Istanbul/Peter Edel (COLUMN) – Turkije beschuldigt Rusland van bombardementen op dorpen in Noordwest Syrië waar etnische Turken (Turkmen) wonen. Of de Turkmen daarbij het doelwit waren werd tegengesproken door de prominente Syrische Turkmen Ali Türkmani. Tegenover de krant Bir Gün zei hij:
‘Er heerst het idee dat de Turkmen het doelwit waren van de aanval. Het [Syrische] regime wil uiteraard trachten de territoriale integriteit te beschermen. In dat kader worden dreigingen als het Vrije Syrische Leger en al-Nusra aangevallen, maar het is niet correct om te stellen dat de aanval op de Turkmen gericht was.’
Vast staat dat honderden Turkmen op de vlucht sloegen naar Turkije en dat Ankara de Russische ambassadeur op het matje riep.
Consulaat
Op de avond van 20 november wilde een groep Turkse demonstraten protesteren bij het Russische consulaat in Istanbul. Leek een fijn plan, maar men vergiste zich en trok naar het nabij gelegen Nederlandse consulaat, om daar eieren door het hek te werpen.
Waarschijnlijk kwam de groep vanaf het Taksim-plein. Anders was ze eerst langs het Russische consulaat gekomen. Daar hangen foto’s van Poetin in de vitrines aan de muur, waardoor er geen twijfel over kan bestaan om welk consulaat het gaat. Of hadden de demonstranten de president van Rusland verward met Mark Rutte?
Zeg er wat van, per slot van rekening was men evenmin in staat om onderscheid te maken tussen de door de storm extra fier wapperende Nederlandse driekleur op het dak van het Palais de Hollande en de vlag op het Russische consulaat.
Beide consulaten zijn al vaker door demonstranten met elkaar verward. Daarom moet het toch iemand zijn opgevallen dat dit het verkeerde adres was. Zou je denken, maar blijkbaar niet dus.
Chinezen
Los van dit incident zijn vergissingen bij protesten geen uitzondering in Turkije. Zoals in juli, toen in Istanbul gedemonstreerd werd tegen de beperkingen die islamitische Oeigoeren in China krijgen opgelegd. In de veronderstelling dat het om Chinezen ging openden demonstranten toen de aanval op een groep Koreaanse toeristen, alsmede op een Chinees restaurant dat eigendom is van een Turk en waar alleen Turken werken.
Een foutje van dezelfde categorie was de mishandeling van een Turk tijdens een protest tegen de Koerdische PKK twee maanden geleden. De man werd mishandeld door nationalistische Turken die in de veronderstelling waren dat hij een Koerd was.
Turkmen
Voor Turkse demonstraten blijft het kennelijk verwarrend, met al die consulaten in de Istiklal caddesi, de populaire winkelstraat van Istanbul.
In Syrië kan het ook erg verwarrend zijn. Vorig jaar verschenen berichten dat de Turkmen samen met aan Al-Qaeada of de Islamitische Staat (IS) gelieerde groepen, zoals Jahbat al-Nusra, Shukur el-Izz, Sham el Islam en Ansar al-Islam, tegen de soldaten van al-Assad streden om de door Alevieten en Armeniërs bevolkte stad Kassab. Niet veel later kon je echter weer lezen dat de Turkmen tegen IS vochten.
De Turkse regering is in ieder geval uiterst begaan met de Syrische Turkmen. Toen begin 2014 een verdacht transport van de Turkse nationale inlichtingendienst MIT tegen de lamp liep, bestond de lading volgens Ankara uit humanitaire hulp voor de Turkmen.
Nadat de krant Cumhuriyet foto’s gepubliceerd had waaruit bleek dat de lading uit wapens bestond, viel dat verhaal in duigen, al bleef men stug volhouden dat het transport voor de Turkmen in Syrië was. Goed mogelijk, al bleef het onduidelijk of die wapens door de Turkmen werden ingezet tegen IS, of bij een gelegenheidscoalitie met IS tegen het Syrische regeringsleger.
Duivelspacten
Alleen de positie van de Turkmen toont al dat Syrië als een driedimensionaal schaakspel is. Doet een van de spelers een zet dan verandert alles, waardoor duivelspacten kunnen ontstaan of ontbonden raken.
Afspraken maken met vijanden zijn niet alleen van deze tijd. In de jaren dertig kwam de Duitse tak van de World Zionist Organization tot overeenkomsten met de nationaalsocialisten, en in dezelfde jaren vonden de Afro-Amerikanen van de Nation of Islam common ground met de racistische Ku Klux Klan.
Het verschil met vroeger is dat gelegenheidsverbonden tegenwoordig gesloten worden, of verdampen, met de snelheid van internet. Dat maakt de situatie in Syrië ook zo ondoorgrondelijk. Wat vandaag waar is hoeft dat morgen zeker niet meer te zijn.
De kwantumfysicus Richard Feynman zei ooit dat iedereen die zegt de kwantum mechanica te begrijpen er in feite niets van begrijpt. Iets soortgelijks geldt nu voor Syrië.
Geluk bij een ongeluk
Terug naar de eieren die de beveiligers van het Nederlandse consulaat op 20 november om de oren vlogen. Dat foutje maakte vanuit een nationalistische context geredeneerd niet eens zo erg veel uit.
Turkse nationalisten menen doorgaans dat vrijwel de gehele wereld vijandig tegenover Turkije staat. Zo denken zij over Rusland, maar zeker over de EU waar Nederland toe behoort. Aldus wordt het voor nationalistische Turken al gauw een pot nat, met voor hen als geluk bij een ongeluk dat een protest op een verkeerde locatie nooit helemaal zonde van de tijd is.
Volg Peter Edel op Twitter
Peter Edel is schrijver van De diepte van de Bosporus, een politieke biografie van Turkije (2012, Uitgeverij EPO, Antwerpen)
