Istanbul/Peter Edel (ANALYSE) – Nadat de Turkse luchtmacht in november 2015 een Russisch gevechtsvliegtuig had neergeschoten, ontstond een crisis tussen Rusland en Turkije. Het hoogopgelopen conflict werd bijgelegd nadat de Turkse president Erdogan een excuusbrief aan zijn Russische collega Poetin had gestuurd.
Daar ging iets aan vooraf, want eerder trok al een Turkse delegatie naar Moskou, om de situatie daar te bespreken met een aantal (voormalige) hoge Russische militairen. Daarnaast werd gesproken met Alexander Dugin, de fascistische occultist waar ik jaren geleden voor het eerst over schreef, en die naar wordt aangenomen veel invloed heeft op de Russische president Poetin.
De Turkse delegatie werd door Dugin voorgesteld aan zijn financier, de miljonair Konstantin Malofeev, die hij als de ‘rechterhand van Poetin’ omschreef. Tijdens de ontmoeting werd de basis gelegd voor het herstel van de betrekkingen tussen Ankara en Moskou.
Piloot
Onderdeel daarvan was een bezoek van Dugin aan Turkije. Daar drong hij aan op de arrestatie van de etnische Turk die de piloot van het Russische gevechtsvliegtuig doodschoot toen deze aan een parachute bungelde. De volgende dag werd de schutter door de Turkse politie in de kladden gevat.
Aldus trok de grootste woede uit de Russische lucht, waarna een excuusbrief van Erdogan voldoende was om Poetin weer on speaking terms met Erdogan te brengen. Het wantrouwen was daarmee niet verdwenen, maar Poetin wilde Turkije van het westen losweken en dat kon niet zonder het conflict met Erdogan tot op zekere hoogte bij te leggen.
Perincek
De leden van de delegatie waar Dugin door bezocht werd behoeven nadere aandacht. De meesten onder hen waren voormalige leden van de Turkse strijdkrachten. Daarnaast sympathiseren allen met de Turkse politicus Dogu Perincek. Hij is niet alleen de leider van de Vatan partij (Vaderlandpartij, voorheen de Turkse Arbeiderspartij), maar staat ook aan het hoofd van de Turkse tak van de Euroaziatische beweging, waarvan Dugin de internationaal leider is.
Evenals Perincek zaten de leden van de delegatie gevangen in Turkije naar aanleiding van de processen rond Ergenekon en Balyoz. Deze vermeende samenzweringen tegen Erdogans Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) en de Gülen-beweging, kwamen voort uit de fantasie van Gülens aanklagers en politiefunctionarissen. Ondanks het ontbreken van bewijs steunde Erdogan het tribunaal in dit verband destijds volledig, wat het opmerkelijk maakt dat Perinceks mensen bereid waren hun nek voor hem uit te steken. Perincek en consorten zijn echter zware opportunisten. Als ze een kans ruiken zijn ze bereid met hun grootste vijanden in zee te gaan.
Coupcommissie
Die kans rook Perincek na de mislukte staatsgreep van vorig jaar, naar aanleiding waarvan duizenden militairen werden ontslagen of gearresteerd. Overigens lang niet altijd omdat ze behoorden tot de beweging van Gülen, die door Erdogan verantwoordelijk wordt gehouden voor de couppoging. Erdogan greep de gelegenheid immers aan om zich te ontdoen van hen die hij als hindernis beschouwde in zijn streven naar ultieme macht. In NAVO-verband functionerende militairen behoren daar zeker ook voor hem toe. Gezien het NAVO-lidmaatschap van Turkije klinkt dat vreemd, maar Erdogan is nu eenmaal de luis in de pels van het bondgenootschap.
Erdogan moest de verdreven soldaten vervangen, maar na de couppoging wist hij nog nauwelijks wie hij kon vertrouwen. Daarom deed hij een beroep op Perincek, die zowel anti-Gülen, heel erg anti-NAVO, als in het algemeen antiwesters is. Bovendien kent Perincek nogal wat militair volk, waardoor hij de vacante posities binnen de strijdkrachten vanuit zijn eigen gelederen kon opvullen.
Perincek deed en passant de liefde van de AKP voor Dugin ontbranden. Dat was niet erg moeilijk. Dugin hoefde de coupcommissie maar te vertellen dat Gülen de poging tot staatsgreep bekokstoofde en de AKP viel bijkans in katzwijm van adoratie. Hoe Dugin aan die wijsheid kwam werd niet gevraagd, waar het om ging was dat hij het zei.
Invloed
Het kwam geenszins als een verrassing dat Gülen langs deze weg een tik kreeg toebedeeld door Dugin. Die kon zich immers nog goed herinneren dat hij via zijn banden met Perincek door Gülens media werd neergezet als de leider van Ergenekon.
Verder zijn Dugin en Gülen min of meer concurrenten, want beide hebben een internationaal netwerk rond zich opgetrokken. Die netwerken zijn zeker niet geheel vergelijkbaar. Zo hecht Gülen veel belang aan de scholen van zijn beweging, terwijl het bij Dugin in het geheel niet om onderwijs draait.
De overeenkomst bevindt zich in het streven naar ideologische invloed. In beide gevallen gaat dat zo ver dat je gechargeerd kan stellen dat er een intentie tot wereldheerschappij achter schuilgaat.
Een ander raakvlak is dat de grenzen tussen verschillende religies en politieke stromingen vaak erg vaag zijn voor beide ideologieën. Dugin behoort tot de Russisch orthodoxe kerk en Gülen is een soennitische moslim is, maar zoals we later in dit artikel zullen zien zijn beide bijvoorbeeld ook in staat om indruk te maken op joden. Daarnaast strekt de invloed van Dugin en Gülen zich uit van links tot rechts.
Strange bedfellows
Dat Dugins Turkse agent Perincek zich bij Erdogan aansloot betekent niet dat hij dit in alle opzichten deed. Integendeel, want hij liet weten dat hij en zijn partijgenoten ‘nee’ zullen stemmen bij het referendum in april over een nieuwe grondwet, waarmee een presidentieel systeem mogelijk wordt. Veel zal dat niet uitmaken, want de Vatan-partij is een marginaal clubje dat bij de laatste verkiezingen slechts 0,25 procent van de stemmen haalde. Buiten de electorale politiek heeft Perincek echter meer in de melk te brokkelen dan goed is voor Turkije.
Erdogans beroep op Perincek zorgt gezien het ultrasecularisme van de Vatan-partij voor strange bedfellows. Perinceks militairen verhouden zich dan ook vreemd ten opzichte van SADAT, de uit islamistische hardliners bestaande paramilitaire ‘revolutionaire garde’ van Erdogan.
Tel daar de groeiende tegenstelling binnen de AKP tussen Erdoganisten en islamisten bij op en er ligt een scala aan kiemen in de Turkse bodem waaruit in de nabije toekomst nieuw machtsconflicten kunnen ontspruiten. Wie weet zit Perincek over een paar jaar weer in de gevangenis. Of SADAT-baas Tanriverdi. Of allebei, in gezelschap van Erdogan, dat is ook mogelijk. Het kan immers raar lopen in Turkije. Wie tien jaar geleden voorspelde dat volgelingen van Gülen bij bosjes tegelijk achter de tralies zouden gaan werd voor gek versleten.
Euroaziatische beweging
De Euroaziatische beweging van Dugin en Perincek streeft naar een het oostelijke blok tegen de NAVO, de EU en de VS. Dit kreeg vorm in de Shanghai Cooperation Organization (SCO), waarover Erdogan vaker heeft gezinspeeld dat Turkije er volwaardig lid van zou kunnen worden (vooralsnog heeft Turkije er de status van ‘dialogue partner’).
Hoewel een geestdriftig antiamerikanisme van oudsher deel uitmaakt van Dugins gedachtegoed veranderde de komst van Donald Trump in het Witte Huis veel voor hem. Zijn afkeer voor de VS is voorbij, zei hij nadat het ongeleide blonde projectiel het presidentschap had binnengesleept.
Er zijn dan ook zeker raakvlakken tussen Trump en Dugin. Beide hebben niet alleen een gloeiende afkeer van de EU, maar ook een probleem met China. Dat land is weliswaar lid van de SCO, maar Dugin zou India daar graag voor in de plaats zien.
Steve Bannon
Tussen Trump en Poetin zien we niet alleen Dugin, maar ook Steve Bannon. Aan deze strateeg van Trump wordt zoveel politieke invloed toegeschreven dat hij recentelijk de ‘ware president van de VS’ is gaan heten.
Tot voor kort beheerde Bannon de website Breitbart, de bakermat van de ‘Alt Right’, de extreemrechtse, anti-islamitische en antisemitische stroming in de VS waar Trump zich door gesteund weet.
Bannon staat zeker niet afwijzen ten opzichte van Dugin, al ziet hij weinig heil in diens neo-Tsarisme. Om die reden noemde hij hem ‘Poetins Rasputin’ (er zijn er meer die Dugin zo noemen…). Dat puntje van kritiek verdwijnt echter in het niets bij de aversie tegen het liberalisme die Dugin en Bannon met elkaar delen.
De professor en Trump-supporter Paul Gottfried, die de term Alt Right bedacht, schreef de inleiding voor een boek van Dugin. Bannon gooide een duit in het zakje door een lofbetuiging te houden aan Dugins traditionalisme, een mede op de occulte ideeën van de pseudofascist Julius Evola gebaseerd onderdeel van Dugins ideologie.
Syriza
Dugin tracht Europa te ondermijnen door daar een verbinding te leggen met politieke partijen. Daarbij is hij niet kieskeurig. Zijn ideologie wordt weliswaar gekenmerkt door een hang naar het fascisme, maar tegelijkertijd is hij niet te vangen in links of rechtse hokjes. Zo dweept hij even eenvoudig met het nationaal socialisme, als met de Sovjet Unie. Hetzelfde zien we bij Steve Bannon, die zich ondanks zijn binding met de Alt Right met Lenin associeert.
Zoals Dugin in Turkije met de Maoïstisch bekendstaande Vatan-partij van Dogu Perincek samenwerkt, zo knoopte hij in Griekenland banden aan met de linkse Syriza-partij van Alexis Tsipras. In Griekenland geldt Dugin echter ook als invloed op de extreemrechtse Gouden Dageraad, terwijl hij ook in verband is gebracht met het Franse Front National, de British National Party en Jobbik in Hongarije.
Duitsland
In Duitsland strekt Dugins invloed zich zelfs uit tot meerdere extreemrechtse partijen en stromingen. PEGIDA wordt in dat verband genoemd, maar ook de Nationaal Democratische Partij en Alternatief voor Duitsland. Alexander Gauland, de vicevoorzitter van laatstgenoemde partij, stoort zich weliswaar evenals Steve Bannon aan Dugins neo-Tsarisme, maar verder vond hij de Russische ultranationalist een ‘aangename gesprekspartner.’
Al deze partijen ontvangen fondsen uit Moskou. In feite doet vrijwel iedere extreemrechtse partij in Europa dat, met als enige uitzondering partijen in landen die een probleem met Moskou hebben, zoals Roemenië.
Drie fronten
Terwijl Dugin zich van anti-islamitische partijen in Europa bedient, verleent hij tegelijkertijd de islamistische Erdogan een dienst door een verklaring af te leggen voor de coupcommissie. Zo ontrekt hij zich niet alleen aan het onderscheid tussen radicaal links en extreemrechts, maar net zo zeer aan dat tussen islamitisch en anti-islamitisch.
Erdogan sluit aan bij de ontstane verbinding. Trump zet de EU langs economische wegen onder druk, terwijl Poetin extreemrechts in Europa financiert en zijn hackers er vrolijk op los laat hacken. Beide slaan het met genoegen gade als Erdogan dreigt de EU met Syrische vluchtelingen te overspoelen. Zo ontstaan drie fronten.
Wilders
Waar bevindt de Nederlandse rechtspopulist Geert Wilders zich in dit plaatje? Niet alleen in Nederland, maar ook daarbuiten is de vraag gesteld of hij evenals bovengenoemde extreemrechtse partijen banden kent met Moskou en daar geld van ontvangt. De conservatieve Amerikaanse Tv-presentator Glenn Beck volhardt daarin. Beck is echter een onvervalste samenzweringstheoreticus, wiens beweringen met meer dan een korreltje zout dienen te worden genomen.
De PVV kwam ook ter sprake nadat een Russische hackersgroep een kijkje had genomen in het emailaccount van Dugins medewerker Georgiy Gavrish. De PVV zou door de Russen zijn uitgenodigd om het referendum in de Krim van maart 2014 bij te wonen. Er is echter geen reden om aan te nemen dat de uitnodiging werd geaccepteerd.
De uitspraken van Wilders over Rusland zijn niet eensluidend, maar feit blijft dat hij samenwerkt met partijen waarover vaststaat dat ze dicht bij Moskou staan.
Waar aanmerkelijk meer duidelijkheid over bestaat is dat de banden tussen Wilders en Israël meer dan goed zijn. Hetzelfde geldt voor Trump, met wie de PVV-leider erg blij is.
Christian Right
Trump heeft zijn Alt Right, maar moet zoals iedere Republikeinse president ook rekening houden met de ‘Christian Right’. Dat hij een vooraanstaande vertegenwoordiger daarvan, Jerry Falwell jr., in zijn team opnam spreekt boekdelen. Falwell is de zoon van Jerry Falwell sr., een Tv-evangelist die in zijn gebeden de hoop uitsprak op een nuclear Armageddon, omdat Jezus anders niet op aarde terug zal keren.
De appel valt niet ver van de boom, maar Trump en Falwell jr. vinden vooral aansluiting bij elkaar over de islam. Tijdens een toespraak zei de jonge Falwell dat ‘er een einde aan die moslims gemaakt moet worden voordat ze het land in komen’. Toen hij ‘vermoord ze’ riep kreeg hij een luid applaus van zijn fundamentalistisch-christelijke gehoor. Later zei hij alleen over islamitische terroristen en niet over moslims in het algemeen te hebben gesproken, maar dat zei hij er in eerste instantie niet bij.
Zionisme/antisemitisme
Zeg Christian Right en je zegt niet alleen haat jegens moslims, maar ook uiterst warme gevoelens voor Israël. Dat lijkt tegenstrijdig met het religieus georiënteerde antisemitisme van christelijke fundamentalisten, maar dat is het niet. Antisemitisme en zionisme laten zich beter met elkaar verenigen dan pleitbezorgers van Israël willen weten. Adolf Eichmann had een zekere sympathie voor het zionisme en hij was wat dat betreft niet eens de eerste antisemiet.
Steun aan de zionistische zaak staat voorop voor Israël. Wie daar geen twijfel over laat bestaan mag best antisemitisch zijn voor het zionistische establishment, wat verklaart waarom men zich daar naar hartenlust laat steunen door de antisemitische Christian Right in de VS.
De combinatie van antisemitisme en anti-islam kenmerkt zoals gesteld ook de Alt Right. De enige vestigingen van Steve Bannons Breitbart buiten de VS zijn in Londen en Jeruzalem. Op de Israëlische website van Breitbart druipt het zionisme er van af (overigens werden mainstream berichten dat Trump zich uitsprak tegen nieuwe Israëlische nederzettingen door Breitbart als fake news weerlegd).
De Euroaziatische beweging in Israël
We komen aan bij de relatie tussen Rusland en Israël. Gezien de nauwe samenwerking tussen Rusland en Iran ligt het voor de hand dat de Israëlische regering Poetin on arm distance houdt. Omgekeerd liet Poetin zich bij gelegenheid positief uit over de zionistische staat, al wordt die achter de Russische schermen beschouwd als een exponent van de VS. Zo drukte Dugin het eveneens uit, al paste hij zijn mening wellicht aan sinds Trump in Washington is verschenen. Hij zei in ieder geval geen ‘fundamenteel probleem’ met Israël of het zionisme te hebben.
De controversiële anti-Israëlische Israëliër Israel Shamir suggereerde dat Dugin er vroeger anders over dacht. Jaren geleden liet hij me in ieder geval eens weten dat Dugin ‘zacht ten opzichte van Joden was geworden.’ Shamir had echter een zeker respect voor Dugin. Het was overigens Shamir die me voorstelde aan Mehmet Perincek, de zoon van Dogu Perincek. Tja, deze publicist loopt zo nu en dan vreemd volk tegen het lijf…
Israël kent een beweging rond het traditionalisme, de occulte ideologie waar Dugin zich zoals gesteld ook op baseert. Is verklaarbaar, want er emigreerden veel Russen naar Israël. Dit als de Israëlische tak van Dugins Euroaziatische beweging omschreven gezelschap staat dan ook onder leiding van twee uit Rusland afkomstige rabbijnen.
Avigdor Eskin
De bekendste van de twee leiders van Dugins tak in Israël is Avigdor Eskin. Hij sprak in 1995 een vervloeking uit over de toenmalige Israëlische premier Yitzhak Rabin, wat alles te maken had met diens initiatief om tot een overeenkomst met de PLO en Yasser Arafat te komen. Of de duvel ermee speelde, maar 32 dagen later werd Rabin vermoord door de student Yigal Amir, al had die niets met de Israëlische traditionalisten te maken. Eskin kreeg in Israël vier maanden gevangenisstraf voor het aanzetten tot moord.
Eskin associeerde zich met de meest racistische en extreemrechtse kringen. Zoals met de Jewish Defence League en Kach partij van de zionistische extremist Meir Kahane, wiens assistent hij een tijd was. Verder sympathiseert Eskin met racisten in Zuid-Afrika. Hij bezocht dat land op uitnodiging van Dan Roodt, een racist die de Pro-Afrikaanse Action Group oprichtte, in Zweden contacten onderhield met neonazi’s en in België Philip de Winter van Vlaams Belang ontmoette.
Jesse Helms
In de VS leerde Eskin begin jaren tachtig de aartsconservatieve senator Jesse Helms kennen. Helms stelde zich op als een fanatiek tegenstander van gelijke rechten voor Afro-Amerikanen, vrouwen en homoseksuelen. Hij was daarnaast een uitgesproken antisemiet, en aanvankelijk ook een tegenstander van Israël. Eskin wist echter veel enthousiasme voor dat land bij hem aan te wakkeren. Hij stelde Helms voor aan Michael Kleiner, een lid van de Knesset namens de Likud-partij, die momenteel onder voorzitterschap staat van premier Netanyahu.
Extremisten als Eskin worden door Israëlische regeringen vaak als lastpakken gezien, maar hebben ook nogal eens invloed op. Wat betreft Palestijnen verschilt Netanyahu’s Likud niet wezenlijk van figuren als Eskin, al worden er uiteenlopende invullingen aan de opstelling ten aanzien van de autochtone bevolking van Palestina gegeven.
Gülen-Israël
Terwijl Dugin in de jaren negentig een eerbetoon bracht aan de Jodenmoordenaar Reinhard Heydrich werd Gülen destijds betrapt op antisemitische uitspraken. Die werden hem aan joodse zijde erg soepel vergeven. Zoals door de Israëlische rabbijn Eliyahu Bakshi-Doron. Hij oordeelde simpelweg dat Gülen zonder antisemitisme onmogelijk een islamitische beweging kon beginnen in Turkije. Abraham Foxman van de pro-Israëlische Anti-Defamation League of B’nai B’rith, met wie Gülen in de VS een ontmoeting had, zag de negatieve uitlatingen van de imam over Joden eveneens door de ogen.
Hoewel Israëlische leiders aanvankelijk enige afstand tot Gülen bewaarden, kon hij later op meer sympathie van hen rekenen. Dat verklaart waarom er tijdens bijeenkomsten van de Gülen-beweging in Turkije vertegenwoordigers van de Israëlische staat Israël werden gesignaleerd.
Abraham Kook
Gülen is in Israël vergeleken met Abraham Kook, een rabbijn wiens denkbeelden later veel invloed hadden op religieuze kolonisten. Volgens de Israëlische mensenrechtenactivist Israel Shahak stelde Kook niet-Joden gelijk aan dieren. Dat onplezierige gegeven weerhield Gülen er niet van om zich op zijn eigen website met Kook te laten vergelijken.
Verder dient vermeldt te worden dat de eerste problemen tussen Gülen en Erdogan ontstonden toen eerstgenoemde zich in 2010 tegen de Turkse steun voor het Freedom Flotilla naar de Gaza-strook keerde en in de bres sprong voor Israël.
Verklaart de link tussen Gülen en Israël waarom Geert Wilders niet alle registers opentrekt tegen de Nederlandse tak van de Gülen-beweging? Als Wilders dat zou doen liet Erdogan zijn Nederlandse filiaal DENK misschien wel vallen en riep hij zijn medestanders op om PVV te stemmen. Gezien Erdogans uitgebreide aanhang in Nederland zou dat een aardig aantal stemmen voor de PVV opleveren. Klinkt absurd natuurlijk gezien de moslimhaat van Wilders, maar de niet minder grote moslimhater Donald Trump vindt ook steun bij Erdogan.
Omslag
Gülen kon een indrukwekkend netwerk opbouwen, met scholen van zijn beweging in tal van landen. Niet overal lukte dat echter even goed. In Rusland werden Gülenisten al jaren geleden het land uit gegooid en hetzelfde gebeurde in sommige voormalige Sovjet-republieken in Centraal-Azië. Niet alleen aanwijzingen over banden met de CIA werden daarbij als argument genoemd, maar ook de verdenking dat de Gülen-beweging ultranationalistische, pan-Turkistische doelen diende.
Verder leek de opmars van Gülen echter niet te stuiten. De omslag volgde nadat hij in conflict was geraakt met Erdogan. Vooral nadat Gülens aanklagers eind 2013 een corruptieschandaal in en rond de AKP hadden onthuld maakte Erdogan een einde aan de invloed van de beweging. Na de couppoging kwam de volgende fase op gang, waarbij Gülenisten massaal de gevangenis indraaiden en de bezittingen van de beweging werden geconfisceerd.
Clintons vriend
In de VS, waar Gülen sinds eind jaren negentig woont, wist zijn beweging zich een sterke positie te verwerven, met veel scholen en aanmerkelijke invloed op politici. Met name bij de Democratische partij stond hij in een positief daglicht. Bill Clinton noemde hem zijn vriend. De Gülen-beweging stortte een fiks bedrag in de verkiezingskas van zijn vrouw Hillary.
Toch onderzoekt de FBI al jaren malversaties bij de Amerikaanse Gülen-scholen. Goed mogelijk dat dit onderzoek onder Trump geïntensiveerd zal worden, want hij heeft gezien de vriendschap van Gülen met democraten verre van waardering voor hem. Een teken aan de wand was een venijnig stuk van Trumps veiligheidadviseur Michael Flynn over Gülen. Verder valt te verwachten dat Dugin zijn nieuw verworven invloed in de VS zal aanwenden om Gülen het leven zuur te maken.
Dat negatieve beeld over Gülen bij het nieuwe politieke establishment in de VS kan ook een uitwerking krijgen in Israël, waar de vlag uit ging nadat Trump tot president was verkozen, niet in de laatste plaats omdat het tussen Obama en Netanyahu niet boterde. Verder lijkt het herstel van de betrekkingen tussen Turkije en Israël onmogelijk in voordeel van Gülen uit te kunnen pakken.
Afrika
Voor Afrika geldt een soortgelijk verhaal. De Gülen-beweging wist ook daar vaste voet aan de grond te krijgen, met eveneens veel scholen. Erdogan spant zich echter in om de invloed van Turkije in Afrika uit te breiden en een belangrijk onderdeel daarvan is dat hij tracht Afrikaanse leiders tot afstand van Gülen te bewegen.
Er zijn nog zeker landen waar de Gülens volgelingen ongehinderd activiteiten kunnen ontplooien, maar het belangrijkste bolwerk van de beweging dreigt met het naderende onheil in de VS nu toch Europa te worden. Omdat Erdogan in dit werelddeel het sterkst de reputatie kreeg van een nietsontziende dictator, komen zijn vijanden in een gunstig daglicht te staan. Dat geldt tot op bepaalde hoogte voor de Koerdische PKK, maar zeker ook voor de Gülen-beweging. Zo kunnen Gülenisten zich hier nog, al dan niet openlijk, in politieke partijen van verschillende pluimage sctief zijn.
Naarmate extreemrechtse partijen onder invloed van Dugins Rusland een verdere opmars maken zou Gülens positie echter ook in Europa echter ook druk kunnen komen te staan. Dat geeft op zich al aan dat Dugins invloed zich uitbreidt. Zoals uit dit artikel blijkt is dat via de Alt Right nu ook het geval in de VS. Maar niet alleen daar, want de Syrische president al-Assad en de sjiieten in Iran en Libanon zijn bijvoorbeeld eveneens onder de indruk van Dugins ideologie.
China
Daarnaast ligt het gezien de Russische invloed op landen in Centraal-Azië voor de hand dat Dugin het ook daar goed doet. Dat is van groot belang ten aanzien van zijn ultranationalistische ambitie om Russische grenzen te verleggen naar die van de Sovjet-Unie. De leiders van het eveneens aan Centraal-Azië grenzende China zullen daar beducht voor zijn. Dugin herkent dat probleem, niet zonder reden zou hij zoals gesteld liever zien dat Moskou zich van Bejing distantieert.
Komt China zo naar voren als land waar Gülen naar uit zou kunnen wijken als de grond hem te heet onder de voeten wordt in de VS? Daar is eerder al eens over gespeculeerd. Een niet oninteressant terzijde hierbij is twee pleitbezorgers van Gülen, de voormalige U.S. ambassador Morton Abramowitz en oud-CIA-agent Graham Fuller, zich hevig begaan hebben getoond met de etnische Turken in de Chinese provincie Xinjiang, de Oeigoeren.
Mol
Op zich is het een positieve ontwikkeling dat de invloed van de Gülen-beweging aan verval onderhevig is. Geen samenleving is immers gebaat bij een netwerk met volstrekt ondoorzichtige intenties dat zich als een mol op testosteron door allerlei maatschappelijke segmenten heen vreet. Of dat nu in Turkije, de VS, Europa, of Afrika is.
Alleen was het beter geweest wanneer de Gülen-beweging een halt was toegeroepen als gevolg van een gezond bewustwordingsproces, in plaats van de opkomst van een ongezonde en niet minder duistere stroming; een stroming waarbinnen Alexander Dugin een prominente factor is.
Het middel is vaak niet minder erg dan de kwaal, dat blijkt hier maar weer eens…
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
