Istanbul – Op 10 december werden in de Zweedse hoofdstad Stockholm de Nobelprijzen uitgereikt. Eerder was al bekend dat deze prestigieuze onderscheiding voor de tweede keer in de geschiedenis naar een Turk ging. In 2006 kreeg de schrijver Orhan Pamuk die eer en dit jaar ging de Nobelprijs naar de in Turkije geboren, doch in de VS woonachtige, wetenschapper Aziz Sancar. Hij kreeg de prijs voor zijn werk op het gebied DNA-onderzoek.
Atatürk
Er heerst enige onduidelijkheid over de etnische achtergrond van Sancar. Hij is afkomstig uit Mardin, de Turkse provincie aan de grens met Syrië waar zowel Koerden als Turken met een Arabische achtergrond wonen. Een neef van Sancar is een parlementslid namens de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), al zegt dat weinig omdat er ook veel Turken binnen die partij actief zijn.
Op een vraag of hij van Arabische origine is reageerde Sancar met een geërgerd: ‘ik ben een Turk, en daarmee is de kous af.’ Die reactie deed enigszins denken aan Mustafa Kemal Atatürk, de oprichter van de Turkse Republiek, die de etnische verschillen binnen de Turkse grenzen ontkende en alle minderheden in het land tot Turk verklaarde.
Er zijn meer tekenen dat Atatürk hoog aangeschreven staat bij Sancar. Hij zei dat hij zijn Nobelprijs aan Atatürk te danken had. Om dat te benadrukken zal hij deze prijs op 19 mei, de dag waarop Turkije het begin van de onafhankelijkheidsoorlog van 1919 herdenkt, presenteren in Anitkabir, het mausoleum van Atatürk in Ankara.
Sancars eerbetoon aan Atatürk zal niet met veel genoegen zijn ontvangen door de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP). Die voert immers een beleid waarbij het stringente secularisme zoals Atatürk dat invoerde, stelselmatig wordt afgebouwd in het voordeel van meer religieuze invloed op de samenleving.
Onderwijs
Vooral voor het onderwijs kreeg dat onderdeel van het AKP-beleid consequenties. Zo werd in 2012 een nieuw onderwijssysteem ingevoerd dat het mogelijk maakt om kinderen na een aantal jaar aan huis onderwijs te geven. Critici interpreteerden dit als een vrijbrief voor het conservatiefreligieuze volksdeel om dochters thuis te houden waardoor zij in de praktijk geen onderwijs krijgen.
Dat dit voor Aziz Sancar gevoelig ligt liet hij blijken toen hij een dag voor de Nobelprijsuitreiking te gast bij de Turkse ambassade in Stockholm. Daar richtte hij zich tot de Turkse regering met de woorden: ‘Alsjeblieft, zorg voor goed onderwijs voor onze meisjes.’ Daarmee sloot Sancar nogmaals aan bij Atatürk, die sterk hechtte aan een gelijkwaardige positie voor vrouwen.
Kortom, hoewel het geen twijfel lijdt dat de tweede Nobelprijs voor een Turk met vreugde werd begroet door de AKP, zal Sancar voor de regeringspartij niet als een ideale winnaar te boek staan.
Abassi
Turkije kwam ook ter sprake in verband met de Nobelprijs voor vrede. Die ging dit jaar naar Fadhel Mafhoudh, Abdessatar Ben Moussa, Ouided Bouchamaoui en Hassine Abassi, vier Tunesiërs die geprezen worden voor hun inzet bij het tot stand komen van een pluriforme democratie in hun land.
Hassine Abassi verscheen voor een interview bij het Amerikaanse nieuwskanaal CNN. Tijdens het vraaggesprek hield hij Turkije verantwoordelijk voor de tumultueuze situatie in het Midden-Oosten. Verder beschuldigde hij Turkije er van samen met Qatar de Islamitische Staat (IS) te steunen. ‘Dat weet iedereen’ voegde hij daaraan toe. De presentator van CNN onderbrak Abassi daarop en zei dat deze beschuldiging door beide landen ontkend wordt.
Abassi sloot aan bij de wereldwijd ontstane consensus over Turkije als steunverlener van IS. Dat Turkije na een periode van aarzeling nu zijn aandeel op zich neemt in de door de VS geïnitieerde alliantie tegen IS, en dat de laatste maanden veel Turkse aanhangers van deze jihadistische organisatie zijn gearresteerd, heeft daar niets aan kunnen veranderen.
Abassi zal zich nog minder dan Sancar in een grote populariteit kunnen verheugen bij de AKP. De Nobelprijs is sowieso een beladen onderwerp in Ankara. Het Nobelcomité kreeg daar veel kritiek, met name van president Erdogan. Twee maanden geleden noemde hij het comité ‘politiek bevooroordeeld’.
Istanbul/Peter Edel
En zo weet onze columnist een voor heel Turkije heuglijk feit weer op ongenadige wijze te verzieken door de nadruk te leggen op een onderliggend politiek onhebbelijkheidje.
Sancar is een gerenommeerd DNA-wetenschapper, leg daar eens de nadruk op. Oh nee, dat kan natuurlijk niet, want DNA gerelateerde zaken gaan je boven de pet.
Dan maar weer gewoon ordinair over de man zijn etniciteit beginnen en zijn mogelijke politieke voorkeur, dat zijn bijltjes waar Edel wél mee kan hakken.
.
Dit is nou precies wat ik steeds bedoel met het eeuwige ziekelijke negativisme dat in Edel zit ingebakken.
Nooit mogen wij als Turks volk als geheel eens van een succesje genieten, zonder dat hij als buitenstaander toch weer probeert om zelfs dat in te zetten om ons weer tegen elkaar op te zetten.
.
Ga je schamen man!
.
Ondertussen zijn wij gewoon trots op onze wetenschapper en feliciteren hem met de erkenning die hij heeft gekregen.