COLUMN (Peter Edel/Istanbul) – Terwijl in de media veel aandacht uitgaat naar de verwoestende, waarschijnlijk door de Islamitische Staat (IS) gepleegde aanslag in Zuidoost Turkije, alsmede naar de wanhopige situatie rond een nieuw te vormen regering, raakt de toestand van de Turkse economie enigszins op de achtergrond.
Toch is het verre van uitgesloten dat de economie bij eventuele nieuwe verkiezingen een belangrijk thema wordt. Vooral de economische groei en de daaraan verbonden werkgelegenheid zijn heikele punten. In hoeverre die zich herstellen hangt af van de binnenlandse vraag en de export.
Export
De binnenlandse vraag en de export in/van Turkije bewegen zich niet parallel. Vorig jaar nam het consumentenvertrouwen af, terwijl de export juist een recordhoogte bereikte. Gedurende de eerste zes maanden van 2014 werd voor €67.130.000.000 geëxporteerd, wat 4 procent meer was dan in het voorgaande jaar. In de eerste helft van dit jaar valt het tegenovergestelde op: het consumentenvertrouwen herstelt zich, terwijl de export terugloopt.
Van de gedevalueerde Turkse lira werden wonderen verwacht voor de export, maar door economische en politieke ontwikkelingen in het buitenland liep het anders.
De lagere lira zou de export stimuleren naar de EU, van oudsher het belangrijkste afzetgebied voor Turkse producten. Dat voordeel viel echter weg tegenover achterblijvend economisch herstel in de Europese landen en de veranderde verhouding tussen dollar en euro, in het nadeel van de laatstgenoemde munteenheid.
Door de burgeroorlog in Syrië kwam de Turkse export naar dat land geheel stil te liggen, terwijl die naar Irak een gevoelige dreun kreeg. Verder besliste het regime in Egypte als gevolg van het conflict met de regerende Partij voor Gerechtigheid en ontwikkeling (AKP) om een transportovereenkomst met Turkije niet te verlengen. Volgens de voormalige gouverneur van de Turkse Centrale Bank Durmus Yilmaz – die in juni namens de Partij van de Nationale Beweging (MHP) tot het Turkse parlement toetrad – heeft dit niet alleen een negatieve uitwerking op de export van Turkije naar het Midden-Oosten, maar ook op die richting Afrika.
Wat betreft Rusland waren de verwachtingen vorig jaar hooggespannen, toen dat land in een reactie op de westerse boycot aangaf te stoppen met de import van groenten, fruit, kip, vis en zuivelproducten uit de EU. Hier leek een kans te liggen voor exporteurs in Turkije, waar men zich niet geroepen voelde om bij de boycot aan te sluiten.
Het liep op een teleurstelling uit. Mede door de boycot verzwakte de Russische economie verder, waardoor de koopkracht van de Russen sterk afnam. Als gevolg exporteerde Turkije over de eerste helft van dit jaar niet meer, maar juist minder naar Rusland. Volgens Faik Öztrak, die eerder een hoge positie had op het Turkse ministerie van Financiën en tegenwoordig namens de Republikeinse Volkspartij (CHP) zitting heeft in het parlement, liep de afzet naar Rusland in de eerste helft van dit jaar met 27,2 procent terug.
Door bovengenoemde factoren daalde de totale Turkse export van januari tot juli dit jaar met 8,1 procent. Vooral in mei was het bont, met 19 procent minder afzet naar het buitenland vergeleken met dezelfde maand vorig jaar. Een lichtpuntje is dat de export in juni minder terugliep: 6,4 procent in verhouding tot 2014.
Iran
De overeenkomst die de P5+1 met Iran heeft gesloten over het nucleaire beleid van dat land kan Turkije zeker voordelen opleveren. Zo zal de olieprijs naar verwachting verder dalen, wat niet alleen het tekort op de Turkse handelsbalans vermindert, maar ook een positief effect heeft op de inflatie. Het ligt daarbij voor de hand dat Turkije meer olie uit Iran zal betrekken.
Daarnaast zijn door het einde van de westerse boycot tegen Iran nieuwe exportmogelijkheden voor Turkije ontstaan. Het is echter beter om te wachten met feestvreugde daaromtrent, want de politieke en sektarische tegenstellingen tussen Iran en Turkije vormen een forse barrière.
Dat Turkije inzake Syrië en Jemen de kant koos van het soennitische Saoedi Arabië zal bij de sjiieten in Teheran niet tot het allergrootste enthousiasme leiden om de rode loper uit te rollen voor Turkse exporteurs.
Daarnaast is er de kwestie rond de uit Iran afkomstige zakenman Reza Zarrab, die naar aanleiding van het eind 2012 onthulde corruptieschandaal in Turkije werd aangehouden, maar al snel op vrije voeten kwam. Dat hij in juni in aanwezigheid van ministers en president een onderscheiding kreeg uitgereikt zal niet lekker zijn gevallen in Iran, waar Zarrabs compagnon Babek Zanjani de bak in draaide voor het oplichten van de regering.
Een ander punt is dat westerse multinationals er als de kippen bij waren om een graantje mee te pikken in Iran, terwijl Turkse exporteurs daar praktisch gesproken nog mee moeten beginnen.
Necdet Takva, de voorzitter van Kamer van Koophandel in de nabij Iran gelegen Turkse provincie Van, viel op dat veel buitenlandse ondernemingen in april al voorlopige afspraken maakten in het land van de Ayatollahs, terwijl Turkse ondernemers zich daar nog nauwelijks toe hebben ingespannen.
Reza Kami, de voorzitter van organisatie voor handelsbetrekkingen tussen Iran en Turkije, constateert hetzelfde. Hij zag dat Franse, Duitse en Britse ondernemers al maanden geleden in de rij stonden om overeenkomsten in Iran te sluiten. Kami maant Turkse ondernemers om wakker te worden en er vaart achter te zetten.
Wat het einde van de boycot tegen Iran op de langere duur voor Turkije kan betekenen besprak Turksnieuws overigens eerder al.
Ballast Nedam
Deze week verscheen als een donderklap bij heldere hemel het bericht dat de Turkse bouwgigant Rönesans het (voormalige) kroonjuweel van de het Nederlandse bedrijfsleven Ballast Nedam wil overnemen voor €30.000.000
Daar kun je op verschillende manieren tegenaan kijken. Door een nationalistische bril wordt het al snel een overwinning op het verachtte Europa, maar meer rationeel beschouwd is het de vraag hoeveel de Turkse economie opschiet met naar het buitenland verdwijnende lira’s.
Capital flight is geen onbekend verschijnsel in Turkije. De laatste twaalf jaar verdwenen voor € 15.500.000.000 lira’s naar het buitenland. Wanneer dat geld in Turkije was geïnvesteerd had het daar 120.000 banen opgeleverd. Althans, zo berekende het parlementslid van de Republikeinse Volkspartij (CHP) Umut Oran het vorig jaar.
Er is sprake van een toenemende tendens. Zo nam de Yildiz Holding vorig jaar het Britse United Biscuits (van Verkade) over voor maar liefst € 2,700.000.000. Capital flight zou geen ramp zijn wanneer er schot zou zitten in de komst van buitenlandse directe investeringen naar Turkije, maar die zijn nog steeds niet teruggekeerd op het niveau van 2007, toen voor €20.000.000.000 lange termijninvesteringen naar Turkije kwamen. In 2014 bleef het bij ruim €10.000.000.000.
Turkse ondernemingen die in toenemende mate in het buitenland investeren zullen dezelfde overwegingen kennen als buitenlandse investeerders die terughoudend zijn om hun vermogen in Turkije onder te brengen. Het is het bekende rijtje: regionale en interne spanningen, alsmede een onder druk staande rechtsstaat. Tel daar de onzekere situatie bij op die ontstaan is na de verkiezingen in juni, en het investeringsklimaat in Turkije wordt er niet aantrekkelijker op. Hier ligt veel werk voor een nieuwe regering, al is het zeer de vraag of die er op korte termijn komt.
Istanbul/Peter Edel
Edel, wanneer stop je nou eens met jezelf voor schut te zetten met je quasi professionele economische updates over het reilen en zeilen in Turkije?
Een linkse relrakker heeft geen verstand van economie, wat jij hier weer eens haarfijn ten toon spreidt.
Met je selectieve statistiekjes… oh ja, de maand Mei 2015, ja die was toch zo slecht! Dus natuurlijk trek je die maand er met je pincet uit.
.
En ja, de handel met Rusland, dat gaat toch zo slecht he… Het is niet wat we ervan verwacht hadden na de Europese boycot.
Maar niet erbij vertellen dat Turkije dankzij de Europese boycot nu een overeenkomst met Rusland heeft genaamd Turkey Stream voor het vervoer van Russisch gas over Turkse bodem, daar waar het eerst door de Zwarte Zee en Bulgarije zou lopen.
En er niet bij vertellen dat dit project alleen al goed is voor jaarlijks 240 miljoen US dollar aan inkomsten en de HELE Turkse bevolking bovendien 15% korting op de gasrekening oplevert.
Nee, niet vertellen hoor! Stel je voor dat je eens een totaalplaatje voorschoteld aan je lezers…
Maar maak je geen zorgen, zolang jij hier halfbakken onzin artikelen schrijft, zal ik er zijn om ze te completeren met de rest van de waarheid, die jij achter houdt of niet wilt zien.
Je blaast zoals gebruikelijk hoog van de toren Stratenmaker, maar daarmee kan je niet verhullen dat jij het bent die er keer op keer naastzit. Wie voorspelde er vorig jaar dat de export naar Rusland Turkije snel een fortuin op zou leveren? Jij was daarvan overtuigd, terwijl ik er vraagtekens bij plaatste.
In dit artikel schreef ik dat de Turkse export in mei het sterkst was gedaald, maar ook dat het een maand later weer iets beter ging. Waar het om gaat is dat de export als geheel over de eerste helft van dit jaar 8 procent lager ligt vergeleken met vorig jaar. Dus wie gebruikt hier een pincet en wie is hier selectief?
Verder heb ik al maanden geleden over Turkey Stream geschreven. Overigens verschenen in juni al berichten dat dit project ‘on hold’ is gezet omdat men het niet eens kan worden. Daarbij spelen politieke meningsverschillen (mede naar aaleiding van Putins uitlatingen over ‘de gebeurtenissen van 1915’) een niet geringe rol. In ieder geval wil Gazprom niet denken aan een korting zolang de overeenkomst niet volledig gesloten is. Verder trachten de VS om Griekenland te weerhouden van medewerking. Alles bij elkaar opgeteld is het daarom verklaarbaar waarom waarnemers zich afvragen of het ooit wel wat zal worden met Turkey Stream.
Dus Stratenmaker, je loopt zoals gebruikelijk weer eens volledig achter de ontwikkelingen aan. Een klein adviesje: baseer je oordeel over mijn artikelen voor de verandering eens op feiten en niet op ideologie,want op deze manier begin je erg doorzichtig te worden.
Als ik jou was zou ik zelf eerst eens een toonttje lager gaan zingen, heer Edel.
.
De export naar Rusland vanuit Turkije is veel minder sterk terug gevallen dan de terugval zoals die in EU-landen is waargenomen. Uiteraard, vanwege de devaluatie van de roebel nam de koopkracht van Russen in eerste instantie af, maar inmiddels is de roebel weer bezig aan een comeback en gaan allerlei binnenlandse financieringsprogramma’s de vraag weer doen toenemen. En dat terwijl de EU haar sancties nog steeds handhaaft. Dus zul je alsnog zien dat Turkije bovengemiddeld gaat profiteren van de situatie.
.
De hele wereldeconomie ia in 2014 terug gevallen, zelfs de Chinese groei nam af, net als de Turkse groei. Maar het blijft groei, en die groei blijft groter dan die van de EU. Je kan het allemaal bagatelliseren wat je wil, maar ik zie, hoor en lees GROEI. Daarom ben ik best tevreden en dankbaar. 2 woorden die jij niet kent.
.
Je wilt maar al te graag schrijven over lagere exportcijfers, en als een staafje in de grafiek eens wat korter is dan die van vorig jaar, dan benadruk je die maar al te graag.
Maar zo lust ik er nog wel een paar.
Vergelijk de eerste 8 maanden van dit jaar eens met de eerste 8 maanden van 2007… en hoeveel procent ligt dit nu hoger?
En doe nu eens hetzelfde voor Nederland over dezelfde periodes… hoeveel procent ligt dit lager?
Jaja, dat is een vervelende uitkomst voor jou he? Dat past niet in je straatje. En maar praten als Brugman om de turkse economie in een kwaad daglicht te zetten.
Natuurlijk, nu komt Edel weer met zijn bekende stelling dat een goede Turkse economie ook in zijn voordeel is, en dat hij het allemaal zo kwaad niet bedoeld. Maar ondertussen…
.
Turkish Stream:
Praat toch geen onzin man. Er liggen al 2 boten om de pijpen te leggen in de Zwarte Zee, en de handtekening met Griekenland om het gas over Grieks grondgebied verder Zuid-Oost Europa in te geleiden zijn al gezet.
Er wordt nog gesteggeld over de details. Details zijn in dit geval het percentage korting dat Ankara graag hoger ziet zijn voor haar bevolking.
Waarbij Gazprom’s belang bij Turkish Stream groter is dan het Turkse belang. Turkije heeft immers al diverse pijpleidingen over haar grondgebied lopen vanuit Azerbaycan etc. Dus Gazprom is wel de laatste partij om het hard te spelen. Ze sputteren nog wat, maar uiteindelijk zullen ze de Turken gewoon de gevraagde korting moeten geven.
Hoop jij maar fijn verder dat de deal niet door zal gaan en Turkije daar schade van zal hebben. Zoals je altijd hoopt op schade voor Turkije in al je onderwerpen, al ontken je het nog zo hard.
Dát is pas doorzichtig.
.
Het is niet dat ik achterloop, het is dat jij in je fantasie te ver voor loopt en dingen concludeert die er nog helemaal niet zijn, en er ook niet zullen komen.
(in dit geval, afstel van het Tuskish Stream project dus)