Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Cumhuriyet zou binnenkort wel eens inspecteurs van de belastingdienst over de vloer kunnen krijgen. De krant ontving tekenen in die richting. Kan natuurlijk gebeuren. Het tijdstip is echter speciaal gezien die de druk die de overheid tegen Cumhuriyet opbouwt. Ook al omdat onder de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) vaker via de belastingdienst met lastige kranten is afgerekend.
Deniz Feneri
In 2009 kreeg de Dogan Mediagroep een gigantische belastingaanslag opgelegd, nadat in de tot het concern behorende krant Hürriyet berichten waren verschenen over het schandaal rond het liefdadigheidsfonds Deniz Feneri. Daarbij kwam voor het eerst aan het licht dat de AKP niet zo ‘AK’ (zuiver) was als ze zelf voor deed komen.
Gelukkig voor de AKP bood de beweging rond imam Fethullah Gülen bescherming. De Gülenisten gebruikten hun invloed binnen justitie om de aanklagers die het Deniz Feneri-schandaal in Turkije aanslingerden (de kwestie begon in Duitsland) te laten vervolgen. De zaak werd zo zorgvuldig afgeblazen.
Onderdeel van de doofpotprocedure was dat bij Dogan een aanslag van bijna 500 miljoen euro op de mat viel. Toenmalig voorzitter van de Europese Commissie Jose Manuel Barroso rook de stank en noemde het een bedreiging voor de ‘pluriformiteit en vrijheid van de media.’ Ook de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OSCE) sprak er schande van.
Critici van de AKP vergeleken het met de belastingmaatregel die de Russische oliemaatschappij Yukos destijds om politieke redenen kreeg opgelegd op initiatief van president Poetin.
De toenmalige Turkse premier Erdogan ontkende categorisch en noemde de beschuldigingen ‘erg lelijk’ en ‘onrespectvol’ ten aanzien van Poetin en hemzelf.
Dündar
Sindsdien is veel veranderd. De Gülen-beweging zal de AKP niet meer beschermen, integendeel. En hoe Erdogan tegenwoordig over Poetin denkt behoeft evenmin uitleg.
Er is echter ook veel onveranderd gebleven. De media in Turkije staan nog altijd onder druk. Dat Cumhuriyet met de belastingdienst te maken gaat krijgen leert dat daarbij nog altijd dezelfde middelen worden toegepast. Daar blijft het echter niet bij.
Journalisten van Cumhuriyet werden in 2009 al vervolgd, maar dat gebeurt nog steeds. De arrestaties van Cumhuriyet-hoofdredacteur Can Dündar en zijn collega Erdem Gül eind vorige week hebben in binnen- en buitenland tot veel verontwaardiging geleid. De aanleiding bestond uit door Cumhuriyet geplaatste documenten met betrekking tot een begin 2014 aangehouden transport naar Syrië van de nationale inlichtingendienst MIT. Volgens Cumhuriyet bestond de lading uit wapens.
Normaal gesproken kunnen verdachten in dit soort zaken hun proces in vrijheid afwachten in Turkije. Van die regel wordt alleen van afgeweken bij het vermoeden over het verdonkeremanen van bewijsmateriaal.
Vanuit de gevangenis in Silivri stuurde Dündar een brief waarin hij zichzelf ironisch tot spion verklaarde, al heeft hij geen idee waar hij dan voor gespioneerd zou hebben:
‘Op de betreffende dag werden 100.000 exemplaren van de krant gedrukt, wat betekent dat er 100.000 bewijsstukken zijn. Die moet ik heel snel zien te verbergen. Op de eerste avond bedacht ik een plan; ik zou een brief schrijven naar onze spionageorganisatie: “Achterhaal deze kranten en haal de kop door met een viltstift.”’
Volgens premier Davutoglu hadden Dünder en Gül zonder arrestatie vervolgd kunnen worden. De beslissing daartoe was volgens hem echter aan justitie, ‘want die is nu eenmaal onafhankelijk.’ Gezien de wurggreep waar justitie door de AKP in gehouden wordt (zie het recente voortgangsrapport van de EU over Turkije) moet je het zo maar durven stellen.
Overigens zei Dündar vorige week dat Erdogan persoonlijk opdracht gaf tot zijn arrestatie. AKP-politici doen wel vaker aan good cop, bad cop. Het spelletje van Davutoglu is dan ook geen uitzondering.
Militaire spionage
Dünder en Gül wordt verraad, militaire spionage en lidmaatschap van een terroristische organisatie (dat wil zeggen, de Gülen-beweging) verweten. Hoe idioot dat laatste is legde ik onlangs al uit. De beschuldiging over militaire spionage is dat echter niet minder.
De documenten in Cumhuriyet verschenen achttien maanden na de aanhouding van het verdachte MIT-transport. De lading had haar bestemming toen al lang en breed bereikt. Geen vijand van de Turkse staat had tegen die tijd dan ook nog iets aan de door Cumhuriyet geleverde informatie. Daardoor kon er anderhalf jaar later onmogelijk sprake zijn van gevaar voor de staatsveiligheid, of spionage. In plaats daarvan ging het om doortastende journalistiek.
Turkije is wat dit betreft toch vrij uniek in de wereld. Neem de VS tijdens de Vietnam-oorlog. Amerikaanse journalisten onthulden uitgebreid over de viezigheid daaromtrent. Seymour Hersh deed dat over het bloedbad in My Lay, waar honderden ongewapende Vietnamezen door Amerikaanse militairen werden afgeslacht. Het ging de doofpot in. Het was immers koren op de molen van de communistische vijand.
Dat Hersh hier een boekje over opendeed kwam Washington erg ongelegen. Toch was het ondenkbaar dat hij hiervoor vervolgd zou worden. In plaats daarvan was het gevolg dat de regering niet anders kon dan de verantwoordelijke militairen voor de krijgsraad slepen.
In Turkije gaat dat anders. Daar betalen journalisten de prijs voor de streken van de president en de inlichtingendienst. Of zoals veel Turken het zullen formuleren: niet Dündar en Gül, maar Erdogan en MIT-baas Hakan Fidan horen in de Silivri-gevangenis thuis.
Wapens
In het laatste geval zouden we eindelijk eens horen wie die wapens kreeg. AKP-kringen spelen in op westerse emoties over de Islamitische Staat (IS) en gaan zo ver om te stellen dat de wapens bestemd waren voor de strijd tegen deze apocalyptische gezelligheidsvereniging. Toen het transport tegen de lamp liep had het bestrijden van IS voor de AKP echter totaal geen prioriteit, omdat het verdrijven van al-Assad vooropstond.
Men lijkt het er bij de AKP onderling niet over eens te zijn voor wie de lading was. Ontkennen dat het om wapens ging en volhouden dat de lading uit hulpgoederen bestond lukt al een tijdje niet meer zo goed. Cumhuriyet maakte vakkundig een einde aan dat sprookje. Bovendien, waar was al die geheimhouding voor nodig als het om hulpgoederen ging?
De lading was voor de Turkmen in het Syrische Bayir-Bucak. Althans, dat zei de AKP. Vertegenwoordigers van de Turkmen verklaarden echter dat zij niets ontvingen. Toch blijft Davutoglu dat beweren.
Naarmate het besef doordrong dat de Turkmen, die samen met het aan al-Qaeda gelieerde Jahbat al-Nusra ten strijde trekken, niet zo gematigd zijn als de AKP deed voorkomen, herkende Erdogan de noodzaak om het over een andere boeg te gooien. Recentelijk zei hij dat de lading voor het Vrije Syrische leger was. Ontkennen dat het om wapens ging deed hij niet eens meer. ‘Wat dan nog, als het om wapens ging’ zei hij. Erdogans woordvoerder Ibrahim Kalin bleef ondertussen glashard ontkennen dat Turkije ooit enig wapentuig naar Syrië transporteerde.
Een stukje goed bedoeld advies voor de heren (en spaarzame dames) van de AKP: pas voor het afleggen van verklaringen eerst de smoezen op elkaar af. Op deze manier gelooft namelijk vrijwel niemand er nog een woord van. Dat is niet in het voordeel van de AKP, want zij die menen dat er vanuit Turkije wapens aan bloeddorstige jihadisten in Syrië werden geleverd raken daar op deze manier alleen maar sterker van overtuigd.
Oproerkraaiers
Men zal het bij de AKP echter wel te druk hebben voor dergelijke adviezen. Druk met aanzetten van justitie tot de vervolging van nog meer journalisten. Deze week bleek dat ook de kranten Evrensel en Bir Gün een probleem hebben. Twee redacteuren van laatstgenoemde krant kregen een proces aan de broek, voor, jawel, het beledigen van de president. Vreemd toch dat in weinig landen zoveel journalisten de onweerstaanbare drang voelen om de president te beledigen. Terwijl de man toch volledig te goeder trouw is…
Daarnaast is er nog de zaak tegen het tijdschrift Nokta. Ik schreef daar eerder al over, maar wil daar nog iets aan toevoegen. Nokta zou tot een gewapend conflict hebben aangezet met het woord ‘burgeroorlog.’
Er is een president die bevolkingsgroepen tegen elkaar in het harnas jaagt. Als gevolg daarvan heb ik het woord burgeroorlog de laatste jaren over erg veel Turkse lippen horen komen. Simpelweg omdat de voorwaarden daarvoor zienderogen gecreëerd werden. Na de verkiezingen van 1 november raakte de bevolking nog verder gepolariseerd. Daarom was het geen oproep tot een burgeroorlog in Nokta, maar een waarschuwing daartegen.
Voor justitie heet het echter ‘aanzetten tot een gewapend conflict’ en worden de redacteuren van Nokta tot oproerkraaiers verklaard door AKP-medestanders in binnen- en buitenland. Maar is een president die in plaats van eenheid polarisering onder de bevolking predikt niet de werkelijke oproerkraaier?
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
Erdo?an en zijn volgelingen gaan eindigen als Khaddafi.
En tot die tijd hebben wij dikke pret, terwijl jullie zowel voor dat moment als erna altijd zure, ontevreden en jaloerse wezentjes zullen zijn en als zodanig ook door jullie (lekker lange) leven zullen gaan.
.
Kies maar wat je wilt.
Ik kies voor het eerste.
En het wordt voor ons helemaal een groot feest mochten we tóch niet zoals Khadaffi voortijdig in een rioolbuis eindigen (wat jij wel zou willen, maar nog maar alleszins de vraag is of jouw wens werkelijkheid wordt).
Jouw lot is al bepaald, namelijk; ernstig ziek worden door stress voortvloeiend uit haat en machteloosheid.
Oh nee hoor ik teer op de gedachten hoe de baardenmansen zoals jullie wereldwijd in cellen wegrotten en niet serieus worden genomen. Ok ok akp en smerdogan zullen gaan als Saddam dat is beschaafder. Daar kunnen jullie Isis aanhangers een puntje aanzuigen.
‘Vreemd toch dat in weinig landen zoveel journalisten de onweerstaanbare drang voelen om de president te beledigen. Terwijl de man toch volledig te goeder trouw is…’
.
Antwoord: In Turkije zijn er simpelweg te veel lui die zich journalist noemen. Zelfs Edel mag zich journalist noemen. Zou het een beschermd professioneel beroep zijn, zouden we lang niet zo veel schreeuwlelijkerds hebben die uiteindelijk wel in de gevangenis móeten belanden, simpelweg omdat ze zich niet aan de basale fatsoensnormen kunnen houden.
.
.
‘Maar is een president die in plaats van eenheid polarisering onder de bevolking predikt niet de werkelijke oproerkraaier?’
.
Antwoord: Nee hoor, mensen zoals jij, Dündar en die jongens van Nokta zijn de echte oproerkraaiers en komen uiteindelijk terecht daar waar ze horen.
.
.
Als jullie je eens wat minder dwangneurotisch op de Turkse politiek – en dan met name op de AKP – zouden richten en wat meer op interessante onderwerpen dan zouden alle door jou genoemde probleempjes zich vanzelf oplossen.
Jullie gedragen je als dolle pitbulls.
Ga eens wat schrijven over de CO2 footprint van Turkije, of schrijf iets over hoe Assad, die zelf tot op de dag van vandaag 50 keer meer van zijn eigen burgers doodde dan heel IS bij elkaar, al in 2011 aan de basis stond van de oprichting van DAESH, toen hij tientallen jihadisten vrijliet uit de Sednaya gevangenis in Damacus?
.
Jij wilt iedereen maar doen geloven dat de AKP de grote motor achter DAESH is, terwijl Assad dat zelf was. Assad kon zich geen mooiere vijand dan DAESH voorstellen. Dan kon hij de wereld en mensen zoals jij wijs maken dat zij de aanstichter van al het kwaad in Syrië waren, en dat juist hij de enige is die stabiliteit kan brengen.
.
Een analoge theorie weet jij wel te ontwikkelen over het Turkse geweld tussen de 2 Turkse verkiezingen van dit jaar.
Dan ineens weet je wel een mooi complot te bedenken over hoe de AKP winst zou willen halen uit de in Turkije ontstane onrust.
.
Ga liever écht journalistiek werk doen en probeer eens uit te zoeken wie nou precies wie is in Syrië en wie waarvoor verantwoordelijk is, in plaats van te focussen op 1 karrevrachtje met halfbakken mortiergranaatjes die een waardeloze communistische krant als Cumhuriyet weet op te snorren, met als oneigenlijk doel om Turkije te ontwrichten.
Die wapens die Cumhuriyet ontdekte dienden als symptoombestrijding voor een ziekte die al veel eerder is ontstaan, en die bij de wortel zou moeten worden aangepakt. Ga liever eens uitzoeken waar die wortel ligt. Ik zal je vast een tikkie in de richting duwen: zijn naam begint met een A en eindigt met D en hij heeft een hij lijkt op een giraffe.
Opvallend dat Kees geen reacties meer plaatst sindsdien Peter niet meer reageerd, is Kees met vakantie of is hij uitgelult of …
Goed van de AKP, wij als volk staan nog steeds achter jullie. Alle belemmeringen op weg naar 2023 moeten met elk middel bestreden worden. De belastingdienst handeld juist. Cumhuriyet,Hurriyet, Zaman en FOX TV en vele andere oproerkraaiers goed aanpakken desnoods ook uit de lucht schieten. Politieke figuren als Demirtas ook graag naar Silivri.