Vervroegde verkiezingen nog steeds mogelijk in Turkije (COLUMN)

0
12

elections-images

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Het was er een tijd stil over, maar nu staat het weer volop in de belangstelling in Turkije: de invoering van het door president Erdogan begeerde presidentieel systeem.

Dat wil zeggen, een bestuurssysteem waarover wordt aangenomen dat het gekenmerkt zal worden door minimale parlementaire controle, waardoor Erdogan vrijwel ongestoord zijn gang kan gaan. Zeg maar een bekroning van zijn autocratische ambities. In binnen- en buitenland zullen er zeker zijn die dit zien als een volgende stap op weg naar een dictatuur in Turkije, al lijdt het geen twijfel dat Erdogans medestanders het op een bestuurssysteem in specifiek Turkse stijl houden waar alleen maar voordelen aan verbonden zijn.

Erdogans trouwe vazal premier Yildirim zinspeelde deze week op een referendum voor het volgend voorjaar over een nieuwe grondwet waarmee een presidentieel systeem mogelijk wordt. Om daartoe te op te kunnen roepen ontbreekt het de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) echter nog altijd aan veertien zetels in het parlement. Medewerking van de ultranationalistische Partij van de Nationale Beweging (MHP) kan dat oplossen. Toch sluimert op de achtergrond nog de andere optie, die van vervroegde verkiezingen.

Voordelen

Officieel gaat Turkije pas weer in 2019 naar de stembus, maar er zijn voordelen denkbaar voor de AKP wanneer het eerder tot algemene verkiezingen komt. Zo is het een uitstekende gelegenheid om de fractie van de partij in het parlement te zuiveren van leden die verdacht worden van banden met de door Erdogan verguisde Gülen-beweging.

Dergelijke parlementariërs zijn er wel degelijk. Niet zo vreemd, want tot voor kort was het juist een pre om connecties te hebben met de beweging van de imam. Vandaar dat er ook regelmatig foto’s opduiken van AKP-bobo’s die Gülen een paar jaar geleden bezochten in zijn verblijf in Penssylvania.

Rumoer

Het ligt er maar in welke mate afstand van Gülen is genomen. Dat is kennelijk niet vanzelfsprekend, want de AKP haalde al de bezem door lokale afdelingen, waarbij 300 functionarissen uit de partijstructuur werden verwijderd.

Het aantal volksvertegenwoordigers van de AKP dat nog in Gülen gelooft wordt op vijftien geschat, maar het zouden er meer kunnen zijn. Maar hoeveel het er ook zijn, hen wegzuiveren levert nogal wat rumoer op. Dan is het eleganter om hen aan de hand van nieuwe verkiezingen uit de politieke geschiedenis van Turkije te verwijderen.

60 procent

Mocht de verkiezingen meer dan 367 zetels voor de AKP opleveren dan is er bovendien niet eens een referendum nodig voor een nieuwe grondwet en een presidentieel systeem. Dit leidt tot de vraag of de AKP hiertoe in staat is. Volgens opiniepeilingen zou de steun uit het electoraat voor de AKP direct na de mislukte staatsgreep van 15 juli jl. tot maar liefst 60 procent zijn opgelopen.

Gezien de negatieve gevolgen voor het publiek van de onlangs met drie maanden verlengde noodtoestand staat het echter niet vast of de AKP die extra winst vast kan houden. Daarom is het in het voordeel van de partij om niet te lang te wachten met een nieuwe stembusgang.

FDI’s

Vervroegde verkiezingen kennen ook een economisch voordeel. Medestanders van de AKP kunnen zich dan in een droomwereld bevinden met cijfers uit het verleden, maar de nieuwe optater die de Turkse lira vorige week te verduren kreeg spreekt boekdelen over de toestand van de economie.

Zo zijn de voor Turkije zo belangrijke lange termijn investeringen (FDI) dramatisch teruggelopen gedurende de eerste helft van dit jaar. 54 procent minder dan in de eerste helft van vorig jaar. Of in de rest van dit jaar weer meer FDI’s naar Turkije zullen komen is twijfelachtig, aangezien de effecten van de couppoging en de noodtoestand het vertrouwen van buitenlandse investeerders negatief beïnvloed hebben. Daarom kan niet uitgesloten worden dat Turkije dit jaar minder FDI’s zal scoren dan de negen miljard dollar van 2010, het slechtste jaar in dit opzicht tot nu toe onder de AKP.

Noodtoestand

Nieuwe verkiezingen kunnen de indruk wekken van hernieuwde stabiliteit en buitenlandse investeerders tot meer vertrouwen aanzetten. Voorwaarde is dan wel dat de noodtoestand voorbij is tegen de tijd dat de Turken weer naar de stemlokalen gaan, want anders zal niemand in het buitenland nieuwe verkiezingen erg serieus nemen.

Hetzelfde geldt voor een referendum. In die zin bestaat er een discrepantie tussen de verklaringen van Yildirim en Erdogan. De premier kan dan stellen dat volgend jaar een referendum kan worden gehouden, maar de president liet zich ontvallen dat de noodtoestand mogelijk zelfs langer dan een jaar zou kunnen duren.

Gülen-ondernemingen

Terwijl de Turkse economie met meer zorgen omgeven raakt, en sommige columnisten zelfs het woord ‘crisis’ al durven te schrijven, zitten er voor opportunistische ondernemers leuke kansen aan te komen. Zij kunnen namelijk de hand leggen op door de overheid geconfisceerde ondernemingen van Gülen-volgelingen.

Met de regering bevriende ondernemers krijgen (uiteraard) voorrang. Zo gaat Koza Altin, de in beslag genomen goudonderneming van de met Gülen sympathiserende familie Ipek, naar de op busreizen, bouw en toerisme gerichte Metro-groep van Galip Öztürk, een ondernemer die goede banden kent met de AKP.

Koza Altin

Akin Ipek, de naar het buitenland gevluchte voormalige eigenaar van Koza Altin, verwondert zich over deze gang van zaken. Metro is volgens hem veel te klein om Koza Altin te kopen. Ipek vermoedt dat er iets gaande is. Zou goed kunnen. Bijvoorbeeld in de vorm van een overheidsgarantie voor een kolossale lening van een staatsbank. Gebeurde eerder. Op die basis wisselde het mediaconcern Sabah ooit van eigenaar.

Ook de regering is de verkoop van ondernemingen die voorheen in handen waren van Gülenisten voordelig, omdat de schatkist er door gespekt wordt. Dat komt goed uit, want hoewel de regering de overheidsbegroting lang netjes op orde had groeit nu een tekort. Voor dit jaar werd met 1 procent tekort rekening gehouden, maar het werd 1,6 procent. Komt door de fors toegenomen overheidsuitgaven. Voor volgend jaar wordt daardoor een tekort van 1,9 procent verwacht. En dan zie je als AKP natuurlijk graag binnenkomen wat de verkoop van Gülen-ondernemingen oplevert.

Het is een hoop kunst en vliegwerk, maar meer overheidsuitgaven beperken de afname van de economische groei. En groei is wat telt in de ogen van AKP-stemmers, niet hoe die tot stand komt.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here