Wordt de immuniteit van Turkse volksvertegenwoordigers opgeheven? (COLUMN)

2
12

turparl index

Istanbul/ Peter Edel (COLUMN) – Vandaag, 17 mei, debatteert het Turkse parlement over het opheffen van de onschendbaarheid van haar leden. Van al haar leden, al is het duidelijk dat die van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP) het primaire doelwit zijn van de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP).

Grondwetswijziging

Op 20 mei zal er gestemd worden over het voorstel, dat een grondwetswijziging inhoudt. Dit betekent dat er minstens 367 volksvertegenwoordigers voor moeten stemmen. Blijft het daaronder, maar boven de 330, dan is er een referendum mogelijk.

Op een nabijgelegen achtergrond bevindt zich het streven van de AKP naar een nieuwe grondwet, waar het door president Erdogan begeerde presidentieel systeem deel van uitmaakt.

MHP

Raken de leden van de HDP hun 59 zetel in het parlement (grotendeels) kwijt, dan heeft de AKP voor een nieuwe grondwet in ieder geval de steun nodig van de ultranationalistische Partij van de Nationale Beweging (MHP).

De MHP bevindt zich echter in een diepe crisis. Hoewel verwacht wordt dat partijleider Devlet Bahceli in zal stemmen met het voorstel, zou een deel van de MHP-fractie onder invloed van dissidenten binnen de partij kunnen besluiten om dat niet te doen.

Zelfs als alle MHP-leden zich achter het voorstel scharen worden de benodigde 367 zetels echter niet bereikt.

De AKP heeft 316 zetels, maar in de praktijk 315, omdat de tot die partij behorende parlementsvoorzitter mag niet stemmen. De MHP heeft 40 zetels. Samen 355, twaalf te weinig dus.

CHP

Zo wordt de AKP afhankelijk van de Republikeinse Volkspartij (CHP). Die stelde aanvankelijk zelf voor om niet alleen de immuniteit van de HDP-parlementariërs op te heffen, maar die van alle leden. Premier Davutoglu ging hiermee akkoord en streek Erdogan daarmee tegen de haren. Naar verluidt behoorde deze beslissing van Davutoglu tot de redenen waarom Erdogan genoeg van hem kreeg en zich van hem ontdeed.

Bij de CHP heerst ergernis over de beslissing van de regering om de stemming over het opheffen van de parlementaire immuniteit op 20 mei te houden. Voor die dag had de CHP eerder al een besloten vergadering belegd en afspraken daaromtrent worden nu door de regering genegeerd. De CHP is voornemens om hierover in beroep te gaan. Houdt de regering voet bij stuk dan overweegt de CHP een boycot van de stemming, of een beperking van het aantal leden in het parlement op 20 mei.

Coupintenties

De HDP dient vandaag een motie in, die volgens vicepartijleider Meral Danis Bestas over ‘de coupintenties van de regeringspartij’ gaat. Bestas:

‘De parlementsleden zullen stemmen tussen “democratie of fascisme’; ze beslissen tussen “democratie en alleenheerschappij”. Volgens de regels van het parlement komt dit voorstel neer op zelfopheffing van de volksvertegenwoordiging.’

Deze motie zal zonder enige twijfel worden weggestemd door de AKP-meerderheid en vormt dus geen hindernis.

Davutoglu

Toch gaat de AKP-fractie de stemming over het opheffen van de immuniteit zeker niet eensgezind tegemoet. Davutoglu kon rekenen op de steun van naar schatting vijftig AKP-afgevaardigden. Bezwaarde gevoelens over de manier waarop hij tot vertrek werd gedwongen zou hen kunnen doen besluiten om tegen het voorstel te stemmen.

Bovendien, niet alleen voor de HDP, maar ook voor de AKP, de CHP en de MHP geldt dat er aanklachten zijn ingediend tegen een aantal van hun parlementariërs. Wordt de immuniteit van deze leden opgeheven dan komt de weg open te liggen naar hun vervolging. Deze volksvertegenwoordigers zouden zichzelf in de vingers snijden door in te stemmen met het voorstel. Het staat dan ook geenszins vast dat zij dit zullen doen.

Referendum

Alles bij elkaar opgeteld staat de uitslag van de voor 20 mei geplande stemming over de opheffing van de parlementaire immuniteit zeker niet van tevoren vast.

Mocht het voorstel afgewezen worden dan zal dit grote consequenties voor de AKP hebben. De HDP handhaaft zich dan immers op volle sterkte in het parlement, waardoor zelfs volledige steun van de MHP onvoldoende is voor de invoering van een nieuwe grondwet en een presidentieel systeem.

Mochten er tussen de 330 en 367 parlementsleden akkoord gaan met het opheffen van de immuniteit, dan kan de regering zoals gesteld oproepen tot een referendum in dit verband. Onder de omstadigheden zou dit in feite dan neerkomen op een referendum over een presidentieel systeem.

Nieuwe verkiezingen

Worden ook die 330 stemmen niet gehaald – wat gezien alle onzekere factoren in theorie mogelijk is – dan beginnen aan de horizon de contouren van nieuwe verkiezingen zichtbaar te worden. AKP-woordvoerders hebben dit scenario tot nu toe tegengesproken, maar als er een definitieve streep wordt gezet door het opheffen van de immuniteit van de HDP-leden dan wordt het de enige optie voor Erdogan om een presidentieel systeem te bemachtigen.

Zonder enige twijfel zal hij dan een campagne gaan voeren om het electoraat ervan te overtuigen dat alleen een sterke man met alle touwtjes in handen voor stabiliteit kan zorgen.

Geweld

Aanhoudend politiek geweld zal in Erdogans voordeel werken bij zowel een referendum als nieuwe verkiezingen. Gelukkig voor hem lijken de Koerdische PKK en de jihadistische Islamitische Staat (IS) niet van plan om de strijd op te geven. Aangevuld met zijn retoriek over het vijandige westen, wordt het dan een overweging voor Turken dat alleen Erdogan hun land kan redden. Althans, dat zal Erdogan hopen, want er is alle reden om aan te nemen dat er onzekerheid heerst in dat grote paleis in Ankara over hoe de Turken denken ten aanzien van een presidentieel systeem.

Het kan dan ondertussen jaren geleden zijn dat daar voor het laatst resultaten van opiniepeilingen over in de media verschenen, maar een meerderheid van de Turken was toen tegen. Zelfs de meeste AKP-stemmers stonden destijds afwijzend tegenover een supermachtig presidentschap. Als er ondertussen een dramatische verschuiving in de publiek opinie was opgetreden, dan zouden de kranten op Erdogans hand niet nalaten om daarover op hun voorpagina’s te berichten. Dat doen ze echter niet en dat wijst geenszins op vertrouwen.

Kortom, 20 mei zal een spannende dag worden in Turkije. Zeker voor Erdogan.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

2 REACTIES

  1. 20 mei was een heerlijke overwinning voor de AKP, MHP en Erdogan. De parlement heeft voldaan aan de verlangen van het volk.

    • Precies Maho!
      Als je de gepubliceerde berichten op deze website leest zou je haast denken dat het gezonde verstand verdwijnt. Gelukkig maar dat de Turkse verkiezingen onder het volk en het parlement uitwijzen dat de meerderheid van de mensen toch steeds weer voor het beste kiezen.
      Gelukkig zijn de zogenaamde ‘intelligente eigenpijpers’ een minderheid en zullen ze dat altijd blijven.
      Kunnen ze op sites als deze lekker tegen elkaar aan blijven betweten over hoe alles tegen de zin van de meerderheid in anders geregeld zou moeten worden.
      Tegen hen zou ik willen zeggen: Keep dreaming!

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here