Ankara/Peter Nut (COLUMN) – Jarenlang werd ik via privéberichtjes op twitter op de hoogte gehouden van de economie en de ontwikkelingen op de beurs. Nu was het zover. De verzender had door dat ik in Istanbul zou zijn en wilde me graag spreken. Op een warme dag in juni sprak ik met de jongen af op de bekende winkelstraat Istiklal.
Ahmet, begin 40, zat in zijn dure maatpak aan een sjiek gedekte tafel vol met kleine hapjes en visgerechtjes. Terwijl hij een slok van zijn raki wilde nemen keek hij over zijn glanzende Ray Ban zonnebril en zei ‘kijk Peter, ik heb een hoop geld verdient en het was allemaal door Erdogan.’
Dit is helaas geen sinister plot of verhaal over megafraude. Maar over een jongen die in armoede is opgegroeid en nu na een carrière bij een bank voor zich zelf heeft gekozen.
Terwijl zijn ouders moeite hadden om hem, zijn broertjes en zijn zus ieder jaar in nieuwe kleren te steken, ontdekte zijn vader in het begin van de jaren negentig een man genaamd Recep Tayyip Erdogan. Ze woonden in wijk die toen nog het meest op een sloppenwijk leek. Nadat hij naar een speech van Erdogan had geluisterd was zijn vader verkocht. Een simpele man die zei op te komen voor de armen en grootse plannen had met de stad.
Zijn vader zou mee gaan helpen aan de campagne van Erdogan om hem burgemeester van Istanbul te maken. In 1994 lukte dit en het ging opmerkelijk beter met de stad. Vuilnis was altijd een probleem geweest in de metropolis, maar nu waren de straten schoon. Daarnaast startte een enorme ontwikkeling om moderne grote torenflats in de stad te bouwen. Istanbul zou een financieel centrum worden.
Ahmets vader was slim. Via een constructie verkocht hij het huis waar zijn familie in woonde en waar ook zijn grootvader was opgegroeid. Via een omweg wist hij het terug te huren. Samen met zijn broer kocht hij twee krotten in een wijk waar de eerste torenflats gebouwd werden. Toen ze die verkochten aan een projectontwikkelaar, kochten de broers er drie woningen voor terug een straat verderop. Deze gingen ook naar een projectontwikkelaar en al snel wisten de broers complete gebouwen op te kopen, om ze binnen korte tijd te verkopen aan ontwikkelaars.
‘Iedereen kon zien waar de stad zich aan het ontwikkelen was, en een nieuw gebouw trekt andere projecten aan. Mijn vader was niet hoogopgeleid maar wel slim’, zei Ahmet met een grijns. Hierdoor werd het voor Ahmet mogelijk om te gaan studeren als jongste telg in de familie. ‘Mijn vader vertelde me dat ik de eerste was ooit die naar het buitenland mocht gaan om te studeren. Wij hadden wel ooms in Duitsland maar die hadden daar in de textiel en mijnbouw gewerkt en hadden nu een uitkering.’
Zijn vader had grootse plannen voor hem: ‘Hij kwam met het idee dat ik in Amerika zou studeren. Ik sprak helemaal geen Engels en kende het land alleen van de TV.’ Na een Engelse cursus van zes maanden vond hij zichzelf ineens op een vliegveld in Washington met een koffer vol met cadeaus voor een ver lid van de familie waar hij eerder nog nooit van had gehoord.
‘Ik werd naar een huis gereden door een vriendelijke meneer die zei een oom te zijn van een achterneef van me. Hier aangekomen leek het wel of alle Turken uit de staat opgetrommeld waren om me te begroeten. Ze spraken heel slecht Turks, en ook al kwam ik uit een conservatieve familie, waren zij veel conservatiever dan ik ooit had meegemaakt. Vrouwen zaten in een aparte kamer, afzonderlijk de mannen en ik mocht ze niet begroeten. Ze hadden hun haren bedekt en droegen veelal zwarte kleding. Mijn moeder had altijd gekleurde hoofddoeken die losjes hingen, maar zij waren geheel in het zwart.’
Ahmet zou uiteindelijk een doctoraal diploma economie halen en werkte in de avonden in visrestaurants van zijn verre familieleden. Hij kwam terug naar Turkije in 2005 waar Erdogan inmiddels premier was.
‘Mijn vader was op lokaal niveau nog steeds vrijwilliger voor de AK-partij en had veel contacten. Via een van hen kreeg ik een baan bij een bank die in aandelen belegde voor rijke klanten. Het ging me goed af, een aantal promoties en soms kreeg ik een bonus die meer was dan mijn jaarsalaris.’
Maar de stad, zijn stad, herkende hij niet meer. ‘Er staan zo veel mooie gebouwen, echt waar, maar het lijkt wel of de ziel weg was. Ik besloot in Beyoglu een huis te gaan zoeken om toch nog wat van het Istanbul wat ik kende terug te zien.’
Terwijl Europa na 2008 een economische crisis doormaakte, ging veel van het nu goedkope geld naar Turkije. De rijken werden rijker, vaak veel rijker en ook Ahmet ging het financieel goed af, al kreeg hij het persoonlijk lastiger. ‘Erdogan zorgde voor stabiliteit, onze banken waren al hervormd en Turkije had een geweldig imago als land in groei. Het ging goed.’
Ik vroeg Ahmet of geld op dat moment alles was, of dat er ook nog een vriendin of vrouw in het spel was. ‘Mijn vader was altijd boos dat ik nog niet getrouwd was terwijl ik al in de dertig was. Op een dag kwam hij met een verhaal over de dochter van een van hun buren. Ik kende haar voor ik vertrok naar Amerika, maar ze was tien jaar jonger en had dus nauwelijks contact met haar. Toch kon ik het gezeur niet meer aanhoren en heb ik uiteindelijk ja gezegd. Twee maanden later waren we getrouwd.’
Het huwelijk was van korte duur. “Ze was echt heel erg lief en opgevoed om een goede vrouw te zijn, maar ze had nooit een mening als ik haar om iets vroeg. Omdat ik als kok gewerkt had vond ik het leuk om af en toe voor haar te koken, dat vond ze vreselijk en ze huilde stiekem in de slaapkamer. Alsof ik haar taken overnam. Ik wilde wachten met kinderen, maar zij wilde dat meteen. Uiteindelijk ben ik van haar gescheiden, hoewel ik haar nog wel financieel help. Het is voor haar ook niet makkelijk.’
In de zomer van 2013, tijdens het Gezipark-protest in Istanbul, ging de knop om bij Ahmet. ‘Ik woonde nog steeds in Beyoglu en liep vaak terug tussen de metro op Taksim over de Istiklal straat naar huis. Op de TV sprak men over terroristen op het plein maar tegen mij was iedereen zo vriendelijk. Op een avond liep ik door Gezipark voor het werd ontruimd en sprak daar veel mensen. Toen vertelde ik ze nog dat Erdogan echt niet hard zou ingrijpen en dat de politie er gewoon was voor de veiligheid. Die avond kon ik in mijn eigen huis niet ademen van de traangas in de lucht.’
De hulpeloosheid waarmee hij de laatste zin uitspraak kwam verrassend over voor iemand die zo vastberaden zijn verhaal deed. Ik merkte dat hij een tik had. Als hij iets persoonlijks vertelde dan keek hij steeds op zijn horloge, alsof hij een reden zocht om weg te gaan. Maar toen ik hem er naar vroeg vertelde hij dat er steeds ergens een internationale beurs sloot. Zijn telefoon lag naast zijn linkerhand en om de paar minuten keek hij naar koersen en bewegingen in de waarde van de Turkse lira. Nu keek hij weer, maar daarna wees hij naar een ander terras. ‘Daar zat ik toen een waterkanon iedereen wegspoot, inclusief toeristen, families met kinderen, alleen maar omdat iemand tot kalmte maande bij de langsstormende agenten.’
De woede van Ahmet bracht hem ertoe in de avonden deel te nemen aan de protesten, terwijl hij overdag in zijn maatpak op de beurs werkte. Het had hem hard geraakt. ‘De klanten waar ik de
financiën voor regelde waren over het algemeen AKP-leden of hoge functionarissen. In gesprekken met hen begrepen ze niet wat er werkelijk op Taksim gebeurde en waren vol van Erdogans speeches hoewel die vaak niet klopten. Ik kon het gewoon niet meer.’
Met het geld wat hij had verdiend ging Ahmet voor zichzelf werken en handelen in de Turkse munteenheid. Al snel zag hij een patroon ontstaan. ‘Ik merkte dat iedere keer wanneer Erdogan een speech gaf de Turkse Lira flinke klappen kreeg. Zijn toon was veranderd, vroeger was het stabiliteit, maar vooral na 2013 werden het speeches waarbij investeerders onrust opmerkten en dat is nooit goed voor een munteenheid.’
Ahmet begon dollars te kopen in een soort daghandel. Terwijl zijn dure klokje onder zijn mouw weer zichtbaar werd legde mij uit hoe hij te werk gaat. ‘Ik houd een agenda bij van wanneer Erdogan gaat spreken. In de morgen koop ik voor veel geld dollars en na de speech wacht ik op het juiste moment om dat te verkopen. Meestal kan je zo een of soms anderhalf tot twee procent winst maken. Doe je dit met genoeg geld, dan kan je een hoop verdienen en dat doe ik.’
Ik maakte even een grapje over de rentelobby om het gesprek te ontspannen maar Ahmet werd bloedserieus en leunde naar voren om me recht in de ogen te kijken. ‘Denk je werkelijk dat ik de enige ben die dit doet? Veel van mijn oud-collega’s bij de bank zijn AKP-leden, zelfs zij doen het. Toen twitter werd geblokkeerd waren het deze AKP-leden die omwegen gingen verkopen om op de sociale media te kunnen blijven komen. Het is geld en dat heb je nodig om te overleven. Dat doen we allemaal.’
Over totale bedragen wil Ahmet het niet hebben, maar hij vertelde dat hij er twee vakantiehuizen van kan onderhouden, een appartement in Beyoglu en het huis van zijn ouders. Hij heeft drie motoren, twee auto’s en een jacht aan de Bosporus.
Zijn vader overleed in 2014 en als hij daarover vertelt gaat voor het eerst zijn glimmende zonnebril af. ‘Ik heb hem verteld dat ik op Taksim protesteerde, maar hij wilde het zelfs op zijn sterfbed niet snappen. Ik heb hem toen maar verteld dat we alles aan Erdogan te danken hebben en waarschijnlijk is dat ook zo.’
Hij keek nog een keertje op zijn mobieltje ‘De Amerikaanse beurs is gesloten, helaas heb ik dit keer wat verloren, je kan niet altijd winnen.’ Hij betaalde de rekening en liep met me mee terug richting Taksim.
Peter Nut is een Nederlandse freelance journalist, woonachtig in Ankara. Hij schrijft voornamelijk over politiek en vrijheid van meningsuiting.
Volg Peter Nut op Twitter
Ik hoorde van mijn Turkse vriend dat Erdogan gisteren zou hebben gezegd dat zijn presidentiële systeem er hoe dan ook toch komt – zelfs wanneer hij daarvoor de grondwet opzij zou moeten zetten. Ik weet niet of dit bericht juist is; ik heb er nog niets over gelezen of gehoord in de media.
Maar áls het waar is kunnen Ahmet en zijn AKP-collega’s weer een hoop geld verdienen in de valutahandel.
Wat gebeurt er toch met Erdogan? Ahmed is supper en zijn vader was ook supper maar wat is er nu aan het gebeuren al die onschuldige mensen leerkrachten ambtenaren enz zonder inkomen zetten het toerisme enz kapot maken ?????? Waarom wat bezield die Erdogan toch