij schreef een boek waarin hij een aantal Duitse stichtingen verweet Turkse dorpelingen te steunen die protesteerden tegen vervuilende goudwinning. Volgens Hablemitoglu wilde Duitsland zo voorkomen dat Turkije zich ontwikkelde als goud producerend land.

Het verhaal rammelde aan alle kanten. Zo waren in het kader van Ergenekon vervolgde militairen het roerend eens met Hablemitoglu, waardoor zij geen enkele reden hadden om het te vermoorden. Om dat argument te ondervangen maakten Gülens aanklagers er een false flag aanslag van. Daarmee pareerden ze verder berichten waarin de Gülen-beweging zelf meer wist van de moord op Hablemitoglu.

Öz

Er is sindsdien veel veranderd. Nadat het hanengevecht tussen Erdogan en Gülen op gang was gekomen werden de ondertussen veroordeelde Ergenekon-verdachten vrijgelaten. Voor bovengenoemde Bedrettin Dahlan was de kust als gevolg veilig in Turkije, waardoor hij Duitsland kon verlaten.

Dahlan maakte daar plaats voor onder andere Zekeriya Öz, een aan de Gülen-beweging verbonden aanklager die nauw betrokken was bij het Ergenekon-proces. Later leidde Öz het onderzoek naar de eind 2013 onthulde corruptieaffaire rond de AKP.

Öz vreesde de wraak van Erdogan en vluchtte naar Duitsland, dat door het relatief grote aantal Turkse inwoners een populaire uitwijkplaats is voor met vervolging bedreigde Turken. Later weken om dezelfde reden meer Gülen-volgelingen naar Duitsland uit, vooral na de couppoging vorig jaar. Hetzelfde Duitsland dat zij in de Ergenekon-periode met hun seculier-nationalistische tegenstanders associeerden…

Bulut

Wat er ook veranderde, Duitsland bleef een geliefd doelwit voor samenzweringstheorieën in Turkije. Dat was het ook al in 1997, want toen een Duitse rechter dat jaar constateerde dat toenmalig premier Tansu Ciller banden onderhield met drugshandelaren, heette dat ook al een samenzwering tegen Turkije.

De afgelopen jaren zagen we meer van hetzelfde. Zo meende Erdogans adviseur Yigit Bulut dat de Duitse luchtvaartmaatschappij Lufthansa de duistere macht was achter het protest in 2013 tegen de afbraak van Istanbuls Gezipark.

Lufthansa vreesde volgens Bulut voor de komst van een nieuwe luchthaven in Istanbul. Die zou te veel concurrentie opleveren voor de luchthaven van Frankfurt, waardoor de Duitsers Turkije wilden destabiliseren. Daar waren bewijzen voor zei Bulut. Die werden echter nooit geleverd; zo gaat dat vaker.

Tayyar

Zoals een jaar na het Geziparkprotest. AKP-volksvertegenwoordiger Samil Tayyar beweerde toen zonder enige bewijsvoering dat Duitsland in 1993 verantwoordelijk was voor een brandstichting in een hotel te Sivas waar een groep alevitische intellectuelen bijeenkwam. 37 personen vonden daarbij de dood.

In werkelijkheid openden islamitische fundamentalisten in 1993 de aanval op het Madimak hotel in Sivas. De burgemeester die hen aanmoedigde behoorde tot de islamistische Rafah partij. Dat laatste is een lastig gegeven voor de AKP, want de regeringspartij kent haar oorsprong in Refah. Erdogan begon er zijn politieke carrière.

De nergens op gebaseerde bewering van Tayyar over de brandstichting in Sivas benadrukte de neiging van de AKP om naar complotverhalen te grijpen wanneer men bepaalde feiten niet onder ogen wenst te zien.

Doodstraf

Dat de AKP Duitsland met de couppoging associeert past dus in een lange traditie. En dat dus vooral omdat de Duitsers geen Gülen-volgelingen willen uitleveren. Er zijn echter erg rationele redenen waarom Duitsland geen Gülenisten op een vliegtuig naar Turkije zet. Het staat immers zo goed als vast dat ze daar geen eerlijk proces krijgen. Dit standpunt valt Duitsland niet kwalijk te nemen, want vrijwel de gehele wereld wantrouwt de rechtsstaat in Turkije onder Erdogan.

Bovendien leveren Europese landen sowieso geen verdachten uit wanneer de kans bestaat dat ze de doodstraf kunnen krijgen. Wat dat betreft gooit Erdogan zijn eigen ruiten in door keer op keer de herinvoering van de doodstraf aan de orde te brengen. Je zou er door gaan twijfelen of hij wel echt wil dat Europese landen uitgeweken Gülenisten uitleveren.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

3 REACTIES

  1. Hoop dat de G?len en Akp barbaren elkaar helemaal opvreten. Wat Ataturk achterliet was niet genoeg voor de Islamisten.

  2. Lekker hypocriet, o.a. Mercedes beschuldigen van deelname aan de couppoging, maar wel lekker Mercedes blijven rijden. Waarom steunt de AKP-regering terroristen door hun auto’s te kopen?

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here