Erdogans liefde voor Trump is nu toch echt voorbij (COLUMN)

5
9

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Samen met de Verenigde Arabische Emiraten (VAE) en Egypte nam Saoedi Arabië deze maand het initiatief om de diplomatieke betrekkingen met Qatar op te zeggen en dat land te isoleren. Aangezien de regering van Qatar een bondgenoot is van de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) is daar veel voor Ankara door veranderd. Zo zijn de VAE daar nu meer dan ooit tevoren verdacht in verband met de mislukte staatsgreep van vorig jaar.

Daarbij valt op dat de toorn van de AKP Saoedi Arabië een stuk minder treft. Vreemd, want Riyad nam toch het voortouw tegen Qatar. Wellicht vindt de AKP het lastig om toe te moeten geven dat men los van Qatar nu met vrijwel alle landen in het Midden-Oosten op slechte voet staat. Het herstel van de betrekkingen met Israël vorig jaar is ondertussen immers ook al tot een papieren aangelegenheid verworden. Niet in de laatste plaats omdat een pro-Israëlische organisatie in de VS nu nauw met de vermeende rol van de VAE bij de couppoging wordt geassocieerd.

In plaats van Saoedi Arabië is nu in ieder geval vooral de Amerikaanse president Donald Trump de gebeten hond voor de media in dienst van Erdogan & Co. Hij is daar de booswicht die Qatar al deze ellende bezorgt. Washington heeft dan weliswaar recentelijk goedkeuring geven aan de verkoop van een armada F-15 gevechtsvliegtuigen aan Qatar, maar het is de vraag of dat veel zal veranderen aan de anti-Trump stemming in Ankara. Want er steekt meer…

Rake klappen

Dat deze week twee Turkse Amerikanen werden aangehouden omdat ze vorige maand, tijdens het bezoek van Erdogan aan Washington, rake klappen uitdeelden aan een groep demonstranten, zal de betrekkingen niet minder penibel maken.

Bovendien kondigden de Amerikaanse autoriteiten aan dat er klachten ingediend zullen worden tegen beveiligers van Erdogan die hun handen bij deze gelegenheid evenmin thuis konden houden. Volstrekt uitgesloten natuurlijk dat Ankara hen in dit verband zal uitleveren, maar wanneer Erdogan nogmaals naar de VS gaat zal hij andere body guards moeten zoeken. Dat wil zeggen, als Erdogan nog naar de VS gaat…

Euforie

Hoeveel kan er veranderen in een half jaar, want toen Trump in jnauari tot president werd geïnaugureerd was de euforie totaal bij Erdogan en de AKP. Na jaren waarin de relatie met Barack Obama steeds slechter waren geworden, zouden de Amerikaans-Turkse betrekkingen tot nooit eerder vertoonde hoogten rijzen. O.K., Trump toonde zich geen fan van de islam, maar hij zeurde tenminste niet over democratische fijnzinnigheden en mensenrechten. Bovendien herkende Erdogan iets van zichzelf in Trump met zijn spierballentaal, waardoor hij alle bij elkaar opgeteld meende een counterpart in Washington te hebben gekregen waar prima mee te werken viel.

Het viel tegen, want er kwam geen einde aan de samenwerking tussen het Pentagon en de milities van de Koerdische Democratische Eenheidspartij (PYD) tegen de Islamitische Staat (IS) in Syrië, en Erdogans aartsvijand, Fethullah Gülen, werd niet stande pede door Trump op een vliegtuig richting Turkije gezet.

De imam lijkt voorlopig veilig te zijn in Pennsylvania. Misschien draait Trump om Erdogan te pesten zelfs wel een beetje bij in de richting van de Gülenisten. Wat vorige week de nodige aandacht kreeg is dat hij Christopher Wray aanwees als opvolger van de door hem ontslagen FBI-directeur James Comey. Wray werkte eerder voor King & Spalding een advocatenkantoor dat in het verleden Gülens Bank Asya als cliënt kende. Zal Erdogan niet echt zijn bevallen.

Zarrab

Wat Erdogan verder steekt is dat Trump geen einde maakte het proces tegen Reza Zarrab, de Iraans-Turkse zakenman Reza Zarrab die vorig jaar op beschuldiging van boycotontduiking ten aanzien van Iran in de kraag werd gevat door Miami’s finest.

Wat Erdogan ook ondernam om Washington te overtuigen, er kwam geen einde aan Zarrabs ondertussen wel erg lange voorarrest. Bovendien zag Erdogan met lede ogen toe hoe Halkbank CEO Mehmet Atilla, die nauw betrokken was bij Zarrabs financiële constructies, ook werd aangehouden nadat hij zo dom was geweest om naar de VS te reizen.

30 oktober

Deze week besliste rechter Richard M. Berman dat het proces tegen Zarrab en Atilla op 30 oktober zal beginnen. Oorspronkelijk zou het in augustus van start gaan, maar omdat de zaak van Atilla aan die van Zarrab is toegevoegd wordt het iets later. Erdogan lijkt daar niets meer aan te kunnen veranderen.

De meningen waarom Erdogan zich zo om Zarrab bekommert lopen uiteen. Zelf zegt hij zich louter in te zetten voor een Turkse staatsburger. Klinkt om tranen van in de ogen te krijgen, maar voor geen van de meer dan vijftig andere Turken in Amerikaanse gevangenissen heeft hij zich zo ingespannen als voor Zarrab. Daar nam hij bijvoorbeeld geen zwaargewicht als Trumps vertrouweling Rudy Giuliani voor in dienst.

Daarom heerst alom de overtuiging dat Erdogan vreest voor wat Zarrab zou kunnen vertellen over corruptie bij de AKP.

Reactie

Over dat laatste heb ik al veel vaker geschreven, maar ik ben er eens opnieuw over gaan denken. Aanleiding is een reactie die ik las over mijn vorige artikel: Erdogans doos van Pandora.

Daarin stelde ik de vraag hoe de nabestaanden van de slachtoffers van de couppoging er over denken dat Erdogan vooraf wist dat er een staatsgreep gepleegd zou worden en dat hij niets deed om het te voorkomen. In de reactie werd ik er op gewezen dat het de nabestaanden waarschijnlijk koud laat, omdat zij er als overtuigde medestanders van Erdogan alleen maar trots op zijn dat zij hun omgekomen familieleden als martelaren voor hem vielen.

Driekwart god

Terechte reactie, waardoor ik me er op betrapte dat ik het vermogen van Erdogans achterban tot rationeel denken toch nog telkens te hoog inschat. In de ogen van zijn adepten kan hij nu eenmaal met vrijwel alles wegkomen. Zelfs als zou blijken dat de slachtoffers van 15 juli niet door kogels van Gülenisten om het leven kwamen, maar door die van Erdogans ‘revolutionaire garde’ SADAT, zouden zij daar waarschijnlijk begrip voor op kunnen brengen.

Maak niet de vergissing om te denken dat Erdogan als een halfgod wordt vereerd; driekwart god komt dichter in de buurt. Waar massahysterie allemaal niet toe kan leiden…

Corruptie

Dus hoeveel schade zou het Erdogan berokkenen wanneer Zarrab gaat ‘zingen’ over wat hij weet ten aanzien van corruptie bij de AKP? Na de onthulling daarvan door Gülens aanklagers eind 2013 oordeelde de AKP-meute simpelweg dat de regeringspartij de illegale inkomsten volledig verdiend had en peinsde er niet over om het stemgedrag te veranderen. Dat zal men zeer waarschijnlijk ook niet doen wanneer tijdens het proces tegen Zarrab blijkt dat het allemaal nog een stuk dieper ging dan vooralsnog werd aangenomen.

Het antwoord op de vraag waarom Erdogan het proces tegen Zarrab vreest ligt dus minder duidelijk dan op het eerste gezicht lijkt, waardoor naar andere verklaringen gezocht dient te worden.

Arrestatiebevel

Wanneer de dreiging van Zarrab voor Erdogan los staat van de situatie in Turkije, wordt het aannemelijk dat die met zijn internationale positie te maken heeft.

Wat te denken over wat er zou gebeuren wanneer Zarrab tijdens het proces verklaringen aflegt waaruit naar voren komt dat Erdogan doorslaggevend was bij het ontduiken van de boycot tegen Iran. Heel goed mogelijk dat er dan binnen de kortste keren een internationaal arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd wordt in de VS, wat hem ernstig in zijn bewegingsvrijheid zou beperken. Spreekt voor zich dat dit een zware slag voor hem zou zijn.

Het is natuurlijk niet meer dan een veronderstelling, maar het moeten consequenties van internationale proporties zijn die Erdogan vrees inboezemen over het proces tegen Zarrab. Anders zou er niet zo’n heisa over maken.

Hoe dan ook, Erdogan zal het Trump kwalijk nemen dat die hem de hand niet boven het hoofd hield door via een ingreep binnen de rechtelijk het proces tegen Zarrab af te blazen. Zo is Trump in een half jaar tijd toch een Obama 2.0 voor Erdogan geworden.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, uitgeverij EPO, Antwerpen)

5 REACTIES

  1. De doos van Pandora,

    Het is misschien wel het meeste juiste woord, maar gezien de reactie van mijnheer Maho, heb ik niet het idee, dat hij er maar iets van snapt…
    Je kan veel zeggen van Erdogan, maar in 1 ding is hij heer en meester, dat is zijn achterban manipuleren.
    Mijn vermoeden is, dat hij daar de meeste tijd mee doorbrengt, want verder komt er weinig zinnigs uit.
    Volgen de reactie,s die jij ongetwijfeld ook krijgt, heeft zijn achterban ongetwijfeld een onbegrensd vertrouwen in deze leider op het idolate af.
    In het begin van zijn loopbaan, had de wereld er ook vertrouwen in, dat hij op de goede weg was.
    Maar van lieverlee heeft deels zijn eigen bevolking het vertrouwen verloren en internationaal heeft niemand er nog vertrouwen in.
    Maar internationaal stelt Turkije ook niet zoveel voor, het heeft 70 miljoen inwoners en maar 157 miljard dollar export, nr 28 op de wereldranglijst.
    Nederland is nr 8, met bijn 500 miljard.
    Dus Maho, van afgunst of jaloezie is geen sprake, maar ik geef je een goede raad, als je weer commentaar hebt, kom dan met gegronde gegevens en geef eens aan, hoe de toekomst van Turkije er echt uit ziet.
    Maar ongetwijfeld zal dat uitblijven, want denken is niet de sterkste kant van de achterban van de AKP, wat ik helemaal met Peter eens ben, maar ook dat hij de feiten durft te benoemen.
    Gelukkig mag je hier wel je ongefundeerde commentaar geven, dat is in je geboorteland wel anders…

    • @ Jaap

      Turkije telt niet 70, maar 80 miljoen inwoners. In 2015 bedroeg de exportwaarde 153 miljard dollar tegenover 187 miljard aan import. Het BBP per inwoner bedraagt 20.000 dollar; zie
      http://atlas.media.mit.edu/nl/profile/country/tur/
      .
      De cijfers voor Nederland zijn 17 miljoen inwoners, 428 miljard dollar export en 454 miljard aan import. Het BBP per inwoner is 49.600 dollar; zie http://atlas.media.mit.edu/nl/profile/country/nld/
      .
      Wanneer Turkije gezien haar bevolkingsomvang evenveel zou exporteren als Nederland, dan zou de exportwaarde (80:17) x 153 = 20.137 miljard dollar bedragen. De Turkse tijger moet dus nog wel even doorgaan en met investeerders die afhaken zal dat niet meevallen. Enfin, Peter Edel heeft over dat laatste al het nodige geschreven.
      .
      Nu zegt dit cijfer veel over de economische stand van zaken, maar niet zo veel over de verdeling van de welvaart. Daar kan in Nederland ook het nodige aan worden verbeterd, maar dat euvel staat in geen verhouding met de afzichtelijke rijkdom én armoede die je in Turkije naast elkaar aantreft. Niet in één dorpje, maar in alle dorpjes en steden.
      .
      Daar is meneer Maho echter niet in geïnteresseerd. Dat is tevens de verklaring waarom deze landgenoot ondanks zijn geneuzel met graagte opteert voor zijn dubbele paspoort en er niet over peinst om naar het land van dede terug te keren. De buikspreker van Yeni Türkiye kijkt wel uit.

      • Hoezo moet meneer Maho terug naar Turkije om een mening te mogen hebben?
        Aangezien jij een mening uit over de welvaartsverdeling in nederland in je stukje hierboven, moet jij volgens de analogie dus terug naar Nederland.
        Maar doe je dat ook? Nee, natuurlijk niet. Turkije is een veel te lekker land met een te aangenaam klimaat, en dus peins je er niet over om terug naar het koude kille Nederland te gaan.
        Jou kennende zal je nu vast wel weer met een of ander vergezocht tegenargument komen. Of je begint te wauwelen over de lira die veel waarde verliest. Oh nee, dat kan ook al niet, want die wint juist veel waarde.
        Nou ja, ik vertrouw erop dat je wel een list verzint om je ook hier weer uit te kletsen.

  2. @ Maho
    .
    Inderdaad is Turkije een mooi vakantieland – niet alleen vanwege het aangename klimaat, maar ook vanwege het feit dat ik veel mensen ontmoet die opvallend meer waarde hechten aan democratische opvattingen dan jij. Ze zijn boos, bezorgd en angstig. Dat gaat niet over de waarde van de lira en de hoogte van de staatsschuld, maar wel over de arrestaties en ontslagen van tienduizenden landgenoten – en alleen Allah weet wat het regerend staatshoofd nog meer in petto heeft. Jij verdedigt die gang van zaken met overtuiging; in een van je vorige berichten op een andere draad pleit je zelfs voor een Turkse eenpartijstaat.
    .
    Ik behoor niet tot degenen die menen dat pro-AKP-ers terug moeten naar Turkije. Maar ik verbaas mij wel over Nederturken die de gang van zaken in Ottomanië goedpraten en verdedigen. Begrippen als democratie, tolerantie, respect voor minderheden en nog een aantal andere deugden zijn kennelijk niet aan hen besteed. Ook niet aan jou – en daarmee kwalificeer je jezelf als het spiegelbeeld van Wilders.
    .
    Voor het overige ben je zowel meesterlijk als onnavolgbaar in het ontwijken van discussies. Ik rekende je voor dat wanneer de Turkse exportwaarde even hoog zou zijn dan de Nederlandse die (80:17) x 454 = 20.137 miljard dollar zou moeten bedragen (dus niet 80:17) x 153 zoals ik foutief vermeldde). Dat neemt niet weg dat de Turkse economie enorm is gegroeid – dat is een grote prestatie en dat bestrijdt ook niemand. Maar ik schreef over de verdeling van de toegenomen welvaart en je hoeft geen economie te hebben gestudeerd om te weten dat daar in Turkije van alles aan schort. Zo bezien is het begrijpelijk dat je daar om heen draait en doe je me denken aan de stalinisten die indertijd beweerden dat iedereen het zo goed had in de Sowjet-Unie.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here