Tijdens een ontmoeting op 25 juli met de hoofdredacteuren van een aantal kranten, zei de Turkse premier Davutoglu het volgende over Koerdisch-Syrische strijders van de Democratische Eenheidspartij (PYD) die in Noord-Syrië tegen IS vechten:
‘Het hangt er geheel vanaf hoe ze zich gedragen. Tot nu toe zijn ze geen probleem voor ons, zoals IS of de PKK. Als dat verandert, zullen we op dezelfde manier handelen [als tegen deze organisaties]. Maar als ze Turkije niet lastig vallen, ze alle banden met het regime van al-Assad verbreken en samenwerken met de oppositie, dan kan er een plaats voor hen zijn in het nieuwe Syrië.’
Twee dagen later verklaarde de militaire vleugel van de PYD, de Volksbeschermingseenheid (YPG), dat Turkse tanks het dorp Zur Maghar in de Syrische provincie Aleppo – nabij de grens met Turkije – haar stellingen en die van geallieerde Arabische strijders, onder vuur hadden genomen. Daarbij raakten volgens zeggen vier YPG-strijders en een aantal dorpelingen gewond.
Verder stond in de verklaring van YPG:
‘In plaats van door IS gecontroleerde locaties, vielen Turkse strijdkrachten onze verdedigingsposities aan.’
Als Davutoglu meent dat er een plaats is voor Koerden van PYD/YPG in Noord-Syrië, dan heeft hij een merkwaardige manier om dat kenbaar te maken. Goed, de YPG kent banden met de PKK, maar richt geen aanvallen op Turkije, zoals IS dat vorige week wel deed.
Demirtas
Op dezelfde dag waarop Turkse tankgranaten Zur Maghar troffen zei de leider van de pro-Koerdische Democratische Volkspartij (HDP), Selahattin Demirtas, dat de regerende Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) opdracht gaf tot de operaties van de Turkse strijdkrachten in Irak en Syrië om Turkije in een burgeroorlog te storten. Demirtas:
‘De tijdelijke regering, met haar tijdelijke premier, zal het land stap voor stap naar een burgeroorlog en een regionale oorlog voeren.’
De AKP meent volgens Demirtas dat zij zo haar meerderheid in het parlement kan heroveren, zodat na nieuwe verkiezingen doorgegaan kan worden met zelfstandig regeren. De partij van Davutoglu en president Erdogan houdt vol dat de operaties in Irak en Syrië tegen de PKK en IS uitsluitend gericht zijn op het bestrijden van terrorisme, maar Demirtas ziet dat anders:
‘De AKP, die tot over haar oren in de corruptie zit, toont haar toorn en zoekt manieren om eens te meer de controle over de regering te nemen.’
Paleis
Demirtas zei verder:
‘Deze grootschalige operaties over de grens zijn een onderneming van de regering om zich te beschermen. Deze operaties gaan uit van het [presidentieel] paleis, dat met een ruim budget, alsmede met geheime operaties en organisaties haar eigen staat heeft gecreëerd.’
Demirtas benadrukte dat de HDP zal trachten te voorkomen dat de AKP voorafgaand aan nieuwe verkiezingen verder gaat op dit pad.
‘Vrede was nabij, er was nog maar een stap te nemen’ voegde Demirtas daaraan toe, verwijzend naar het vastgelopen Koerdische vredesproces.
Fuat Avni
Demirtas houdt de AKP verantwoordelijk voor de recentelijk bij terroristische aanslagen gevallen slachtoffers. Zijn woorden tonen gelijkenis met berichten die verspreid worden via het mysterieuze, doch overduidelijk aan de Gülen-beweging verbonden Twitter-account Fuat Avni.
Volgens Avni werd de aanslag in Suruc vorige week gepleegd in opdracht van Hakan Fidan, de leider van de nationale inlichtingendienst MIT. Avni stelt dat de achterliggende gedachte daarbij het creëren van chaos is, waardoor een situatie ontstaat waarin de AKP de macht weer volledig naar zich toe kan trekken.
Het laatste is naar Avni stelt essentieel voor president Erdogan, omdat hij alleen zo kan voorkomen dat een nieuw diepgaand onderzoek naar corruptie binnen de AKP bij hemzelf en zijn familieleden belandt.
Avni had het eerder vaak (maar niet altijd) bij het rechte eind met het voorspellen van politieacties tegen de Gülen-beweging.
Bahceli
Over het waarom van de recente serie PKK-aanslagen wordt druk gespeculeerd. Enerzijds wordt verondersteld dat de PKK uitging van banden tussen IS en de politieagenten waar die aanslagen op gericht waren. De nieuwssite ODA-TV houdt het echter op wraak richting de VS, waar de PKK zich door verraden voelt sinds Washington tot een overeenkomst kwam met Ankara.
Hoewel Demirtas de PKK niet al te lang geleden nog opriep geen nieuwe aanslagen te plegen, is hij voor de conservatieve partijen nu de grote katvanger. President Erdogan had het duidelijk over hem toen hij opriep om ‘politici die banden hebben met terroristen’ hun immuniteit te ontnemen, zodat zij vervolgd kunnen worden.
AKP-trollen op internet ontketenden een offensief tegen Demirtas. Esat C., die bekend staat om zijn hevige aanvallen op critici van de AKP, schreef over de HDP-leider:
‘Maak je geen zorgen, we zullen je niet ophangen, je zal tijdens een eerlijk proces terechtstaan.’
De meningen over het lot van Demirtas verschillen echter onder de AKP-trollen. Een ander, die zich van de naam ‘mehmthakandemir’ bedient, vond dat Demirtas wel degelijk opgehangen moet worden.
Demirtas ligt niet alleen onder vuur van de AKP en haar internettrollen, maar ook van Devlet Bahceli, de leider van de Partij van de Nationale Beweging (MHP). Hij dringt aan op een verbod van de HDP, waarbij banden met de PKK als argument worden genoemd. In een reactie zei Demirtas over de MHP:
‘Laten zij eerst verantwoording afleggen over hun smerige geschiedenis.’
Spanning
Ondertussen loopt de spanning op in Turkije. De politie van Istanbul waarschuwt voor aanslagen op drukke metrostations in de stad, waarbij dan vooral aan IS gedacht moet worden. Maar het gevaar op een gewelddadige escalatie schuilt met de PKK, de linkse DHKP/C en de fundamentalistisch-Koerdische Huda Par ook in andere richtingen. En wie weet kiezen ook de tot MHP behorende Grijze Wolven weer voor een geweldsstrategie. Zoals Demirtas in het bovenstaande citaat aangaf, staat hun verleden er bol van. Niet in de laatste plaats valt ook van de Turkse strijdkrachten en politie te verwachten dat zij hun aandeel zullen leveren aan de geweldescalatie. Ook dat zou niet voor het eerst zijn in de geschiedenis van Turkije.
Dat de ontstane situatie een schaduw werpt over de sowieso al onder druk staande economie van Turkije, wordt benadrukt door verder waardeverlies van de Turkse lira, die gisteren onder de 2.77 ten opzichte van de dollar dook.
Istanbul/Peter Edel
