Overeenkomst over Syrië op handen tussen Rusland en Turkije (COLUMN)

0
14

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Syrië lijkt aan de vooravond van ingrijpende gebeurtenissen te staan. Na de verovering van Aleppo richten de Syrische president al-Assad en zijn Russische bondgenoot nu het vizier op Idlib. Daar hangt een overeenkomst tussen Rusland en Turkije over in de lucht.

In Idlib hangt een rijk geschakeerd gezelschap jihadisten rond. Variërend van het gematigde tot wat minder gematigde Ahrar al-Sham, tot het uit al-Qaeda voortgekomen Fatah al-Sham, dat we beter kennen onder de oorspronkelijke naam, Jahbat al-Nusra. Daarnaast zit er een mengelmoesje van soennitische rebellen in Idlib dat voor het Vrije Syrische Leger moet doorgaan.

Moskou en Damascus gaan die lui volgens zeggen voor de keuze stellen: overgeven en aanpassen aan de regels van ‘de-escalatie’, of vertrekken. Wie niet vertrekt en zich weigert naar de Russisch/Syrische wensen te schikken kan rekenen op een behandeling die ‘terroristen’ hier toekomt, wat betekent dat de bijl erin gaat.

Deze groepen hebben met elkaar gemeen dat ze banden onderhouden met de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid (AKP). Daarom hoopt Moskou naar verluidt dat de AKP de baardmannen in Idlib over kan halen om de kuierlatten te nemen.

Afrin

Volgens de geleverde aanwijzingen behelst de op handen zijnde overeenkomst tussen Rusland en Turkije echter meer dan alleen een bemiddelingsrol voor Ankara. Zo zou het de Russen verder goed uitkomen wanneer de Turkse strijdkrachten een uitwijkplaats voor de baardmannen uit Idlib creëren.

Nu controleert Turkije al het gebied in Syrië dat zich uitstrekt van het pal over de Turkse grens gelegen Jarablus tot al-Bab en al-Rai. Iets meer terrein is volgens de Russen echter wenselijk. Verder naar het zuiden kunnen de Turken dat niet regelen, dus dan maar richting Tel Rifaat.

De ene hand zou hier de andere kunnen wassen, want Tel Rifaat ligt in het Afrin-gebied dat wordt gecontroleerd door de YPG, de militaire vleugel van de aan de PKK verbonden Koerdische Eenheidspartij (PYD). En zoals bekend staat de AKP te popelen om de YPG/PYD aan te vallen. Sterker nog, dat gebeurt al, want aan de grens voeren Turkse militairen beschietingen uit op de Koerdische strijders in Syrië.

Mocht het tot een overeenkomst komen dan zou Rusland echter instemmen met een meer omvattende Turkse aanval op de YPG/PYD. Dat wil zeggen, een aanval door het Vrije Syrische Leger, wellicht gesteund door de Turkse luchtmacht. Niet om heel Afrin in bezit te nemen, maar voldoende om er vertrekkende jihadisten uit Idlib te kunnen huisvesten. En voldoende om het nu al als spekkie voor het bekkie te laten klinken in Ankara.

Buren

De AKP heeft liever jihadisten als buren, dan seculier-democratische Koerden die hun vrouwen niet mishandelen, al wisten we dat natuurlijk al lang. Niet uitgesloten echter dat een Russisch-Turkse deal in dit verband gebrom op zal leveren bij de nieuwe buren. Vooral bij het al-Nusra component daarvan, dat zich heel goed in steek gelaten zou kunnen voelen door de AKP-regering. Dat weegt, want zoals bekend kan het kwaad kersen eten zijn met brommende jihadisten.

Bij de meest uitgesproken islamisten binnen de achterban van de AKP zal het wellicht ook niet helemaal lekker vallen. Die zagen eerder al met lede ogen toe hoe de AKP tot afspraken kwam met de fundamentalisten hatende Russen. De nieuwe plannen komen ook nog eens neer op dienstverlening aan de in islamistische kringen verguisde al-Assad. Maar goed, de jaren waarin diens vertrek voorop stond voor de AKP zijn nu echt voorbij. Voor de Turkse regeringspartij heeft de YPG/PYD de rol van ultieme schurk ondertussen volledig overgenomen van al-Assad.

Daarentegen zal president Erdogan niet beducht zijn voor bezwaren van zijn partners, Devlet Bahceli van de Partij van de Nationale Beweging, en Dogu Perincek van de Vaderlandpartij. Beide kunnen dan zwaar gekant zijn tegen jihadisten, maar nog liever hen dan een aan de PKK gelieerde groep over de grens met Syrië.

Baksteen

In Washington valt geen enkele overeenkomsten tussen Moskou en Ankara in de smaak, zeker niet als die in het nadeel van de YPG/PYD uitpakt. Voor de Amerikanen zijn de Koerdische strijders immers essentieel bij de bevrijding van het door de Islamitische Staat (IS) bezette Raqqa.

Maak echter niet de vergissing te denken dat het U.S. President Donald Trump alleen daar om te doen is. Voor hem is de YPG/PYD onderdeel van het streven naar een meer nadrukkelijke Amerikaanse rol in het gebied. Wat betreft de toekomst Syrië, maar zeker ook richting Iran, waar Trump de verhoudingen graag mee op scherp zet.

Overigens dient de YPG/PYD er voor uit te kijken dat ze in een mate voor het Amerikaanse karretje gespannen waarin de Koerdische belangen gevaar lopen. Bovendien is er het risico dat de VS de Syrische Koerden als een baksteen laten vallen zodra de plannen veranderen. Maar dat terzijde, ook omdat het iets is dat nog niet direct speelt.

Wat nu wel al telt is dat Rusland en Turkije fijn een plan kunnen bekokstoven, maar dat van de Amerikanen niet verwacht moet worden dat ze stil blijven zitten wanneer dat in hun nadeel uitpakt.

Tabka

De VS hebben hun oog laten vallen op de strategische belangrijke basis Tabka zuidelijk van Raqqa, wat de Russen goed in de smiezen te hebben en ook absoluut niet zien zitten.

Volgens een artikel van de Turkse journalist Fehim Tastekin in de krant Gazeteduvar hoorde een YPG-commandant dat toen hij in Antakya met een Russische vertegenwoordiger sprak.

De Rus suggereerde bij dezelfde gelegenheid dat de Democratische Syrische Strijdkrachten (waar de YPG deel van uitmaakt) bij een volgende operatie tegen IS samen zouden kunnen werken met het Syrische regeringsleger. Volgens Tastekin was de YPG daar huiverig voor. Alvorens met al-Assad in zee te gaan willen de Koerden eerst hun democratische rechten gegarandeerd zien. Een samenwerking met Rusland wijzen ze echter niet bij voorbaat af.

Bizar

Berichten over de bereidheid van Rusland om een Turkse aanval op het door de YPG/PYD gecontroleerde Afrin te accepteren volgden kort op de publicatie van Tastekins artikel.

Een situatie waarin Rusland met de Syrische Koerden wil werken, maar tegelijkertijd toestaat dat die in Afrin door Turken worden aangevallen, klinkt als te bizar voor woorden.

In het Syrische moeras is een dergelijke tegenstrijdigheid niets om van op te kijken, maar het het valt buitenstaanders niet kwalijk te nemen als ze er weinig meer van begrijpen.

Astana

In de jaren tachtig was op de Nederlandse TV een hilarische comedy te zien: Soap. Iedere aflevering eindigde met dezelfde woorden: ‘Confused, you won’t be after the next episode of Soap.’ De volgende aflevering eindigde dan weer precies zo.

In dit geval bestaat de volgende aflevering uit de topbijeenkomst in Astana van 10 juli, waarbij het vooral over Idlib zal gaan. Volgens de Turkse journalist Metin Gürcan heeft Turkije daar wat uit te leggen. Dat wil zeggen, hoe het paradoxale Turkse standpunt over de territoriale integriteit van Syrië te rijmen valt met de onderneming van Ankara om de controle over het gebied tussen Jarablus, al-Bab en al-Rai uit te breiden.

Alleen al gezien dat laatste is het zeer de vraag of de stand van zaken rond Syrië, en de rol van Turkije daarbij, na de ontmoeting in Astana wat overzichtelijker zal worden. Bij Turksnieuws leven daar geen hooggespannen verwachtingen over.

‘Confused, you won’t be after the next episode…? Vergeet het.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politiek biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here