Groeiende drugsepidemie in Turkije (COLUMN)

4
343

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – In het eerste deel van het beroemde filmepos The Godfather behoort de maffiabaas Virgil Sollozzo tot de absolute bad guys. Zijn bijnaam in de film, ‘The Turk’, dankte hij aan de vorm van zijn neus, die aan een Turks kromzwaard deed denken.

Daarnaast beschikte de fictieve Sollozzo over papavervelden in Turkije, waarmee hij de basis legde voor de heroïne die hij de VS verkocht.

The Godfather I speelt zich kort na WOII af. Turkije was toen een grote opiumproducent, voor zowel de legale als de illegale markt. Dat was het in feite al erg lang, tot ver terug in de Ottomaanse periode. Voor de Ottomaanse dynastie was de handel in opium een belangrijke inkomstenbron. De oorsprong van het woord opium verwijst ook naar Turkije. De naam van de stad Afyon betekent letterlijk opium.

William S.Burroughs

Laboratoria in Marseilles en op Sicilië produceerden heroïne met opium uit Turkije als grondstof, waarna het paardenmiddel naar de VS werd getransporteerd. Hoewel heroïne pas later in Europa toesloeg, kenden de VS in de jaren veertig al veel verslaafden. De Amerikaanse schrijver William S. Burroughs beschreef dat treffend in zijn boek Junkie.

Begin jaren zeventig namen landen in het Verre Oosten de heroïnemarkt over. In het daarop volgende decennium keerde Turkije echter terug binnen de internationale drugshandel. Toen echter niet meer als productie-, maar als distributieland. Heroïne uit landen als Afghanistan kwam via Turkije naar de EU en de VS.

Jetset

Opvallend genoeg kende Turkije in tegenstelling tot andere opium producerende, of distribuerende landen, in die tijd geen groot drugsprobleem. Veel minder in ieder geval dan bijvoorbeeld in Afghanistan, Iran en Pakistan waar wel altijd veel verslaafden zijn geweest.

Wat in Turkije aan drugs werd gebruikt ging lang niet verder dan een snuifje cocaïne door de lokale jetset, wat geen grote problemen opleverde. Dat veranderde rond 2005. Sindsdien is het drugsgebruik sterk toegenomen en beperkt het zich ook niet meer tot welgestelden. Het is vooral het gebruik onder jongeren binnen lager gesitueerde groepen waardoor Turkije nu wel degelijk een drugsprobleem kent; een groeiend drugsprobleem bovendien.

Phenazapam

De schuldige heet bonzai, dat op de markt kwam onder de noemer van synthetische cannabis. Omdat een kruid als basis wordt gebruikt lijkt bonzai in uiterlijke zin enigszins op wiet. Het effect is echter niet vergelijkbaar. Het actieve bestanddeel phenazapam is een benzodiazepine, een kalmeringsmiddel dat vijf keer sterker is dan valium.

Ondertussen is bonzai, dat op verschillende manieren gebruikt wordt, een verzamelnaam geworden van middelen waarin phenazapam vervangen is door afgeleiden. Dit verklaart waarom gebruikers van bonzai vaak negatief getest worden op phenazapam wanneer ze in een ziekenhuis worden opgenomen.

De valkuil bij bonzai is dat het erg eenvoudig te produceren is en dat het daardoor voor weinig geld te koop is. Ter vergelijking: wiet is in Turkije tien keer duurder (waarbij opgemerkt moet worden dat cannabisproducten door het strenge drugsbeleid van de regering erg duur zijn in Turkije). Bonzai is ook goedkoper dan alcohol, dat de laatste jaren sterk in prijs is gestegen.

VN-rapport

Het doet denken aan crack, de cocaïne-variant die in de jaren op de Amerikaanse straten terechtkwam. Crack was eveneens relatief goedkoop, en had al even desastreuze gevolgen. Want hoewel het dus lang niet altijd duidelijk is wat er precies in bonzai zit, lijdt het geen twijfel dat het gevaarlijke troep is, met een scala aan erg vervelende bijverschijnselen. Zo kunnen gebruikers erdoor in een psychose raken en leidt het ook tot agressie en geweld. Tot overmaat van ramp heeft het bij overmatig gebruik de dood tot gevolg. Daardoor vallen nu nergens in Europa meer drugsdoden dan in Turkije. Dat blijkt althans uit een vorige week verschenen VN-rapport.

In dat rapport lijkt sprake te zijn van een explosieve toename van het aantal dodelijke drugsslachtoffers in Turkije. Dat behoeft enige nuancering, omdat in Turkije feitelijk pas sinds kort is begonnen met het registreren van overlijdensgevallen als gevolg van drugsgebruik. Bovendien kent Turkije vergeleken met andere Europese landen uiteraard een grote bevolking, waardoor het aantal drugsdoden ook relatief beschouwd moet worden.

Feit blijft echter dat Turkije nu een niet te onderschatten drugsprobleem kent, terwijl daar vijftien jaar geleden, ondanks de opiumcultuur in de geschiedenis van het land, nog geen sprake van was. Daar moeten oorzaken voor zijn.

Kültekin Ögel

Naar aanleiding van het VN-rapport deden de kranten Hürriyet en Bir Gün een interview met de verslavingsdeskundige Kültekin Ögel. Hij zoekt de oorzaak van de bonzai-epidemie in stadsvernieuwing. Er wordt zo veel gebouwd dat er geen ruimte overblijft voor parken of andere ontspanningsfaciliteiten. Voor jongeren zijn er daardoor te weinig mogelijkheden om zich te verpozen in de vernieuwde grote steden. Volgens Ögel wordt de keuze voor hen zo al snel teruggebracht tussen verveeld rondhangen in een van de vele winkelcentra, of bonzai proberen.

Volgens Ögel zijn de sociale structuren in grote steden aangetast door de nieuwbouw. In de vervallen wijken van oudsher, de gececondular die door de stadsvernieuwing verdwijnen, kende iedereen elkaar en heerste veel sociale controle. In de nieuwbouw is de sociale afstand groter en weten ouders minder wat hun kinderen uitspoken.

Schoenendozen

De armoedige gececondular waren niet best, dat behoeft geen betoog, maar aan het wegbergen van de bevolking in betonnen schoenendozen zijn ook nadelen verbonden. De geschiedenis van de Amsterdamse Bijlmermeer is wat dat betreft illustratief. Turkije moet die les duidelijk nog leren.

Ögel heeft dan ook zeker een punt. Alleen slaat bonzai ook toe in wijken waar de stadsvernieuwing nog niet is begonnen. Er doen zelfs samenzweringstheorieën de ronde waarin de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) het gebruik van bonzai aanmoedigt, om het als argument voor sloop en stadsvernieuwing te gebruiken. De noodzaak voor de AKP van dat laatste is in ieder geval evident, want de constructiesector werd een belangrijke basis van de Turkse economie sinds de partij van president Erdogan in 2002 aan de macht.

Zombies

Volgens de eerder genoemde Amerikaanse schrijver William S. Burroughs is drugsverslaving vaak in het voordeel van het politieke establishment, om de simpele reden dat een verslaafde nu eenmaal andere zaken aan het hoofd heeft dan protest tegen de politiek. Hetzelfde zien we nu met bonzai in Turkije.

Gebruikers van dit huiveringwekkende middel beschrijven de ervaring als het tussen leven en dood hangen. Bonzai verandert mensen in zombies en dat is geen toestand waar the powers that be veel van te vrezen hebben.

Het is veelzeggend dat een aantal – vooral door Koerden bevolkte – wijken in Istanbul waar bonzai toesloeg, eerder bekend stonden als centra van protest, maar dat het oproer daar nu aanmerkelijk minder luid kraait. Dat komt zeker niet omdat men daar tegenwoordig zo tevreden is…

Afkicken

De AKP-regering zegt de oorlog aan het bonzai-probleem te hebben verklaard, maar in de praktijk komt daar niet veel van terecht. Het bovengenoemde VN-rapport constateert dat het Turkije aan infrastructuur ontbreekt om een drugsprobleem te bestrijden.

De megastad Istanbul kent bijvoorbeeld maar twee ontwenningsklinieken. Wie af wil kicken moet zich daar vroeg in de ochtend melden en krijgt dan te horen dat hij of zij vier uur later aan de beurt is. Dat schiet niet op.

Jeugdwerkloosheid

Bij het bestrijden van de bonzai-problematiek richt de regering zich op criminalisering van dealers en gebruikers. Dat is goed merkbaar, want het aantal arrestaties in dit verband is de laatste jaren fors toegenomen.

De praktijk leert echter dat criminalisering van een drugsprobleem nooit soelaas biedt; doorgaans wordt het er alleen maar groter door. Om de sociaaleconomische oorzaken bekommert de regering zich niet, terwijl zich in de aanpak daarvan juist de sleutel tot een structurele oplossing bevindt.

Vergeet niet dat Turkije een snel groeiende jeugdwerkloosheid kent. Officieel tegen de 25 procent, maar realistisch waarschijnlijk nog veel hoger. Ieder jaar weer constateren schoolverlaters dat er geen werk voor hen is. Geen situatie waarin jongeren de toekomst met veel vertrouwen tegemoet zien.

Pessimisme

Dat doen veel Turken sowieso niet. Het pessimisme onder hen is goed merkbaar. Velen zouden de werkelijkheid van hun vaderland liever achter zich laten. Wie geld heeft doet dat door een vakantiehuisje in bijvoorbeeld Spanje of Portugal te kopen, wat een verblijfsvergunning in de EU oplevert.

Kansarme jongeren trachten via bonzai aan dezelfde werkelijkheid te ontsnappen. Dat is de essentie van deze drug. Het is geen middel waar veel genoegen aan te beleven valt, maar het doet de uitzichtloze werkelijkheid vergeten.

Succes

Medestanders van de AKP houden vol dat het nooit beter met Turkije is gegaan dan momenteel. Daarbij staren ze zich blind op (door hoge tolkosten vaak weinig gebruikte) wegen, bruggen en tunnels, alsmede op een groeicijfer van de economie dat met veel kunst en vliegwerk kunstmatig hoog wordt gehouden, en daardoor ook niets aan de groeiende jeugdwerkloosheid kan veranderen.

De scherpe groei van het drugsprobleem in Turkije sinds hun geliefde president Erdogan aan de macht is, noemen diens adepten uiteraard nooit als teken van zijn succes…

De een gebruikt bonzai, wat weinig kost. De ander gaat naar een massale partijbijeenkomst van de AKP om Erdogan te horen spreken, waarbij de partij het vervoer regelt en ook nog voor een gratis lunchpakket zorgt. Bonzai leidt tot psychose, de door Erdogan aangewakkerde angst en haat tot massahysterie.

Bonzai en een toespraak van Erdogan hebben met elkaar gemeen dat het verre van positieve wegen zijn om aan de werkelijkheid te ontsnappen.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

4 REACTIES

  1. Peter Edel: ‘De een gebruikt bonzai, wat weinig kost. De ander gaat naar een massale partijbijeenkomst van de AKP om Erdogan te horen spreken, waarbij de partij het vervoer regelt en ook nog voor een gratis lunchpakket zorgt.’
    .
    Tja, als een glaasje raki en een gezonde maaltijd met een stukje vlees steeds duurder worden, moet je toch wat …

  2. “Medestanders van de AKP houden vol dat het nooit beter met Turkije is gegaan dan momenteel.”

    Als je de andere helft (de helft die niet op de AKP heeft gestemd) van Turkije minacht, niet als gelijke ziet, dan doet het er simpelweg niet toe wat er met die mensen gebeurd. Als ik het vanuit dat oogpunt bekijk, dan klopt juist wél. Of ik het er mee eens ben is een tweede.

  3. Hoge toltarieven?
    Jij komt zeker niet zo vaak in Italië, Frankrijk, Spanje, Zwitserland en Oostenrijk?
    Je weet ineens veel van scheikunde.
    Dan kun je ons vast ook wel even vertellen hoeveel het in bovengenoemde landen kost om over de snelweg te rijden per kilometer, ter objectieve vergelijking met de Turkse prijzen?
    En daarmee is het zunige Hollandse riedeltje van kees dat alles toch zo duur is in Turkije ook gelijk onderuit gehaald.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here