Erdogan spreekt met Gül na publicatie omstreden boek

1
15

Erdo Gul index

President Recep Tayyip Erdogan had gisteren, 19 juni, een onaangekondigd gesprek met zijn voorganger Abdullah Gül. Het was voor het eerst sinds de verkiezingen op 7 juni dat die twee elkaar spraken. De ontmoeting vond plaats na de uitvaartplechtigheid van de eerder deze week overleden voormalig premier en oud-president Süleyman Demirel.

Het is moeilijk om een gesprek tussen Erdogan en Gül op dit moment los te zien van het op 14 juni verschenen boek Twaalf jaar met Abdullah Gül. Daarin beschreef Güls voormalige media-adviseur Ahmet Sever meningsverschillen tussen Gül en Erdogan.

Inzichtelijke verschillen tussen Erdogan en Gül waren er volgens Sever onder andere over het Turkse beleid richting Syrië en Egypte, de vervolging van oud-ministers in verband met corruptie, en het protest in Istanbuls Gezipark twee jaar geleden.

Sever claimt dat hij zijn boek voordat het verscheen aan Gül voorlegde. Daarnaast zei hij op verzoek van Gül gewacht te hebben met de publicatie ervan tot na de verkiezingen. Zo ontstond de indruk dat Gül achter de inhoud stond, of eraan bijgedragen had. Er waren er zelfs die meenden dat het boek deel uitmaakte van Güls strategie om naar de actieve politiek terug te keren.

Handgranaat

Twaalf jaar met Abdullah Gül kwam hard aan binnen de Partij voor Gerechtigheid en Ontwikkeling (AKP) van Erdogan en Gül. AKP-parlementariër Samil Tayyar was daar duidelijk over:

‘Ik denk dat het publiek een verklaring van Gül verwacht. Ik twijfel over de bedoelingen van Sever. Het was een poging om een handgranaat binnen onze partij te gooien.’

Die verklaring kwam op 16 juni, in de vorm van een schriftelijke verklaring van Gül, waarin hij zich voor een belangrijk deel distantieerde van Sever:

‘Ik heb op geen enkele manier geadviseerd, of ingegrepen tijdens het schrijfproces van dit boek. Integendeel, ik heb Ahmet Sever zelfs gezegd dat ik er niet erg enthousiast over was.’

Daarmee lag de weg open naar de veronderstelling dat Sever het allemaal uit de duim gezogen had, wat voor menigeen in de AKP als een opluchting zal zijn ervaren. Dat er meningsverschillen tussen Gül en Erdogan ontstonden was echter al eerder bekend.

Berichten daarover kwamen deels van journalisten die aanvankelijk achter de AKP stonden, maar daar later afstand van namen. Dat zijn er nogal wat in Turkije. Denk bijvoorbeeld aan de journalisten die werken voor kranten behorend tot de beweging van imam Fethullah Gülen, zoals Zaman en Today’s Zaman. Tegenwoordig staan die zeer kritisch tegenover de AKP, maar nog geen vijf jaar geleden verdedigden ze het regeringsbeleid in alle toonaarden.

Hetzelfde geldt voor niet tot de Gülenbeweging behorende columnisten als Mustafa Akyol, Nuray Mert en Cengiz Candar. In hun artikelen wordt vaak verwezen naar ‘bronnen die anoniem willen blijven.’

Candar

De zojuist genoemde Cengiz Candar vond met het boek van Sever de tijd gekomen om over twee anonieme bronnen van hem uit de school te klappen. Een daarvan is Sever:

‘Sever is een collega en een goede vriend. De professionele relatie gaat dertig jaar terug. Hij vertelde me over zijn plan om memoires te schrijven. Dat wilde hij doen omdat hij de belangrijkste getuige was van gebeurtenissen sinds de dag dat hij als media-adviseur in dienst trad van Gül, toen die in 2003 minister van Buitenlandse Zaken werd……In de herfst van 2014 begon hij met het beschrijven van de machtsstrijd die zich achter gesloten deuren binnen de regerende AKP afspeelde. Wat voor het publiek geheim bleef is dat Gül en Erdogan in deze strijd verschillende malen tegenover elkaar stonden. Tijdens het schrijfproces vertelde Sever me een aantal anekdotes waarin Gülen en Erdogan uiteenlopende standpunten innamen. Ik nam deze informatie in een aantal artikelen over, zonder de bron te noemen.’

Gül was zelf echter ook een bron van Candar:

‘…ik onderschrijf de waarheid in Severs boek – dat voor aanzienlijke beroering zorgde in de Turkse samenleving en binnen de AKP-gelederen – op basis van mijn ontmoetingen met Gül. Ik luisterde naar zijn achtergrondverhalen over belangrijke kwesties, variërend van het Syrië-beleid van de AKP en de reactie van die partij op de ontwikkelingen in Egypte na het afzetten van president Mohammed Morsi en de Moslim Broederschap, tot zijn reactie op het Geziparkprotest. Met betrekking tot al deze ontwikkelingen, die de AKP op haar grondvesten deden schudden, vertelde Gül over zijn meningsverschillen met Erdogan. Ik heb bij het overnemen van deze informatie nooit de bron genoemd, maar ik haalde enorm veel voordeel uit zijn beoordeling aangaande het binnen- en buitenlandse beleid van de AKP. Daarom, verdedig ik de correctheid van Severs boek, dat zoveel uiteenlopen reacties tot gevolg had.’

Menderes

Toch heeft Cengiz Candar Twaalf jaar met Abdullah Gül niet ultrakritisch gelezen. Er staat namelijk minstens een twijfelachtig detail in. Hürriyet-columnist Mehmet Y. Yilmaz noemde er een.

Yilmaz viel de passage op waarin Sever beschrijft wat Güls echtgenote Hayrünissa op 27 april 2007 tegen haar man zei. Die dag verscheen het beruchte e-memorandum van toenmalig opperbevelhebber Yasar Buyukanit, waarin de militaire top dreigde in te grijpen in het geval het parlement Gül tot president benoemde.

Dit dreigement was een papieren (of feitelijk digitale) tijger en werd uiteindelijk de zwanenzang van de Turkse militairen. Volgens Sever zat de schrik er die dag echter goed in bij Hayrünissa Gül. Volgens hem keek zij die avond naar een aflevering van de populaire Tv-serie Hatirla Sevgili (‘herinner je schatje’). Sever schrijft:

‘Op dat moment werd de Tv-serie “Hatirla Sevgili” uitgezonden, die ging over de periode waarin Adnan Menderes premier was. Hayrünissa Gül aanschouwde de executie van Menderes met tranen in haar ogen. Toen ze over het e-memorandum hoorde wendde ze zich tot Abdulahh Gül en zei: “herhaalt de geschiedenis zich Abdullah?” Gül zei daarop dat hij een vastbesloten standpunt in zou nemen tegen de verklaring van de militairen en dat hij op alles voorbereid was. Hij gaf de namen van twee vrienden aan zijn vrouw en zei “als mij iets gebeurt, dan kan je deze twee vrienden vertrouwen. Ze zullen voor jou en onze kinderen zorgen.” Deze woorden uit de mond van haar man deden mevrouw Hayrünissa huiveren. Ze zei: “Er is geen weg terug, het is mijn lot om mijn dood in de ogen te staren.”’

Het klinkt allemaal erg dramatisch. Alleen viel 27 april in 2007 op een vrijdag, terwijl Hatirla Sevgili altijd op zaterdag werd uitgezonden. Bovendien werd de aflevering over de executie van Menderes al eerder, op 10 februari, uitgezonden. Het is mogelijk dat Hayrünissa Gül naar een herhaling op een DVD of op internet keek, maar Sever schrijft specifiek dat de betreffende aflevering die avond werd uitgezonden.

Natuurlijk, het eerste boek waar geen enkele fout in staat moet waarschijnlijk nog geschreven worden, maar zo ontstaat toch de indruk dat Sever het allemaal wat heeft aangedikt. Dat komt zijn geloofwaardigheid niet ten goede, ook niet wat betreft zijn getuigenis over de meningsverschillen tussen Gül en Erdogan.

Toch blijven er voldoende redenen om Severs boek niet zomaar terzijde te schuiven. Een daarvan is dat hij uit de gelederen van de AKP komt. Los van zijn geloofwaardigheid blijft dat hoe dan ook een teken over rumoer in die partij.

Istanbul/Peter Edel

1 REACTIE

  1. Peter, zoals je schrijft is het boek aangedikt om de lezer te prikkelen, begrijpelijk.
    Uit de stukken voortgekomen uit de media krijg ik de indruk dat het boek gebaseerd is op deels waargebeurde feiten maar ook deels verzonnen. Neem bijvoorbeeld het stuk over Guls echtgenote Hayrunissa Gul. Het lijkt mij zeer onwaarschijnlijk dat Hayrunissa Gul een serie zit te kijken in gezelschap van Ahmet Server waarbij ze een privé gerelateerde gesprek met Abdullah Gul voert.

    Ik vraag mij af wat eigenlijk het doel van Ahmet Sever is. Lekker verdienen aan het boek (prijs:ongeveer 17 TL), publiciteit,onrust zaaien, of misschien wel meer.

    Je artikel is goed en onpartijdig opgesteld, zoals het hoort. Veel Turkse media -zenders maken gebruik van dit gelegenheid en voeren het aan als waarheid en betrouwbare informatie..ondanks zij weten dat dit niet het geval is. Zeer jammer maar zo gaat het eenmaal in Turkije

LAAT EEN REACTIE ACHTER

Please enter your comment!
Please enter your name here