Schaamteloos (COLUMN)

6
30

shameless index

Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Vorige maand ondertekenden 1128 academici een petitie waarin opgeroepen werd tot een einde van de oorlog in Zuidoost Turkije. Dat ging niet helemaal handig. Naderhand bleken veel ondertekenaars niet eens op de hoogte te zijn van de exacte inhoud van de petitie. Zo wisten ze niet dat de petitie alleen de regering opriep tot een wapenstilstand en niet de Koerdische PKK.

Dat laatste was vragen om problemen. Strikt genomen viel de petitie binnen de vrijheid van meningsuiting, maar we weten allemaal dat het zo niet gaat in Turkije onder de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van president Erdogan. Hij ontstak in woede over de petitie, waarbij beschuldigingen als ‘propaganda voor terrorisme’ niet van de lucht waren. In de daarop volgende dagen werden academici ontslagen en voor vervolging aangehouden.

Yeni Akit

Erdogans maffiavriendje Sedat Peker deed een duit in het zakje door te verklaren dat hij graag ‘onder het bloed’ van de academici ‘wilde douchen.’ Daarnaast opende de zeer regeringsgezinde krant Yeni Akit de aanval op de wetenschappers, met een salvo beledigingen en bedreigingen.

Yeni Akit staat niet bekend als een krant met een fijnzinnige benadering. Nadat de Staatsraad (Danistay) in het midden van het vorige decennium vasthield aan de seculiere beginselen van de Turkse Republiek en een onderwijzeres verbood een hoofddoek te dragen (het enige mensenrechten waar fundamentalisten zich om bekommeren) plaatste Yeni Akit foto’s van raadsleden met een doelwit om het hoofd. Of iemand maar even de trekker wilde overhalen.

En dat gebeurde, want ene Alparslan Arslan vermoordde onder het slaken van de kreet ‘Allahu Akbar’ de staatsraadrechter Mustafa Yücel Özbilgin. De beweging rond imam Fetullah Gülen en de AKP plaatsten de moord in de context van een door seculiere nationalisten gepleegde false flag aanslag, maar tien jaar later gelooft niemand dat nog.

‘gelijke monniken, gelijke kappen’

Deze geschiedenis in aanmerking genomen dienen bedreigingen uit de hoek van Yeni Akit serieus genomen te worden (geldt in feite voor iedere bedreiging…). Daarom is het begrijpelijk dat het de academici niet lekker zat toen ze in Yeni Akit lazen hoe ze daar beledigd en bedreigd werden. Dus dienden een aantal onder hen een klacht in bij een rechtbank. Kennelijk meenden ze, gezien de vloed rechtszaken tegen burgers waar Erdogan zich door beledigd voelt, dat een rechter onder het motto ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ ook voor hun klacht open zou staan.

Hoe naïef onnozele professoren! Want zo werkt het natuurlijk niet. Er is in Turkije maar een rechter en dat is de stembusdictator Erdogan. De rest kan je beschouwen als een soort assistent-rechters. Doet een van hen een uitspraak die Erdogan niet zint, dan kan de betreffende kadi een toekomst in de rechtspraak vergeten. Dus laten ze dat verder wel.

De uitspraak van de rechter over de klacht van de academici stond dan ook vooraf al vast. Geloof het of niet, maar de man zei dat wat Yeni Akit had geschreven binnen de vrijheid van meningsuiting valt! Natuurlijk doet het dat, maar geldt hetzelfde niet voor de kritiek die Erdogan tegenhoudt door angst te zaaien met aanklachten wegens belediging? Een rechtstaat in Turkije? Nee, echt niet, al spreken ze dat bij de AKP in koor tegen. Schaamteloos.

Pessimisme

Hoe reageren de Turken op dit soort zaken? Het pessimisme onder de bevolking groeit zienderogen. Voor alle duidelijkheid: ik reken dit niet alleen de AKP aan. Ook de labbekakken bij de oppositiepartijen zijn daar verantwoordelijk over. Van dat zootje word je evenmin vrolijk.

Maar hoe dan ook, wie het zich kan veroorloven om kinderen in het buitenland te laten studeren, krijgt te maken met kroost dat niet meer naar huis terug wil keren.

Kapitaalkrachtige Turken kopen steeds vaker een verzekering tegen een hoogst onzekere toekomst in de vorm van een vakantiehuisje in Portugal, omdat daar langs die weg vrij eenvoudig een permanente verblijfsvergunning kan worden bemachtigd.

Wie hier financieel niet toe in staat is – en dat zijn er uiteraard erg veel – kan alleen maar dromen van een leven in het buitenland. Maar geloof me, wanneer Turkije tot een overeenkomst over de opvang van Syrische vluchtelingen komt met de EU, en de visumeisen voor Turken voor de daartoe behorende landen worden versoepeld (wat ik zo snel nog niet zie gebeuren), dan krijgt Europa te maken met heel wat Turkse immigranten.

Zitten de Syrische vluchtelingen smachtend naar een Europees bestaan in Turkije en de Turkse vluchtelingen in Europa. Staan Europese leiders daarbij stil wanneer ze zich in het kader van een deal met Turkije blind tonen voor de mensenrechtenproblematiek in dat land?

TV

Hoop op verandering raakt vervlogen. Er zijn er die het in hun cynisme zouden verwelkomen wanneer de militairen orde op zaken stellen, maar zelfs die uiterst beladen Turkse traditie zit er niet meer in.

TV is een graadmeter over pessimisme en cynisme. Veel Turken willen daar niets meer horen over de streken van Erdogan, over inbreuk op de vrijheid van meningsuiting, of over de oorlog in het Zuidoosten. Nieuwsprogramma’s met berichten over doden die daar vallen worden in toenemende mate uit de weg gegaan. De ooit zo populaire discussieprogramma’s op de TV kampen met een sterk dalende kijkcijfers.

Waar wordt nog wel naar gekeken? Naar soaps met wanhopige love stories en naar kookprogramma’s. Of naar reisprogramma’s. Met al het gefantaseer over het buitenland worden die de laatste tijd steeds populairder. Humor scoort ook nog goed. Een malle film van stompzinnige komiek Recep Ivedik doet het nu zelfs bij de tiende herhaling beter dan een discussieprogramma over de problemen waar Turkije mee worstelt. Lethargie alom.

Films van Ivedik zijn overigens een uitzondering in de categorie humor, want andere humoristische programma’s worden opvallend genoeg steeds vaker geschrapt. Er zou eens een grapje over Erdogan gemaakt worden… Spreekt voor zich dat satirische programma’s al helemaal tot het verleden behoren. Wie bedenkt dat die zelfs in de jaren na de staatsgreep van 1980 uitgezonden konden worden – en toen ook erg populair waren – krijgt een aardige indruk van het huidige klimaat binnen de Turkse media.

Shameless

Het Turkse entertainmentkanaal E2 zond vorig jaar nog de Amerikaanse serie Shameless uit. Voor wie deze serie niet kent: Shameless draait om een familie in Chicago vergeleken waarmee de Flodders als een gezin uit de Bible Belt overkomen.

Er is sprake van dat de AKP-regering een niew pakket aan maatregelen door gaat voeren om de TV verder aan te passen aan ‘familiewaarden.’ Het is de vraag of Shameless aan dat criterium voldoet. Maar feitelijk doet dat er niet toe, want onlangs werd het kanaal E2 opgeheven. Geen idee waarom, maar het betekent waarschijnlijk dat ik Shameless sowieso verder zal moeten missen. Jammer, want ik keek er graag naar. Niet alleen vanwege de treffende humor, want ook de inktzwarte reflectie op de Amerikaanse samenleving spreekt me aan.

Maar zouden Turken Shameless ook missen? Waarschijnlijk niet heel erg. Ze ervaren al meer dan genoeg schaamteloosheid…

PS
Morgen volgt het tweede deel van de Gülen-kwestie. Stond aanvankelijk voor vandaag in de planning, maar het bovenstaande moest me eerst van het hart.

Volg Peter Edel op Twitter

Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)

6 REACTIES

  1. Hmmm, tja. Best veelzeggend dat nota bene academici niet lezen wat ze ondertekenen.
    Zoiets doe je normaal gesproken als je het vakje voor Terms and Conditions moet aanvinken als je weer eens een nieuwe versie van de iOS op je iPhone moet installeren.
    Het lijkt er dus op dat zij alles zouden ondertekenen, zolang alsdan er ook maar iet tegen de regering in zo’n petitie staat.
    Wat hier shameless is, is dat Turkije het moet doen met zulk laag niveau academici die politiek bedrijven ipv wetenschap.

    • Zeg Ahmed Jansen jochie, jij gaat wel heel kort door de bocht. War schaamteloos is? De houding van lieden die het dictatoriale systeem steunen.

      • Vanwaar geef je mij een denigrerende bijnaam? Is dat echt nodig om je standpunt kracht bij te zetten?
        Ik ben het met je eens dat mensen die een dictator steunen shameless zijn. Gelukkig hebben we zoiets niet in Turkije en zijn alle politici tot en met de president gekozen door het Turkse volk.
        Ik begrijp dan ook niet precies naar welk systeem van welk land je precies verwijst? Bedoel je misschien het systeem in Egypte of Syrië?

    • Academici mogen best weleens zich laten horen , dat jij dit gelijk politiek bedrijven noemt zegt meer over jou dan over de academici. Over niveau gesproken Hasan Jasan

      • Over niveau gesproken,…Hasan jasan? Waar slaat dit op ? Nu komt jouw ware aard tevoorschijn..misselijke racist dat je bent.

      • Natuurlijk mag dat… Nadat ze zich in de materie hebben verdiept uiteraard, zoals het een academicus waardig zou zijn. Op het moment dat ze klakkeloos iets ondertekenen puur en alleen om oppositie tegen de regering te ondersteunen terwijl ze niet eens weten wat er in de petitie staat gaan ze hun vakgebied te buiten en gebruiken ze hun academische autoriteit op oneigenlijke wijze.

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here