De angsttoestand (COLUMN)

0
4

fear images

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – In Istanbul kom ik regelmatig langs een park waar het in de zomermaanden tijdens de schoolvakantie altijd erg druk is. Moeders met kinderen stromen er iedere dag weer in grote getale naartoe.

Na de couppoging van 15 juli was het er aanmerkelijk stiller dan normaal. Echter, niet zo stil als in de eerste dagen nadat de noodtoestand was afgekondigd. Toen was het er zo goed als uitgestorven. In de winter heb ik er zelfs tijdens slecht weer meer volk gezien.

De laatste dagen is het weer wat drukker in het park. Betekent dit dat het normale leven weer op gang is gekomen na de schokken die over Turkije kwamen? Ogenschijnlijk wel, maar de schrik is nog niet voorbij.

Obsessief

Ik hoor van Turken dat zij overwegen om veiligheidshalve hun Facebook op Twitteraccount op te geven, of dat ze obsessief bezig zijn met het verwijderen van hun Whatsapp berichten. Het zijn geen Turken die iets te maken hadden met couppoging, of deel uitmaken van de Gülen-beweging.

In de wetenschap dat president Erdogan liever ziet dat er vijf onschuldigen worden gearresteerd dan dat er een volgeling van de imam in Pennsylvania vrijuit gaat, siddert men bij de gedachte ooit misschien een gesprek met een Gülen-volgeling te hebben gehad. Bovendien is het een gegeven dat Erdogan de gelegenheid te baat neemt om ook af te rekenen met andere tegenstanders. De linkse journalisten die sinds vorige week zijn aangehouden kunnen daarvan getuigen.

Huisbaas

Ik hoorde over een man die naar aanleiding van een conflict met zijn huisbaas in een proces terechtkwam. Het zag er niet best uit voor de huurder, want de rechter leek hem ongelijk te gaan geven. Tot hij vertelde dat de huisbaas tot de Gülen-beweging behoorde. Zo wist hij de zaak te winnen.

Let wel, dit speelde zich af voor de couppoging. Het ligt voor de hand dat het veel vaker tot dergelijke toestanden zal komen. Wat doe je om te voorkomen daarin verzeild te raken? Zoveel mogelijk low profile blijven, de activiteiten op de sociale media beperken en gesprekken met vrienden en familieleden over de Turkse politiek binnenskamers houden.

De noodtoestand is vooral ook een angsttoestand.

Columnisten

Die angst merk ik ook bij mijn favoriete columnisten. Ook zij die voorheen weigerden een blad voor de mond te nemen wekken nu tussen de regels door de indruk dat ze uitkijken met wat ze schrijven. Ik ben nog maar een columnist tegengekomen die volledig afweek van het door de regering ingenomen standpunt aangaande de toedracht van de couppoging. Sindsdien heb ik niets meer van hem zien verschijnen…

De angst laat kennelijk geen ruimte over voor het uitdrukken van twijfel bij Turkse columnisten. Omdat in Turkije, zoals ik eerder al schreef, vaak iets niet is wat het in eerste instantie lijkt, ken ik zelf echter niets anders dan twijfel. Zoveel dat ik eronder gebukt ga. ’s Nachts lig ik te malen in bed en spookt de ene na de andere tegenstrijdigheid over de avodn van 15 juli door mijn hoofd. Sinds de couppoging heb ik dan ook nog geen nacht behoorlijk geslapen.

Heisenberg

Hoeveel eenvoudiger was het leven momenteel voor me wanneer ik zoals veel anderen zonder vragen te stellen aan zou nemen wat de regering zegt. Dat staat echter gelijk aan het aannemen van een geloofssysteem, want veel bewijs heb ik nog altijd niet gezien.

Een couppleger zei tegen opperbevelhebber Hulusi Akar dat hij met Fethullah Gülen moest bellen, met dit niet bepaald overdonderende stuk bewijs hebben we het gehad.

Niemand vraagt zich overigens af hoe de man tot die bekentenis kwam. Gezien de aanwijzingen over martelingen, valt niet per definitie uit te sluiten dat hij het bijvoorbeeld zei terwijl hij uit een nabijgelegen kamer het geschreeuw van een kennis hoorde.

De vergelijking met een geloofssysteem haal ik er niet zomaar bij. Tijdens de Ergenekon-procedure werd het Turkse publiek onderverdeeld in ‘gelovigen’ en ‘ongelovigen’ ten aanzien van deze kwestie. Zelf was ik aanvankelijk een ‘gelovige’, waar ik later spijt van kreeg als haar op mijn hoofd.

Daarom grijp ik nu naar Werner Heisenbergs onzekerheidsprincipe en houd alles voorlopig in een quantumtoestand, waarin tegelijkertijd alles waar en niet waar is. Totdat de doos opengaat en we zullen zien of Schrödingers kat dood is, of nog leeft. Zolang er geen doorslaggevend bewijs is blijft die doos echter gesloten.

De imam heeft het allemaal gedaan

Er zijn nu aanmerkelijk minder ‘ongelovigen’ dan tijdens Ergenekon. Volgens Erdogans schoonzoon, de minister van Energie Berat Albayrak, gelooft maar liefst 95 procent van de bevolking dat Fethullah Gülen de booswicht is. Ironisch genoeg niet veel minder dan het percentage moslims in Turkije.

Als het aan de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) ligt heeft de imam overigens niet alleen de couppoging op zijn geweten. Hij is de laatste week met een scala aan ellende geassocieerd dat Turkije de laatste jaren over zich heen kreeg. Daar is Gülen zeker mee in verband te brengen, maar er wordt gladjes vergeten dat Erdogan daarbij evenmin vrijuit ging.

Zoals bij het politiegeweld waarmee het protest rond de afbraak Istanbuls Gezipark werd onderdrukt. Alsof de politie daar destijds geen luid applaus voor kreeg van Erdogan. Toch wordt het nu volledig in de schoenen van de imam geschoven.

Of het einde van het Koerdische vredesproces. Alsof Erdogan daar niet zelf een einde aan maakte toen hij merkte dat het hem niet opleverde wat hij ervan verwachtte (steun van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij voor een presidentieel systeem). Toch krijgt Gülen er nu volledig de schuld van.

Of de oorlog in Zuid-Oost Turkije met de PKK. Alsof Erdogan zelf niet heeft gezegd dat hij wat dat betreft tot het gaatje zal gaan. De imam heeft het nu opeens echter geheel in zijn eentje op het geweten.

Davutoglu

Al even fraai is de bewering van de AKP dat Gülen verantwoordelijk was voor het neerknallen van het Russische gevechtsvliegtuig vorig jaar november. Alsof Erdogan daar destijds niet volledig achter stond. Maar alweer heeft Gülen het helemaal gedaan.

Voormalig premier Davutoglu maakte een einde aan dit sprookje toen hij deze week verklaarde destijds persoonlijk opdracht te hebben gegeven om ieder Russisch vliegtuig in het Turkse luchtruim neer te halen.

Je kan van hem zeggen wat je wilt, maar onder deze omstandigheden best moedig van die Davutoglu. Voordat je het weet is hij ook een Gülen-volgeling, wordt hij beschuldigd van verraad en laat Erdogan hem achter de tralie smijten.

Maar verder, zal het veel uitmaken wat Davutoglu zegt? Onder de angsttoestand kun je het publiek van alles wijsmaken. En zo kan de AKP naar hartenlust de moderne geschiedenis van Turkije herschrijven. Zodat Erdogan ten opzichte van de boef Gülen – die hij zeker is – als een engel naar voren komt.

Wie weet horen we binnenkort ook dat Gülen met bezweringen de aardbeving van 1999 op gang bracht. Als afscheidscadeautje voor Turkije, voordat hij naar de VS vertrok. Zeg er wat van. Melih Gökcek, de burgemeester van Ankara, zei al dat Gülen geesten gebruikt om de bevolking te manipuleren. De stap naar het doen ontstaan van een aardbeving via zwarte magie is dan niet zo groot meer.

Met een bovennatuurlijke aspect erbij wordt het misschien letterlijk een heksenjacht…

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here