Rechter wijst uitstel af in proces tegen Reza Zarrab (COLUMN)

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Door al het feestgedruis rond de eerste verjaardag van de couppoging en de kletterende regen in Istanbul zou je bijna vergeten dat in New York nog een Turkse Iraniër in voorarrest zit.

Voor de vaste lezers van Turksnieuws behoeft deze Reza Zarrab geen introductie meer. Nieuwe bezoekers van Neerlands website voor kritische berichtgeving over de Turkse politiek zijn er wellicht echter bij gebaat om te weten dat Zarrab eind 2013 de centrale figuur was in een corruptieschandaal rond de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). En dat hij in maart 2016 kort na aankomst in de VS werd aangehouden, op verdenking van ontduiking van de boycot tegen Iran, in de jaren waarin die nog van toepassing was.

Het is een realistische mogelijkheid dat Zarrab zich als het puntje bij paaltje komt uit een gevangenisstraf van 75 jaar zal trachten te praten door verklaringen af te leggen; verklaringen die naar aangenomen wordt belastend zouden kunnen zijn voor de Turkse president Erdogan.

Giuliani

De sterkste aanwijzing dat Erdogan de verklaringen van Zarrab vreest biedt hij zelf, omdat hij uitzonderlijk veel in het werk zette om te voorkomen dat het proces doorgaat. Eerst nam hij een tweetal Amerikaanse advocaten in dienst, waaronder Rudy Giuliani. Erdogan gaf deze voormalige burgemeester van New York en vertrouweling van de Amerikaanse president Donald Trump opdracht om op politiek niveau een oplossing te vinden voor het proces tegen Zarrab.

Zarrabs advocaat, Benjamin Brafman, en de rechter in het proces, Richard M. Berman, waren het roerend met elkaar eens dat deze situatie uniek was in de geschiedenis van de Amerikaanse rechtspraak. Maar hoe uniek het ook was, Erdogans poging om het proces langs deze weg af te blazen faalde jammerlijk.

Later probeerde Erdogan nog om Trump tijdens een bezoek aan Washington te overreden, maar ook dacht mocht niet baten. Het is mogelijk dat Erdogans ook tijdens het gesprek tijdens de G-20 in Hamburg nog met Trump over Zarrab sprak. Het uitblijven van berichten daarover zou echter voorzichtig als een teken opgevat kunnen worden dat Erdogan zich er bij neergelegd heeft dat hij niets meer kan doen om het proces tegen Zarrab een halt toe te roepen.

Uitstel

Het proces tegen Zarrab was begin dit jaar begonnen, ware het niet dat advocaat Brafman om uitstel verzocht. Hij had meer tijd nodig om zijn cliënt goed te kunnen verdedigen, zei hij.

Als Zarrab onschuldig is, wat hij volhoudt te zijn, dan heeft hij het dus grotendeels aan zijn advocaat te danken dat al zestien maanden onterecht vastzit.

Door het verzoek tot uitstel werd het proces aanvankelijk naar augustus verplaatst. In de tussenliggende tijd was Mehmet Atilla, een CEO van de nauw bij Zarrabs financiële constructies betrokken Halkbank – een Turkse staatsbank – echter zo dom om zich eveneens in de VS te laten arresteren. Beide zaken werden aan elkaar verbonden, waarna de advocaat van Atilla om uitstel verzocht. Ook hij had meer tijd nodig. Rechter Richard M. Berman ging daarin mee en prikte 30 oktober in zijn agenda als nieuwe datum voor het feitelijke begin van het proces.

Shkreli

Vervolgens verzocht Brafman weer om uitstel. Dit keer niet omdat hij meer tijd nodig had, maar omdat hij erg druk is met de verdediging van Martin Shkreli, een manager van een hedge fund en eigenaar van een farmaceutisch bedrijf. Shkreli kreeg de bijnaam ‘slechtste man van de VS’ omdat hij de prijs van een vaak door aidspatiënten gebruikt medicijn met maar liefst 5000 procent verhoogde.

Kennelijk is de zaak tegen Shkreli zo belangrijk voor Brafman dat een paar maanden extra voorarrest voor Zarrab van ondergeschikt belang zijn. Tot drie maal toe verzocht Brafman om uitstel, maar rechter Berman wees het even vaak af. Het heeft lang genoeg geduurd vond Berman. We kunnen er dus vanuit gaan dat dit belangrijke proces op 30 oktober van start zal gaan.

SIS

Brafman had nog een ander puntje, want het blijkt dat Zarrab 21 dagen in het Special Housing Unit van het Metropolitan Correctional Center in New York heeft gezeten, wat betekent dat hij drie weken in isolatie zat. Alles wat Zarrab volgens Brafman over de reden daarvan te horen kreeg was dat het om een ‘ongedefinieerd SIS onderzoek’ ging.

SIS staat voor Special Investigative Services en een onderzoek daardoor kan op veel betrekking hebben. Op misdragingen van de gevangene, maar ook op dat van gevangenispersoneel. Daarnaast kan een onderzoek onder deze noemer ingezet worden om informatie bijeen te brengen, bijvoorbeeld over communicatie per telefoon en post. Het kan gaan zelfs gaan om urineonderzoek, zoals bij de verdenking over drugsgebruik.

Dat Zarrab na meer dan een jaar voorarrest plotseling werd verplaatst naar wat Amerikaanse gedetineerden ‘the hole’ noemen, valt hoe dan ook op. Vast staat dat hij in die drie weken geen beschikking had over de dossiers met betrekking tot zijn zaak, en verder dat hij nadien naar een andere gevangenis is overgebracht. Hij bevindt zich nu in een gevangenis te Brooklyn.

Zie voor eerdere artikelen over het proces tegen Reza Zarrab de rubriek ‘justitie en politie’.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO)