CIA-directeur arriveert in Turkije (COLUMN)

1
28

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Deze week kreeg de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dan eindelijk het telefoontje van zijn Amerikaanse collega Donald Trump waar hij al zo lang naar uitkeek. Wat er over bekend werd gemaakt leert dat er vooral formaliteiten werden uitgewisseld. Zo benadrukte Trump hoe belangrijk Turkije is voor de strijd tegen de Islamitische Staat (IS).

Daarnaast werd afgesproken dat CIA-directeur Mike Pompeo Ankara zal bezoeken, om daar met zijn counterpart Hakan Fidan van de nationale Turkse inlichtingentrots MIT te praten.

Beetje vreemd om een baas van een inlichtingendienst dergelijke klussen op te laten knappen. Stel je voor dat AIVD-opperhoofd Rob Bertholee er op uit wordt gestuurd om Buitenlandse Zaken te vertegenwoordigen.

Opvallend genoeg sluit Trump hiermee aan bij Erdogans aanpak. Die laat Fidan ook allerlei werk doen dat je niet direct met een inlichtingendienst associeert. Zijn besprekingen met PKK-oprichter Abdullah Öcalan in de jaren van het vredesproces bijvoorbeeld.

Tweet/gedicht

Het is niet uitgesloten dat Pompeo, voor wie dit de eerste buitenlandse reis is in zijn huidige functie, een beetje raar aangekeken wordt in Ankara. Daar zal men de tweet van zijn hand niet vergeten zijn waarin hij het democratische gehalte van Turkije vergeleek met dat van Iran. Maar goed, de Britse buitenlandminister Boris Johnson werd ook met alle egards ontvangen in Ankara, terwijl die kort daarvoor toch een prijs had gewonnen voor een beledigend gedicht over Erdogan.

De gespreksonderwerpen liggen in ieder geval voor de hand. Zo zal het gaan over Syrië. Altijd een heet hangijzer. Erdogan verwachtte dat Trump een einde zou maken aan de Amerikaanse steun voor tegen IS strijdende milities van de Koerdische Democratische Eenheidspartij (PYD). Hij weet zo langzamerhand echter dat dit ijdele hoop is.

Raqqa

Voor Washington is de PYD het meest efficiënte wapen tegen IS, zo dacht men daar al onder Obama over en daar is met Trump zo te zien geen verandering in gekomen. Erdogan wil liever samen met de Amerikanen ten strijde trekken in Raqqa, waar zich het hoofdkwartier van IS bevindt. Trump ziet echter hoe moeilijk de Turkse strijdkrachten en het Vrije Syrische Leger (VSL) het hebben bij al-Bab, waar IS zelfs in staat is om gebied terug te pakken dat eerder door de jihadistisch-Turkse coalitie was ingenomen. Zo ging het onlangs in ieder geval met de strategisch belangrijke Aqil heuvel.

Daar gaat Trump zich niet zonder de hulp van Koerdische strijders aan branden, wat niet wil zeggen dat hij Turkije er buiten wil houden bij Raqqa. Washington verheugt zich niet op de situatie waarin wanneer het overwegend Arabische Raqqa volledig in handen valt van Koerden.

De voormalige Amerikaanse ambassadeur in Turkije, James F. Jeffrey, sprak zich uit in het voordeel van een samenwerking tussen de Turkse strijdkrachten, het FSL en de milities van de PYD. Is niet voor het eerst dat dit wordt gesuggereerd, dergelijke geluiden klonken al eerder in Washington.

Referendum

Als die Turks-Koerdische samenwerking er komt wordt het nog een hele klus voor Erdogan om het binnen de Turkse grenzen uit te leggen. Zoals aan Devlet Bahceli, de leider van de Partij van de Nationale Beweging (MHP), zonder wiens medewerking het referendum in april over een nieuwe grondwet, c.q. een presidentieel systeem, onmogelijk zou zijn. In ruil daarvoor kreeg Bahceli toezeggingen over een keihard beleid tegen alles dat met de PKK te maken heeft, dus ook tegen de daaraan gelieerde PYD.

Dit betekent dat Bahceli voorlopig te vriend moet worden gehouden. Voormalig U.S. ambassador Jeffrey verwacht dan ook dat Erdogan pas na het referendum wat soepeler zal gaan nadenken over de PYD. Wat zal die Bahceli zich dan verraden voelen… Hij zal er geen begrip voor hebben dat Erdogan in feite geen andere keuze wordt gelaten nu hij klem zit tussen Trump en Poetin.

Gülen

Het is ook de vraag hoe de AKP-aanhang over een Turkse toenadering tot de PYD zal denken. Per slot van rekening heeft Erdogan lang aan iedereen die het maar horen wilde verteld dat de PYD uit ‘terroristen’ bestaat die een grotere bedreiging vormen dan IS.

Mogelijk tracht CIA-grootmeester Pompeo een doekje voor het bloeden in de aanbieding te gooien. Er is immers ook nog de kwestie Fethullah Gülen. Over het Turkse verzoek om uitlevering van de controversiële imam zal dan ook zeker gesproken worden tijdens zijn ontmoeting met zijn collega Fidan. Ik overwoog al eerder dat de Amerikanen Gülen als lokaas zouden kunnen gebruiken om Erdogan richting PYD te loodsen. De kans van slagen lijkt me er echter niet groter op geworden.

Michael Flynn

Het zou vreemd zijn wanneer Gülen zich bij Trump in een grote populariteit kon verheugen. Daarvoor was het net even te gezellig tussen de imam en het democratische Obama-Clinton gezelschap. Trump zegt daar niets over, maar zijn veiligheidsadviseur Michael Flynn ging tot het gaatje in zijn kritiek op Gülen. Dat deed hij op de dag van de Amerikaanse presidentsverkiezingen in een opiniestuk voor de Amerikaanse krant The Hill.

Veel van wat Flynn schreef sneed hout. Zoals over de door belastingbetalers gefinancierde charter schools van de Gülen-beweging in de VS, en dat de imam een tandje minder gematigd is dan hij zelf zegt was evenmin een gekke observatie van de generaal buiten dienst.

Nu is het mogelijk om vanuit verschillende invalshoeken kritiek te hebben op Gülen. Je kan dat doen omdat er sowieso iets mis is met Gülen, maar ook om zijn aartsvijand Erdogan te behagen. Dat er geen spoortje kritiek op de would be sultan in Flynns artikel stond deed het in de laatste richting gaan.

Inovo B.V.

De Amerikaanse website Daily Caller meende hier bevestiging voor gevonden te hebben toen bleek dat Flynns Intel Group opdrachten uitvoerde voor een in Nederland gevestigde onderneming. The Daily Caller noemde de Turk Kamil Ekim Alptekin als directeur van deze Inovo B.V. (daarnaast kent de onderneming volgens informatie van de Kamer van Koophandel een tweede directeur, de Nederlander Ruben D. Boezaart)

Alptekin is in de VS voorzitter van de Turkish-American Business Council (TAIK), een tak van het Turkse Raad voor Economische Relaties (DEIK). De leden daarvan worden aangewezen door het Turkse parlement en door de minister van Economische Zaken. Als kers op de taart zou Alptekin vorig jaar iets te maken hebben gehad met een bezoek van Erdogan aan de VS.

Aldus kreeg Flynn het etiket dat hij een lobbyist is van Erdogan. Het bericht van de Daily Caller werd als de wiedeweerga door andere websites en kranten overgenomen. Niet alleen in de VS, want in NRC Handelsblad besteedde de ondertussen voormalige correspondent van die krant in Turkije, Marloes de Koning, er eveneens aandacht aan.

Sabah

Gedreven door al die media-aandacht meende de columnist Ragip Soylu de tijd gekomen om in de pen klimmen voor het regeringsgezinde dagblad Sabah. Hij ontkende enige relatie tussen Inovo B.V. of Alptekin met de in Turkije regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Soylu sprak zelfs tegen dat Alptekin daarmee sympathiseert.

Nu wordt er van alles en nog wat beweerd in Sabah, maar toch viel me iets op in Flynns artikel dat slecht aansluit bij het door de anti-Trump media geschetste beeld.

Dat Gülen door Flynn op een hoop werd gegooid met de Moslim Broederschap is namelijk een beetje raar. Niet alleen omdat Gülen daar weinig mee op heeft, maar vooral ook omdat Erdogan talloze malen op de bres is gesprongen voor de Moslim Broeders.

Foutje

Erdogan zal het niet op prijs hebben gesteld dat Flynn de vuile was buiten hing over de Moslim Broederschap, zelfs al was dat om Gülen een pootje te haken. Is de veronderstelde connectie tussen Flynn en de Turkse regering daarmee afdoende tegengesproken? Nee, niet helemaal.

Het kan niet uitgesloten worden dat Flynn het over de boeg van de Moslim Broederschap gooide om zich vooraf in te dekken wanneer een link met de Turkse regering zou worden gelegd. Het is echter ook mogelijk dat Trumps veiligheidsadviseur een foutje beging, omdat hij niet genoeg ter zake kundig is. Zelfde foutje dan als de media maakten, want die viel de tegenstrijdigheid wat betreft Gülen, Erdogan en de Moslim Broederschap zo te zien evenmin op.

Troef

Wat blijft is dat Flynn en Gülen niet door een deur kunnen en dat Erdogan dit door moet hebben. Wellicht zal CIA-baas Pompeo die trump (troef) spelen in Ankara, maar of daar ingetrapt gaat worden is twijfelachtig.

Dat Trumps immigratieban werd teruggedraaid door rechters zal Erdogan met de neus op het feit hebben gedrukt dat de macht van een Amerikaanse rechter niet zo ver gaat als die van hem zelf. De procedure rond het Turkse uitleveringsverzoek zou daardoor wel eens zo lang kunnen duren dat de zwakke Gülen niet met handboeien om, maar tussen zes planken naar Turkije terugkeert.

Ondertussen wordt het steeds lastiger voor Erdogan om weerstand te bieden aan de Amerikaanse druk inzake de PYD. Laten we eerst echter eens zien wat het bezoek van Pompeo oplevert. Tijdens het schrijven van dit artikel arriveerde hij in Ankara.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

1 REACTIE

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here