Nobelprijs voor de vrede voor Turkse oppositieleider? (COLUMN)

7
16

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Het is heet in Turkije, en dat blijft het de komende dagen. Activiteiten buitenshuis worden ontraden indien ze vermeden kunnen worden.

Onder deze omstandigheden loopt de 69-jarige oppositieleider Kemal Kilicdaroglu dagelijks twintig kilometer tussen Ankara en Istanbul. Begin er maar eens aan.

De aanvankelijke beweegreden van Kilicdaroglu om een protestmars te beginnen heb ik eerder al uitgelegd op Turksnieuws. Die bestond uit de 25 jaar gevangenisstraf voor Enis Berberoglu, een volksvertegenwoordiger namens Kilicdaroglus Republikeinse Volkspartij (CHP).

Ondertussen is de actie van Kilicdaroglu echter getransformeerd tot een algemeen protest tegen onrecht in Turkije.

Onrecht

Als er iets is waar dit Turkije in grossiert is het onrecht. Van ontslagen en arrestaties, martelingen in overvolle gevangenissen, en een sterke beperking van de persvrijheid, tot soldaten die voedselvergiftiging oplopen omdat ze (naar verluidt) vlees van een inferieure kwaliteit te eten krijgen.

En boven op dat alles is er het sociaaleconomische onrecht in Turkije, dat tot de landen behoort waar de ongelijkheid van inkomen en rijkdom het grootst is en de armoede welig tiert.

Vuist

Hoewel hij nog meer dan een week te gaan heeft voordat hij in Istanbul arriveert, is de mars van Kilicdaroglu nu al een succes. Eerder viel hem veel kritiek ten deel, omdat hij geen vuist kon maken tegen de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van president Erdogan.

Met zijn mars heeft Kilicdaroglu diverse groepen buiten de CHP aan zich weten te binden, waardoor meer dan ooit een coherent blok tegen de AKP is ontstaan en die vuist er alsnog lijkt te zijn gekomen. Linkse organisaties en vakbonden hebben zich bij hem aangesloten, maar bijvoorbeeld ook gematigde islamisten die de AKP de rug toekeerden. Er lopen bijvoorbeeld ook voormalige AKP-politici achter Kilicdaroglu.

Daarom benadrukt Kilicdaroglu ook dat het niet een protest is van de CHP, maar van een ieder die redenen heeft om tegen de AKP te zijn. Dit verklaart de afwezigheid van naar de CHP verwijzende symbolen, zoals partijvlaggen.

Hete zomer

Een vaak genoemd punt is dat Kilicdaroglu er beter aan had gedaan om een mars te organiseren naar aanleiding van de ‘gestolen’ uitslag van het referendum op 16 april jl. In de daarop volgende maanden ontstond echter een sfeer van gelatenheid onder ‘de andere vijftig procent’, waardoor het toen niet het geschikte moment was.

Ondertussen is men echter uit de lethargische slaap ontwaakt, waardoor de tijd rijp is voor een breed protest. Waarnemers, waaronder uw columnist, voorspelden eerder al een hete zomer. Wel, daar begint het (in meerdere opzichten..) alleszins op te lijken.

Nachtmerrie

Voor Erdogan is dit een nachtmerrie, want tegen een vreedzaam protest is hij slecht opgewassen. Hij associeert Kilicdaroglu onhandig met zijn grootste tegenstanders, met name met zijn aartsvijand imam Fethullah Gülen. ‘De coupplegers deden het met F-16’s en tanks, en hij [Kilicdaroglu] doet het met een mars’, zei Erdogan.

De deelname aan het protest van CHP-volksvertegenwoordiger Ilhan Cihaner is op zich al een sterke indicatie dat deze actie niets met Gülen of zijn beweging van doen heeft. Het valt voor Erdogan moeilijk te ontkennen dat met Gülen sympathiserende aanklagers er verantwoordelijk voor waren dat Cihaner jarenlang onschuldig gevangen zat.

Erdogan roept maar wat, hij kan niet anders.

Provocaties

Het zou Erdogan goed uitkomen wanneer Kilicdaroglus mars in een orgie van geweld ontaardt. Geweld speelt hem immers in de kaart. Zo ging het in 2013 met het vreedzaam begonnen protest tegen de afbraak van het Gezipark in Istanbul.

Erdogan constateerde toen tevreden dat een deel van de demonstranten zich liet provoceren door het geweld waarmee de politie de actie onderdrukte. Zo kon hij het protest weergeven als een door buitenlandse machten geïnitieerde poging tot staatsgreep, wat hem uiteindelijk geen electorale windeieren legde.

Daarom dringt Kilicdaroglu zijn medestanders op het hart om zich niet te laten provoceren.

Provocaties zijn al gemeld. Een stel malloten stortte een grote hoeveelheid koeienstront op een weg waar Kilicdaroglu overheen moest. En in een dorp waar hij overnachtte werd (naar wordt aangenomen) met kwade intentie de watervoorziening afgesloten.

Beer los

Tot nu bleef het echter binnen de perken en hebben de actievoerders zich niet laten provoceren. Maar wat zal er gedurende die laatste dagen gebeuren wanneer Kilicdaroglu en zijn ondertussen vele honderden medestanders door de overwegend aartsconservatieve provincies Sakarya en Kocaeli lopen? En wat te denken van 9 juli, wanneer Kilicdaroglu met een ongetwijfeld nog veel groter gevolg bij de gevangenis in Istanbul arriveert waar Berberoglu wordt vastgehouden? Daar zal een massale bijeenkomst worden gehouden. Als dat maar goed gaat…

Aan de andere kant zou uit opiniepeilingen blijken dat onder AKP-stemmers een opmerkelijke vergevingsgezindheid bestaat ten aanzien Kilicdaroglus mars. Dat zal Erdogan niet bevallen, maar hij zal er tegelijkertijd beducht voor zijn dat Kilicdaroglu persoonlijk iets overkomt. Dat is helaas niet ondenkbaar, ook al omdat de CHP-leider zich graag onder het publiek begeeft, met allerlei risico’s als gevolg. Gaat het mis dan is de beer los en kan een geweldsspiraal ontstaan die ook Erdogan te ver gaat.

Hongerstaking

Een andere factor is de hongerstaking van de academica Nuriye Gülmen en de onderwijzer Semih Özakca. Zij werden ontslagen onder de noodtoestand en protesteren daar langs deze weg tegen. Ondertussen zijn beide gearresteerd, maar ze gaan door met hun hongerstaking. Die duurt op het moment van schrijven 110 dagen en hun situatie begint met de dag zorgelijker te worden.

Stoppen ze niet binnenkort met hun actie dan is de kans realistisch dat ze komen te overlijden. Gebeurt dat kort voordat Kilicdaroglu in Istanbul arriveert dan zou dat de vonk kunnen zijn die de vlam in de pan doet slaan, met alle gevolgen van dien.

Overigens is Kilicdaroglu tegen de hongerstaking van Gülmen en Özakca en heeft hij hen opgeroepen hun actie te staken.

Visie

Een ding staat vast: aan de mars van Kilicdaroglu zal binnenkort een einde komen. Vervolgens staat hij voor de taak om een overtuigende visie op de toekomst van Turkije voorop te plaatsen, waarmee hij op langere termijn een tegenwicht kan bieden aan de AKP. Op zich heeft hij daar de kwaliteiten voor in huis. Zo kan hij terugvallen op de kennis van Kemal Dervis, de economische tovenaar die er al eens in slaagde om Turkije uit een zware economische crisis te trekken – waarmee hij en passant de blauwdruk leverde van het economiebeleid waar de AKP jaren op voortborduurde.

Goed, de groei van de Turkse economie bedraagt weer vijf procent, maar wie verder kijkt dan de neus lang is weet dat dit alleen maar komt omdat de overheid miljarden in de economie heeft gepompt en zich daartoe fiks in de schulden heeft gestoken. Het opjagen van de groei op deze manier is niet meer dan een flutmiddel waarmee de achterban om de tuin wordt geleid; een middel bovendien die de groeiende inflatie en werkloosheid niet kan stoppen. De economie groeit terwijl de werkgelegenheid niet toeneemt, het ligt voor de hand dat daar iets niet klopt.

Bülent Ecevit

Kilicdaroglus grootste probleem is dat de AKP-achterban niet door propagandistische argumenten als die vijf procent groei heenkijkt. De doorgaans lager gesitueerde AKP-stemmers onderkennen niet eens het feit dat ze door die groei zelf geen spat opschieten.

Tel daar de door Erdogan en trawanten aangewakkerde massahysterie bij op over buitenlandse machten die Turkije willen vernietigen, en we herkennen de kracht van de AKP die Kilicdaroglu moet zien te doorbreken.

Daarbij is het een gegeven dat Kilicdaroglus CHP al erg lang niet boven een stemmenpercentage van circa 25 procent is uitgestegen. De laatste CHP-leider die daar wel in slaagde was Bülent Ecevit, in het begin van de jaren zeventig. Daarom is het voor Kilicdaroglu nu eerder zaak om in diens voetsporen te treden dan in die van Gandhi, met wie hij de laatste weken alom vergeleken wordt.

Massamanipulatie

Die vergelijking gaat overigens maar voor een deel op. Gandhi organiseerde in 1930 weliswaar ook een mars, maar dat was om te protesteren tegen de overheersing door een buitenlandse mogendheid. Kilicdaroglu neemt het daarentegen op tegen een president die venijnige – en voor narcistische leiders kenmerkende – middelen hanteert als massamanipulatie op basis van religie, angst en nationalisme.

Met een daarvoor volop ontvankelijk publiek is dat een krachtig wapen, waartegen het vechten tegen de bierkaai lijkt voor Kilicdaroglu. Maar toch, de wonderen zijn de wereld nog niet uit. Zeker niet in Turkije waar het bij wijze van spreken overnight gedaan kan zijn met een politiek establishment. Toen Erdogan eind jaren negentig in de gevangenis zat wegen het citeren van een islamistisch getint gedicht konden weinigen bijvoorbeeld bevroeden dat hij later vijftien jaar achtereen aan de macht zou zijn.

Maar ondertussen, als ik Kilicdaroglu zo bezig zie met een massale vreedzame actie tegen een repressief regime, denk ik: nobelprijs voor de vrede misschien?

PS
Hierbij een verzoek aan lezers om feiten en cijfers na te trekken alvorens die in een reactie te plaatsen. Zo schreef iemand dat 250.000 Nederlanders voor de nazi’s aan het Oostfront vochten. Dat leek me erg overdreven en het duurde niet meer dan dertig seconden voordat ik via internet zeker wist dat het er niet meer dan 25.000 waren (dat was het hoogste aantal dat ik vond). Nog veel te veel, maar toch een stuk minder dan 250.000. In dezelfde reactie stond dat Nederlanders voor Franco vochten. Terwijl er juist (linkse) Nederlanders naar Spanje trokken om tegen de fascisten van Franco te vechten! Dus graag ff checken voordat je iets roept, dat is toch niet te veel gevraagd…

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

7 REACTIES

  1. Je schrijft goede columns en bent wen symphatieke persoon maar af en toe ben je ook een enorme lul door mijn intelligentie te beledigen. Als veteraan zijnde lees ik regelmatig de checkpoint en daarin komen regelmatig interviews voor van oorlogsvrijwilligers die aan de kant van Franco meevochten. Defensie is een rechste organisatie en zullen niet gauw verhalen van oorlogsvrijwilligers van de internationale brigades plaatsen. Zoals je eerder hebt gezegd “lets agree to disagree”. Even goede vrienden ok?
    http://www.isgeschiedenis.nl/nieuws/hoe-ging-nederland-oorlogsvrijwilligers-om/

  2. Respect voor het feit dat je veteraan bent. Meen ik echt! Ik kan uit de meegezonden link echter geen onderbouwing vinden van Nederlanders die aan de kant van Franco mee vochten. Ik weet van 700 mensen die tegen hem vochten. De checkpoint…bestaat die nog? Las het blad graag vroeger. Het is wel een feit dat Joodse zakenlieden veel geld verdienden aan die oorlog. En ja…volgens mij zaten er maar 22.000 Nederlanders bij de SS. Teveel maar toch minder dan 250.000. Waren ook echt niet allemaal fascisten. Christenen die in het communisme het grote kwaad zagen. Avonturiers want hier was echt niets…avondklok en diepe armoede. Rijk de Gooier Wilde bijvoorbeeld als zestienjarige zich melden bij de SS. Toen zijn vader er lucht van kreeg heeft Rijk er van langs gekregen. Voor hem was het zucht naar avontuur. Uiteindelijk crosste hij de Waal en ging voor de Amerikanen werken. Zo dicht kan het bij elkaar liggen. Van die 22.000 Nederlandse SS vrijwilligers zijn er velen nooit thuis gekomen. Gesneuveld of in Duitsland gebleven…hier konden ze slechts rekenen op smaad en wraak. Zijn ook als varkens behandelt hier. Keur ik ook niet goed. Maar als veteraan zul je begrijpen dat wetgeving voor de burgermaatschappij niet werkt in oorlogstijd. Adrenaline en wraakgevoelens kunnen rare dingen doen. In mijn hele leven heb ik er één leren kennen. Één ex SS man. Was een aardige man en ook helemaal niet dom. Hij geloofde niet in democratie. Tja…dat kan. Maar was hij slecht? Nee helemaal niet. Hij was lid geweest van de Waffen SS, niet te verwarren met de SS die de kampen bewaakten. Militaire elite eenheid die inderdaad oorlogsmisdaden begingen zoals ook de Geallieerden dat deden.

    • In de artikel waarvan ik de link heb geplaatst staat dat er Nederlanders aan beide zijden hebben meegevochten. De waarheid zit in het midden en nogmaals ik zat er naast met de cijfer over Nederlanders die meevochten. Dat van de bepaalde partij associatie van onze geblondeerde vriend neem ik ook terug. Ik ben tegen de generaals die vermoedelijk duizenden Armeniers over de kling hebben gejaagd Turkije heeft daarvoor geboet. He zou mooi zijn als we vrede konden sluiten.

  3. Leuk zo’n protestmars, maar als K?l?çdaro?lu werkelijk de intentie heeft om het land te veranderen, dan zou hij de eer aan zichzelf houden en allang opgestapt moeten zijn. Die beste man heeft ik weet niet hoeveel verkiezingen verloren, maar opstappen, ho maar. Hij mist het charisma en de kunst van het populisme om het op te kunnen nemen tegen Erdo?an.

    Het succes van Erdo?an is voor een groot deel te wijten aan de twee miskleunen Bahçeli en K?l?çdaro?lu. Zo deed Erdo?an er alles aan om Bahçeli in het zadel te houden in zijn partij, toen veel vooraanstaande leden hem van zijn troon wilden stoten. Tja, ik geef Erdo?an geen ongelijk. Hij weet voor vlees hij in de kuip heeft met Bahçeli.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here